نقش بریتانیا در اتحادیه اروپا سالهاست که موضوعی دردسرساز در سیاست این کشور بوده استکاتیا آدلر - سردبیر اخبار اروپایی بیبیسی آیا تا به حال شده در یک گردهمایی ناگهان سوالی پرسیده باشید که سکوتی طولانی و آزار دهنده را بر جمع حکمفرما کرده باشد؟
ناگهان همه از شما روی بر میگردانند، به نظر میرسند که ناراحتند و بعد سعی میکنند موضوع را عوض کنند.
این تا حدی مثل این است که در بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) از کسی بپرسید نظرش راجع به انتخابات بریتانیا چیست. چرا؟
یک سیاستمدار آلمانی اینگونه پاسخم را داد: "شکاف اصلی در بریتانیا آنطور که به نظر ما میرسد بین [حزب] محافظهکار و کارگر نیست، بین بریتانیا و اروپاست."
در اروپا، انتخابات پنجشنبه (۱۷ اردیبهشت، هفتم دی) به عنوان محک احتمال خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا ارزیابی میشود، نشانه اینکه چقدر احتمال دارد که بریتانیا خود را این اتحادیه کنار بکشد.
بسیاری از شرکای بریتانیا در اتحادیه اروپا میخواهند که این کشور در اتحادیه باقی بماند، همانطور که روزنامه اثرگذار لوموند فرانسه هفته پیش نوشت، بروکسل در هفتههای گذشته با احتیاط سعی کرده بر موضوعاتی که ممکن است باعث "آزردگی" بریتانیا شود تمرکز نکند.
به همین دلیل است که برای زیر ذرهبین گذاشتن انتخابات بریتانیا اکراه وجود دارد.
با اینکه موضوع اروپا تقریبا در مبارزات انتخاباتی بریتانیا مطرح نشده (البته به استثنای حزب استقلال که توانسته موضوع مهاجرت را به اتحادیه اروپا پیوند دهد)، بروکسل انتخابات بریتانیا را با دقتی بیسابقه زیر نظر قرار دارد.
دیوید کامرون قول داده که اگر حزب محافظهکار در قدرت بماند تا سال ۲۰۱۷ همهپرسی عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا را برگزار کند. حزب کارگر هم برگزاری این همهپرسی را در آینده نامعلوم منتفی ندانسته است.
بسیاری از مدیران دولتی اتحادیه اروپا بر این باورند که بیاعتمادی به این اتحادیه به اندازه ای رسیده است که نیاز به برگزاری نوعی نظرخواهی در باره این اتحادیه وجود دارد.
در اتحادیه اروپا تلقی این است که جو حاکم بر همهپرسی احتمالی و زمان آن بسیار به این بستگی دارد که کدام حزب یا احزاب دولت بریتانیا را تشکیل بدهند.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان مایل است بریتانیا در اتحادیه اروپا باقی بماند تا توازن قوا در آن حفظ شود سوفی اینتفلد، نایب رئیس "ائتلاف لیبرالها و دمکراتها برای اروپا" به من گفت چشم اروپا به انتخابات بریتانیا است: "مردم اینجا میدانند که انتخابات ملی بر مسیر اتحادیه اروپا تاثیر دارد. تقریبا همه مطمئن هستند که انتخابات بریتانیا به یک همهپرسی منجر خواهد شد و امیدوارم که بریتانیا قید اتحادیه اروپا را نزده باشد. اتحادیه اروپا که قطعا قید بریتانیا را نزده است."
ماهیت غیرقابل پیشبینی انتخابات امسال بریتانیا و احتمال تشکیل یک دولت اقلیت برخی از شرکای اروپایی بریتانیا را نگران کرده است.
یاسک روستوفسکی، مشاور اوا کوپاچ نخست وزیر لهستان، در مصاحبه با روزنامه تایمز مالی گفته است: "هر چیزی که بریتانیا را تضعیف کند اتحادیه اروپا و همچنین ناتو را ضعیف خواهد کرد."
دولتهای اروپای شرقی که موضع محکم بریتانیا در قبال تحریمهای روسیه را تحسین کرده اند نگران هر چیزی هستند که این موضوع را ملایمتر کند.
در واقع، همه میدانند اروپا از اینکه بریتانیا مرتب میخواهد از سیاستگذاری و مقررات اتحادیه اروپا مستثنی شود مستاصل شده است، مثلا در مورد واحد پول مشترک (یورو)، کنترل مرزی شنگن، حقوق اجتماعی و اشتغال، منشور حقوق اساسی، همکاری پلیس و دستگاه قضایی.
مقامات اتحادیه اروپا معترضانه این رویکرد را گزینش دلبخواهی نامیدهاند، اما از جهاتی دیگر هم قدر بریتانیا را به اندازه کافی میدانند.
توازن قوا
بانفوذترین رهبر اتحادیه اروپا -آنگلا مرکل- از بریتانیا خواسته در اتحادیه اروپا باقی بماند.
از نقطه نظر او یکی از مهمترین دلایل این درخواست این است که توازن قوا بین سران حکومت و دولتهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا برقرار بماند.
در حال حاضر توازن قوا بین طرفداران دخالت دولت در اقتصاد (interventionism)، طرفداران حمایت از اقتصاد ملی در مقابل تجارت جهانی (protectionism) و طرفداران اقتصاد آزاد مثل بریتانیا و آلمان به خوبی برقرار است.
آلمان نمیخواهد از این نظر در اقلیت قرار بگیرد و همچنین نمیخواهد بیش از این دست به جیب شود. اگر بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شود، مالیات دهندگان آلمانی که بیش از همه در تامین بودجه اتحادیه اروپا نقش دارند باید بیشتر بار کسری بودجه این اتحادیه را به دوش بکشند.
آنطور که یکی از دستیاران نزدیک آنگلا مرکل به من گفت، بریتانیا در محافل اروپایی به سبب "پرسیدن سوالهای سخت اما لازم" تحسین شده است، از جمله کاستن از مقررات و بوروکراسی دست و پا گیر اتحادیه اروپا و بهبود رقابتپذیری آن.
ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اروپا خواهان یک "توافق عادلانه" برای بریتانیا استبیم و امید انتخابات بریتانیا حتی در آن سوی اقیانوس اطلس هم حس میشود و آمریکا هم مایل نیست بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شود.
آمریکا بریتانیا را یک متحد استراتژیک در داخل اروپا میبیند نه صرفا یک شریک تجاری، چرا که توان نظامی بریتانیا آنقدر هست که بر سیاست خارجی اروپا تاثیر بگذارد.
با این حال دیپلماتها در اتحادیه اروپا به آنچه که به نظر آنها انزوا طللبی فزاینده بریتانیا است اشاره میکنند و مثلا میپرسند وقتی مذاکرات برای آتشبس روسیه و اوکراین در مینسک در جریان بود، بریتانیا کجا بود؟
اما از طرف دیگر هم برای مثال مارک لئونارد، مدیر شورای اروپا در روابط خارجی، به من گفت که اروپا بدون بریتانیا کوچکتر، ضعیفتر و نامتعادلتر خواهد بود، بنابراین برای حفظ بریتانیا در اتحادیه "گامهای زیادی" برداشته خواهد شد.
آیا این گامهای اضافی شامل تغییر در معاهدات شکلگیری اتحادیه اروپا، اصلاحات کارشناسی در این معاهدات یا بهبود قوانین این اتحادیه خواهد بود؟
دیوید مکآلیستر یکی از اعضای پارلمان اروپا از حزب اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان، حزب آنگلا مرکل، به من گفت که تا وقتی دولت تازه بریتانیا تشکیل نشود و پیشنهادها و درخواستهای واقعی در مقابل اتحادیه اروپا و ۲۷ کشور عضو آن قرار نگیرد، صحبت از خط قرمزها، اینکه چه کاری میتوان یا نمیتوان برای بریتانیا انجام داد، کاری عبث است و این نظر خیلیها در اتحادیه اروپا است.
وقتی شعبههای رایگیری در بریتانیا باز شوند، نفس اتحادیه اروپا در سینه حبس خواهد شد.
قدیمی ترین هاجدیدترین هابهترین هابدترین هادیدگاه خوانندگان