عشق و مستی به هم 'شبیهند'

این پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که لقبی که به هورمون اکسی‌توسین داده شده، "هورمون عشق"، تاثیرات منفی این هورمون را نشان نمی‌دهد

 

ادبیات کلاسیک ایران پر از "اسرار عشق و مستی" است و اکنون نتایج تحقیق دانشمندان نشان می‌دهد که هم‌نشینی عشق و مستی می‌تواند اساس علمی هم داشته باشد.

 

پژوهشگران دانشگاه برمینگام به این نتیجه رسیده‌اند که تاثیر هورمون اکسی‌توسین شباهت قابل توجهی به تاثیر الکل دارد.

اکسی‌توسین نوروپپتیدی است که در هیپوتالاموس تولید و از هیپوفیز خلفی ترشح می‌شود.

 

نقش بسیار مهم اکسی‌توسین در زایمان و پیوند مادر و فرزند دارد مدتها است که شناخته شده اما در سال‌های اخیر تاثیر مهم این ماده شیمیایی در تعاملات اجتماعی و رابطه عاشقانه نیز مورد توجه قرار گرفته و به همین دلیل هم به آن لقب "هورمون عشق" داده‌اند.

اکسی توسین رفتارهای مثبت اجتماعی مثل انسان‌دوستی، سخاوتمندی و همدلی را تقویت می‌کند و باعث می‌شود دیگران را بیشتر قابل‌اعتماد بدانیم.

 

در واقع تاثیرات اجتماعی-شناختی این هورمون به این دلیل است که مانند ترمزی در مقابل بازدارنده‌های اجتماعی مثل ترس، اضطراب و استرس عمل می‌کند.

دکتر ایان میچل استاد دانشکده روانشناسی دانشگاه برمینگام می‌گوید: "ما فکر کردیم این موضوعی است که ارزش بررسی دارد، بنابراین تحقیقاتی که درباره تاثیر اکسی‌توسین و الکل وجود داشت گردآوری کردیم و متوجه شدیم بین این دو شباهت قابل توجهی وجود دارد."

با اینکه این دو ماده گیرنده‌های متفاوتی در مغز دارند اما هر دو تاثیر مشابهی روی فعالیت نوعی پیام‌رسان عصبی (GABA) در قشر جلوی مغز (prefrontal) و دستگاه لیمبیک دارند.

 

برخی از افراد برای غلبه بر اضطراب و جرات پیدا کردن مثلا در قرار (date) اول یا در مصاحبه شغلی از الکل استفاده می‌کنند.

محققان به افراد مورد مطالعه از طریق اسپری داخل بینی اکسی‌توسین دادند و متوجه شدند این هورمون تاثیر مشابهی ایجاد می‌کند.

علاوه بر مضرات مصرف زیاد الکل برای سلامتی، این ماده تاثیرات منفی اجتماعی هم دارد. الکل می تواند باعث شود افراد خشن‌تر، لاف‌زن‌تر و حسودتر شوند و حتی به قیمت ضرر رساندن به دیگران، خودی را بر غیر ترجیح دهند.

 

این ماده باعث می‌شود ترس و منعی که معمولا ما را از دردسر دور نگه می دارد و از خطر کردن بی مورد باز می‌دارد برداشته شود.

در این تحقیق، اکسی توسین هم تاثیرات مشابهی را در افراد مورد مطالعه ایجاد کرد.

 

دکتر جیلسپی یکی دیگر از پژوهشگران این تحقیق می‌گوید که بعید است که در آینده از اکسی توسین برای بهبود عملکرد اجتماعی استفاده شود اما تاثیر عصبی-شیمیایی آن ممکن است در درمان برخی از مشکلات روانشناسی و روانپزشکی به کار گرفته شود."

"درک اینکه چگونه این ماده برخی از اعمال را تخفیف و برخی رفتارها را تغییر می‌دهد برای بسیاری از افراد سودمند خواهد بود."

این محققان درباره مضرات مصرف غیرمسئولانه الکل یا استفاده خودسرانه از اکسی توسین هشدار داده‌اند.
اکسی توسین

مدتها پس از اینکه تاثیر اکسی‌توسین در زایمان، ترشح شیر و پیوند عاطفی مادر و فرزند شناخته شد، محققان شروع به بررسی این نکته کردند که آیا این هورمون در پیوند عاطفی بین زوج‌ها هم نقش دارند یا نه.

 

این تحقیقات از جمله تحقیقات پروفسور روث فلدمن در دانشگاه بارایلان اسرائیل نشان داد که "بیشترین افزایش در میزان هورمون اکسی‌توسین زمانی دیده می‌شود که فرد عاشق می‌شود". افزایش این هورمون در زمان عاشق شدن حتی دو برابر میزان آن در زن باردار بود.

این تحقیق نشان داد که اکسی توسین در دوام رابطه هم نقش دارد و کسانی که در زمان عاشق شدن میزان بیشتری از این هورمون را در خون داشتند بیش از کسانی که میزان این هورمون در خونشان کمتر بود با هم می‌ماندند و بیشتر با هم هماهنگ بودند. زوج‌هایی که اکسی توسین بیشتری داشتند بیشتر همدیگر را لمس می‌کردند و بیشتر جمله‌های هم را کامل می‌کردند.

 

در تحقیق دیگر، بیات دیتزن در دانشگاه زوریخ به تعدادی زوج اسپری بینی اکسی توسین داد و از آنها خواست پس از استفاده از آن با هم دیگر درباره موضوعی که در اغلب موارد باعث اختلاف می شود صحبت کند.

 

نتیجه این بود اکسی توسین باعث شد هم مردان و هم زنان بهتر با هم ارتباط برقرار کنند و میزان هورمون کورتیزول که به هورمون استرس معروف است در آن‌ها پایین‌تر آمد.

اما سوال این است که آیا اکسی توسین باعث ارتباط عاطفی بهتر می‌شود یا اینکه عشق باعث ترشح آن می‌شود.

 

برخی از تحقیقاتی که در زمینه ژنتیک انجام شده تا حدی به سوال جواب داده است. افرادی که به صورت ژنتیکی گیرنده های اکسی توسین کمتری دارند در حفظ روابط عاطفی‌شان با دشواری بیشتری روبرو می‌شوند.

 

برخی تحقیقات هم به این نتیجه رسیدند که اکسی توسین باعث بهتر شدن تشخیص عواطف در افراد مبتلا به اوتیسم شده است.

تاثیر اکسی‌توسین در روابط عاطفی زوج‌ها، برخی را به این فکر انداخته که برای کمک به زوج‌هایی که در رابطه خود مشکل دارند از اکسی‌توسین استفاده کنند.

 

چنین تحقیقاتی هنوز به نتایج قابل استناد نرسیده و از طرف دیگر برخی از محققان در تاثیر این هورمون در رفتارهای عاطفی و اجتماعی اظهار تردید می‌کنند و معتقدند هنوز برای چنین نتیجه گیری‌هایی به تحقیقات بیشتری نیاز است.

 

تحقیقات نشان داده‌اند ارتباط خوب و موثر در پیش بینی موفقیت رابطه نقش دارد، اما رابطه خوب الزاما به اینکه زوج ها بخواهند با هم دیگر بمانند منتهی نمی‌شود. زوج‌ها در یک رابطه خوب ممکن است بر سر اینکه بهتر است رابطه را ادامه ندهند توافق کنند.

اگر زوج‌ها با هم پیوند واقعی نداشته باشند، اکسی توسین آن را به وجود نخواهد آورد.