چگونه صالحی و خامنه‌ای، تیم جلیلی را دور زدند؟

علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران و وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی، گفته است که در زمان تصدی پست وزارت، به دلیل رابطه خوب ایران با عمان، این کشور میانجی مذاکره مستقیم بین ایران و آمریکا شد. وی گفت که این مذاکرات با اطلاع رهبر جمهوری اسلامی و بدون دخالت شورای عالی امنیت ملی، صورت گرفت.

 

صالحی گفت: «به مقامات عمانی پیام دادم که نامه را رسمی بنویسند تا مسئولان ما بدانند موضوع جدی است؛ زیرا پیش از این ماجرا، همه بحث ها به صورت شفاهی رد و بدل شده بود. من به دوستان عمانی تأکید کردم که این خواسته را رسمی مطرح کنید؛ آنها نیز اقدام کردند و بنده هم نامه رسمی دریافتی را به مسئولان نظام رساندم و پس از آن برای تشریح روند طی شده به محضر رهبر معظم انقلاب شرفیاب شدم».

 

وی در پاسخ به این سوال که آیا نامه دریافتی را به رییس دولت هم دادید، گفت: «خبر دریافت چنین نامه‌ای را به اطلاع مسئولان نظام رساندم. پیرو نامه، خدمت رهبر معظم انقلاب رسیدم و به این نکته اشاره کردم که به نظر نمی‌رسد مذاکره ایران با گروه ۱+۵ به اهداف مورد نظر نظام منتهی شود، اگر اجازه بدهید راه دوم را پیگیری کنیم. سپس آمادگی رسمی عمان را برای میانجیگری خدمت ایشان اعلام کردم».

 

نامه مذکور که از سوی پادشاه عمان امضا شده بود، توسط علی‌اکبر صالحی به علی خامنه‌ای تحویل شد و خامنه‌ای با ذکر این که مخالف مذاکره با آمریکا نیست، شروط خود را اعلام کرد.

 

به روایت علی‌اکبر صالحی، شرط‌های خامنه‌ای به این شرح بودند: «اول؛ مذاکره فقط در ارتباط با مسأله هسته ای باشد یعنی در خصوص مسأله روابط دوجانبه هیچ مذاکره ای انجام نشود. دوم؛ هشیار باشید تا مانند گفت و گو با ۱+۵ بازی «مذاکره برای مذاکره» نشود و در همان یکی دو جلسه اول بتوانید به یک جمع بندی برسید.»

 

صالحی گفت که رهبر جمهوری اسلامی با کلیات مذاکره موافقت کرد و به وی ماموریت داد که کار را پیش ببرد. صالحی گفت: «آن موقع در کشور ما مقداری اختلاف نظر وجود داشت. هر یک از دوستان نظر خاص خودش را داشت، این اختلاف نظر ها باعث شد با مشکل مواجه شویم. در حقیقت رهبر معظم انقلاب، تنها حامی ما بودند؛ اما ما نمی‌خواستیم ایشان را در کارها و امور اجرایی جزئی درگیر و مزاحمت ایجاد کنیم. وقتی بنده اجازه مذاکره را از رهبر معظم انقلاب دریافت کردم، به طرف عمانی اعلام کردم آماده مذاکره ایم. امریکایی ها هم اصرار داشتند مذاکره محرمانه باشد سپس تلاش برای ایجاد هماهنگی میان نهادهای مرتبط داخلی را آغاز کردیم اما چون نظرات متفاوتی مطرح بود، برای پیشبرد موضوع با مشکل مواجه شدیم».

بنا بر گفته صالحی، شورای امنیت ملی نیز در این مذاکرات نقش نداشت و گفت‌وگوها با نظر شخص خامنه‌ای پیش می‌رفت. وی تاکید کرد: «آمریکایی ها در نخستین جلسه متعجب شده و گفته بودند که «ما اصلاً باور نمی کنیم، این اتفاق افتاده است؛ فکر کردیم عمان شوخی کرده؛ ما برای صحبت با شما، اصلاً، آمادگی نداریم».

در وقفه‌ای که به دلیل انتخابات آمریکا ایجاد شده بود، تیم صالحی «از طریق میانجی، اطلاعات مختلفی با امریکایی‌ها ردو بدل» می‌کرد که به صورت نامه‌نگاری رسمی نبود و non-paper محسوب می‌شد.

 

صالحی می‌گوید که در زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران نیز، مدتی گفت‌وگوها متوقف شدند تا دولت جدید سر کار بیاید و مذاکرات ادامه یابد.

 

وی گفت: «بالاخره، انتخابات ایران هم با پیروزی آقای دکتر روحانی خاتمه یافت... نامه‌ای برای آقای دکتر روحانی نوشتم و خدمت ایشان هم رفتم و گفتم که ما چنین مذاکراتی را با امریکا انجام دادیم و الان هم بنا به توصیه رهبر معظم انقلاب این مذاکرات را متوقف کردیم تا حضرتعالی این مسیر را ادامه دهید. آقای روحانی وقتی در جریان جزئیات این مذاکرات قرار گرفتند، موضوع برایشان باور پذیر نبود. به ایشان گفتم که حضرتعالی بعد از اینکه تنفیذ انجام شد، این مسأله را سرعت دهید. خدای نکرده آن را رها نکنید تا مانند گذشته، حدود هشت ماه را به عنوان فاصله تشکیل دو جلسه از دست ندهیم. پس از انتخابات و در دولت تدبیر و امید، شرایط کشور متحول شده بود. رئیس جمهوری، وزیر خارجه و نهاد شورای عالی امنیت ملی همه هماهنگ، همفکر و همدل بودند. بنابراین، روند مذاکرات شتاب گرفت و دوره تازه ای برای حل و فصل پرونده هسته ای آغاز شد».

بنا بر گفته صالحی، در دولت احمدی‌نژاد و در حالی که سعید جلیلی مشغول مذاکره با قدرت‌های غربی بود، بدون دخالت شورای امنیت ملی، مذاکره اصلی با آمریکا در جریان بود.