هشدار معاون گوگل: تاریخی گمشده پیش روی بشر است

معاون رئیس شرکت «گوگل» هشدار داده که احتمال دارد انبوه محتوای دیجیتال - از بلاگ‌ها گرفته تا توئیت‌ها و عکس‌ها تا ویدیوها و اسناد رسمی مانند احکام دادگاه و ایمیل‌ها - برای ابد از دست بروند چراکه برنامه‌های مورد نیاز برای مشاهده آنها از بین خواهند رفت.

به نوشته روزنامه گاردین، «وینت سِرف» هشدار داد که بشریت با خطر «نسلی فراموش شده یا حتی قرنی فراموش شده» روبرو است، در آینده‌ای که فایل‌های مربوط به رایانه‌های قدیمی به «زباله‌هایی بی‌مصرف» تبدیل خواهند شد. آقای سِرف پیشنهاد کرده که برای جلوگیری از چنین سرنوشتی بشر باید هرچه زودتر یک «گنجینه دیجیتال» ایجاد کند که بتوان در آن نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای قدیمی را فارغ از زمان تولیدشان بازیافت.

معاون رئیس گوگل گفت: «وقتی به ابعاد مستند‌گردانی زندگی روزمره‌مان فکر کنید، که مدام به شکل دیجیتال از قبیل ایمیل، توئیت و انواع محتوای تولیدی روی اینترنت قرار می‌گیرد، آن موقع متوجه خواهید شد که چه حجم بزرگی از تاریخ‌مان را از دست خواهیم داد.» سِرف تصریح کرد: «نمی‌خواهیم که زندگی دیجیتال‌مان به تدریج محو شود. اگر بخواهیم آن را حفظ کنیم، باید مطمئن شویم که محصولات دیجیتالی که امروز خلق می‌کنیم ظرفیت بازپرداخته شدن در آینده دور را خواهند داشت.»

هشدار این کارشناس دنیای سایبر یادآور طنز غریبی در رفتار خود ما است که قطعات موسیقی، عکس‌ها، نامه‌ها و دیگر اسنادمان را به امید حفظ حیات طولانی به شکل دیجیتالی درآورده‌ایم و حالا خودِ این خصوصیت پاشنه آشیل آنها در گذار از امروز به آینده‌شان شده است. از آن سو و در حالی که پژوهشگران می‌کوشند فایل‌های دیجیتال را برای سالیان‌ سال و سده‌ها بایگانی کنند، برنامه‌ها و سخت‌افزارهایی که برای بازبینی این فایل‌ها مورد نیاز است به شکل روزافزونی از دسترس خارج می‌شوند.

به گفته وینت سِرف: «ما همچنان بی‌تفاوت تمامی داده‌هایمان را به چیزی تبدیل می‌کنیم که خودش می‌تواند مایه آغاز یک عصر تاریکی اطلاعات شود. ما هر آن چیزی که فکر می‌کنیم باید حفظ شود را به فرمت دیجیتال تبدیل می‌کنیم و در این میان حواسمان نیست که صرف تبدیل فایل کافی نیست و باید گام‌های دیگری هم برداشت.» سرف در بخش دیگری از صحبت‌هایش توصیه کرد که «اگر عکس‌هایی دارید که خیلی برای‌تان اهمیت دارند،‌ آنها را چاپ کنید.»

این نخستین بار است که آدمی با مشکل از بین رفتن یکباره دستاورد‌ها و تاریخچه‌اش روبرو شده است. انسان از دیرباز در تمدن‌های باستان، از جمله، با خطوط میخی بر روی الواح گلی می‌نوشت یا شرح‌ حال خود را روی کاغذ‌های پاپیروس برای آیندگان باقی می‌گذاشت. بدین ترتیب پژوهشگران قرن‌ها بعد می‌توانستند تنها به کمک «چشمان» خود آنها را مطالعه کنند.

اینک اما داستان فرق کرده، در آینده‌ای دور اگر کسی بخواهد درباره فرهنگ امروز ما بیشتر بداند و بخواند با تلنباری از فایل‌های «پی دی اف»، «وورد داکیومنت» و صدها فرمت متفاوتی روبرو خواهد شد که تنها از طریق دسترسی به نرم‌افزار مخصوص آنها قابل بازبینی هستند.

معاون مدیر گوگل در توصیف خطر پیش روی بشر توضیح داد که در سال ۲۰۰۵، «دوریس کیارنس گودوین»، تاریخدان آمریکایی درباره نبوغ سیاسی آبراهام لینکلن نوشت و گفت که چگونه لینکلن کسانی که به عنوان رقبایش در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کردند را استخدام کرده بود. برای اثبات این نظریه گودوین به سراسر آمریکا سفر کرد و دانه به دانه نامه‌های کاغذی افراد مرتبط با این ماجرا را پیدا کرد: «در دنیای امروز این نامه‌ها در قالب ایمیل نوشته می‌شوند و امکان بازیافتنشان بعد از ۱۰۰ سال رفته رفته کمتر می‌شود.»

با این همه تهیه نرم‌افزاری که قادر به خواندن فایل‌های قدیمی باشد تنها نیمی از راه است. بخش دشوار کار دریافت مجوزهای حقوقی مورد نیاز برای کپی و نگهداری نرم‌افزارها پیش از فرارسیدن زمان «مرگ» آنها است. وقتی شرکت‌های رایانه‌ای و نرم‌افزاری تعطیل می‌شوند یا پشتیبانی از یک محصول خاص را متوقف می‌کنند، احتمالاً به فکر فروش امتیاز محصولات قدیم خود خواهند افتاد. به باور «وینت سِرف» شاید لازم باشد با در نظر گرفتن چنین ابعادی از مسائل پیش‌رو در آینده‌ای - که عصر شکوفایی اینترنت «دوران گذشته» آن خواهد بود - قوانین کپی رایت و حقوق ثبت اختراع را به فراخور نیاز زمان تغییر دهیم: «حرف از نگهداشتن این میراث برای صدها تا هزاران سال است».