رامین جهانبگلو: جامعه ایران باید از فرهنگ قصاص و انتقام عبور کند
+35
رأی دهید
-8

رامین جهانبگلوایران وایر : هفته گذشته «یوجین دیکوک»، یکی از رهبران شناخته شده «جوخه مرگ» در دوران آپارتاید پس از تحمل ۲۰ سال زندان، حکم عفو گرفت. براساس اعتراف های خود او، در این دوران مرتکب بیش از 100 قتل و شکنجه با هدف مقابله با مخالفان دولت شده بود.
او که «شَرِ اَزَلی» لقب گرفته، سال ۱۹۹۶ به دلیل این جنایت ها دو بار به حبس ابد و ۲۱۲ سال زندان محکوم شد. اما هفته گذشته به گفته وزیر دادگستری آفریقای جنوبی، به خاطر «تحکیم وحدت ملی» آزادش کردند.
یوجین دی کوک، یکی از رهبران شناخته شده جوخه مرگ در دوران آپارتاید«رامین جهانبگلو»، محقق و استاد فلسفه در گفتوگو با «ایرانوایر»، حکم عفو دیکوک را نشانگر بلوغ سیاسی جامعه آفریقای جنوبی دانسته و می گوید: «این حکم نشانگر آن است که جامعه آفریقای جنوبی می خواهد یک صفحه تاریک از تاریخ خود را دو مرتبه ورق بزند. آفریقای جنوبی پس از این که ماندلا آزاد شد و انتخابات ریاست جمهوری را در سال ۱۹۹۴ برگزار کرد و پس از تشکیل کمیسیون های حقیقت یاب که بدین ترتیب دوران آپارتاید به اتمام رسید، با مساله دیگری روبه رو شد و آن همزیستی مسالمت آمیز در مقابل روحیه انتقام جویی و کین توزی بود.»
جهانبگلو با اشاره به مشاهدات خود در مورد بسیاری از افرادی که در دوران آپارتاید یا خودشان تحت ستم افرادی مثل دیکوک بوده و یا بستگانشان را در این دوران از دست داده اند، می گوید: «بسیاری از این افراد معتقد هستند که بخشش تنها راه عبور از خاطرات تلخ دوران آپارتاید است؛ مثلا "دومیزا نتسبزا" با وجود این که خودش مورد شکنجه دیکوک قرار گرفته بود، معتقد به حاکمیت قانون است و می گوید عفو کسی مانند دیکوک به نوعی به حاکمیت قانون در آفریقای جنوبی کمک می کند. یا دختر "پورتیا شبانگو"، از افرادی که در سال ۱۹۸۹ به دست دی کوک در سوازیلند کشته شد هم اعتقاد دارد که این سیاست باعث می شود در عین حالی که تاریخ آپارتاید فراموش نشود، سیاست بخشش دنبال شود.»
وی معتقد است که از مدت ها قبل سیاست «عفو به جای انتقام» در آفریقای جنوبی اعمال شده است: «افرادی مثل "دزمون توتو" که سرپرستی کمیسیون های حقیقت یاب را برعهده داشته اند یا نلسون ماندلا که حزب "کنگره ملی آفریقا" را رهبری می کرد و رییس جمهوری بود، از این سیاست استفاده کرده و مدام می گفتند که آفریقای جنوبی اگر بخواهد همیشه درگیر فکر انتقام جویی از مستبدان دوران آپارتاید باشد، نمی تواند فصل جدیدی را آغاز کند.»

نلسون ماندلاجهانبگلو در این ارتباط، از فلسفه «اوبونتو» در آفریقای جنوبی یاد می کند: «این نگرش فلسفی، مبتنی بر انسان دوستی است با تاکید بر این که اگر می خواهید کاری را به عنوان یک انسان انجام دهید، باید به فکر انسان دیگری باشید.»
جهانبگلو معتقد است:« بشریت مشترک بدون "شفقت" اصولا امکان پذیر نیست.»
وی در این ارتباط، نقل قولی از ماندلا می آورد:«اگر بخواهیم با دشمنان خود صلح کنیم، باید با آن ها همکاری کنیم. »
این استاد دانشگاه تاکید می کند:« این گفته بدین معنا نیست که مثلا فردا دیکوک رییس جمهور آفریقا شود. به هر حال، او به جنایاتی که مرتکب شده، اعتراف کرده است و فرقی نمی کند که پس از تحمل ۲۰ سال حبس، حالا در زندان باشد و یا در جامعه آفریقای جنوبی زندگی کند. مساله این است که کشتن دشمنان هیچ کمکی به پیشبرد آزادی نمی کند و تنها نشانگر ترس از دشمنان و ترس از آزادی است.»
این مساله چه قدر می تواند برای جهانیان مهم باشد؟
به نظر من، بخششی که در آفریقای جنوبی و شیلی تجربه شد، هسته مرکزی هر حرکت اجتماعی و آزادی را تشکیل می دهد و برای پیشبرد دمکراسی امری لازم است. اتفاقی که در آفریقا جنوبی افتاد، به جهانیان نشان داد که به گذشته نباید پشت کرد ولی آن را هم نباید به فراموشی سپرد. باید از آن عبور کرد وگرنه آینده ای در کار نخواهد بود. آفریقای جنوبی نشان داد که جنایات های افرادی مانند دیکوک را فراموش نمی کند و به فرزندان خود در مدرسه ها در مورد این دوران آموزش می دهد ولی بنیان و اساس دموکراسی نمی تواند انتقام جویی باشد زیرا انتقام جویی در دموکراسی به معنای فراهم آوردن مرگ آن خواهد بود.
تا چه میزان سیاست عفو به جای انتقام مورد پذیرش عموم جامعه آفریقای جنوبی قرار گرفته است؟
این کمیته ها البته سختی ها و فراز و نشیب های خاص خودشان را داشتند. به طور طبیعی، روبه رو شدن کسانی که به هر صورت تحت ستم قرار گرفته یا اطرافیانشان کشته شده بودند با ماموران امنیتی و اطلاعاتی دوران آپارتاید سخت بود ولی در گزارشی که از آن جلسه ها بیرون آمد، بر این موضوع تاکید شده بود که مساله اصلی آفریقای جنوبی «عدالت» است و نه انتقام. به نوعی هدف شکل گیری چنین کمیسیون هایی، آشکار شدن حقیقت تاریخی آپارتاید عنوان شده بود. این در حالی است که خیلی ها ادعا می کردند باید سخت ترین برخوردها با کسانی که در آپارتاید نقش داشتند، انجام می شد.»
رامین جهانبگلو با اشاره به این که در بسیای از موارد، از جمله در کشوری مثل ایران، حقایق تاریخی و استدلال ها هیچ مورد توجه قرار نمی گیرند و بیشتر مساله انتقام جویی شخصی مطرح می شود، تاکید می کند: «انتقام جویی شخصی، کمکی به درک تاریخ نمی کند. در حال حاضر، آفریقای جنوبی به مراتب فهم بهتری از دوران آپارتاید دارد و کسانی که حتی آن دوران را زندگی نکرده اند، این قابلیت را پیدا می کنند که به صورت تاریخی با آن دوران برخورد کنند. البته این جا نقش رهبرانی مانند ماندلا و توتو را نباید نادیده گرفت. این رهبران به این نحوه تفکر مشروعیت و ارجحیت دادند و سبب شدند که مردم به نوعی با آن ها همگام و همراه شوند تا این انتقام جویی ها و کشتارها ادامه نیابند و حتی در میان سفیدپوستان هم احساس ناامنی ایجاد نشود که چون یک سیاه پوست رییس جمهور آفریقای جنوبی شده، سفید پوستان دیگر امنیت نخواهند داشت.
من فکر می کنم این رویه سیاسی و اجتماعی آفریقای جنوبی سبب گذار از استبداد به دمکراسی شده است. این رویه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز هم چون شیلی و آرژانتین به وقوع پیوسته است. رییس جمهور برزیل یک زن است که در دوران دیکتاتوری در زندان بوده و مورد شکنجه قرار گرفته است ولی با این وجود هیچ گاه از زبان وی مساله انتقام جویی شنیده نمی شود. شاید همین برخورد به جامعه کمک کند که به "عدالت ترمیمی" برسد. کشورهایی که به عدالت ترمیمی رسیده اند، بهتر توانسته اند حکم اعدام را لغو کنند یا با این مساله برخورد کنند.»
آیا چنین مکانیسم هایی در جامعه ایران می تواند موفق عمل کند؟
این مکانیسم ها برای ایران هم می تواند مکانیسم های درستی باشد. برخی از هموطنان می گویند که با بخشش، عدالت زیرپا گذاشته می شود ولی چنین حرفی درست نیست. مساله این نیست که عدالت زیر پا قرار گیرد، مساله این است که جامعه از انتقام جویی و قصاص عبور کند چون که عدالت، قصاص نیست و قصاص عدالت نیست.
۴۷

Omide por jalal - لسانجلس، ایالات متحده امریکا
خلاصه ، جامعه ایران باید از اسلام عبور کند !
9
13
شنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۳ - ۲۳:۵۴
۳۸

azadi2011 - تورنتو، کانادا
خیلی جالب و آموزنده بود۰ دیدگاه مدارا وهمزیستی ‘ در عین قانون مداری و مجازات مجرم با قوانین مدنی وبومی ' ودر نهایت در جهت ایجاد تعادل سازنده در جامعه ' ۰ مردم ایران باید هرچه زودتر از زیر بار قوانین توحش و قصاص بیرون بیایند تا آرامش پیکره ی جامعه مان را در بر بگیرد
4
10
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۰:۴۱
۵۷

perser68 - فلوریدا، ایالات متحده امریکا
جهانبگلو در این ارتباط، از فلسفه «اوبونتو» در آفریقای جنوبی یاد می کند: «این نگرش فلسفی، مبتنی بر انسان دوستی است با تاکید بر این که اگر می خواهید کاری را به عنوان یک انسان انجام دهید، باید به فکر انسان دیگری باشید.»
2
5
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۱:۵۶
۵۷

perser68 - فلوریدا، ایالات متحده امریکا
)))))رامین جهانبگلو»، محقق و استاد فلسفه: مساله این نیست که عدالت زیر پا قرار گیرد، مساله این است که جامعه از انتقام جویی و قصاص عبور کند چون که عدالت، قصاص نیست و قصاص عدالت نیست.((((((ما همیشه میگفتیم!!! اعدام نه قصاص نه!!!
2
2
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۱:۵۹
۵۷

perser68 - فلوریدا، ایالات متحده امریکا
)))خلاصه ، جامعه ایران باید از اسلام عبور کند !(((خخخخخ که رهبرت پاپ جهان، سیلی زدنه ملایمو به کودکان طبیعی بدونه هههههه
0
0
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۲:۱۲
۴۳

p0licce - اولان باتور ، مغولستان
عدالت اسلامی و حکومتهای وابسته به آن، آنچنان اعدام رو چیز زیبایی نشان دادن و ترویج کردن، که نتنها مردم ما در داخل کشور، بلکه حتا خارج نشینها به محض خواندن سرگذشتی، حکم اعدام رو برای متهم صادر میکنن. اینا را میشه حتا در این سایت ایرانیان یوکی به وضوح دید، کافیست که کامنتی در مورد اعدام نکردن بذاری، آنچنان منفی بهت میدان که ۵ ستار شی. این قشنگ نشان دهنده اینه که حتا خارج نشینان ما هم شدیدا موافق آعدام هستن، بدون اینکه یکم در مورد آعدام کندو کاو کنند. کافیه یکم، فقط یکم در مورد اعدام تفکر کنیم، فقط تفکر، مطمنن نظرمون رو عوض میکنه،، اما از آنجایی که متهمان رو تو خیابون اعدام کردن و مردم دیدن، دیگه واسه مردم هم اعدام عادی شده.
0
3
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۶:۲۱
۵۱

dimeke - گنبد، ایران
"عجب ناید از سیرت بخردان که نیکی کنند از کَرَم با بدان" ولی نقد را بر می تابد . "ترحم بر پلنگ تیز دندان / ستمکاری بود بر گوسفندان" خفاش شب وگرگ شب و . هم داریم برادرو وحشی حبشی هم داریم. یکی توبه پذیر ویکی توبه اش مرگ، به مانند گرگ. "درشتی ونرمی به هم در به است/چو فاصد که جراح ومرهم نه است" و"مرا سیر شد دل زجنگ و بدی/همی جُست خواهم ره ایزدی" ولی "نکویی با بدان کردن چنان است که بد کردن به جای نیک مردان" مسئله اصلی ما حق آزادی رای عقیده و باور(دینی وسیاسی وفرهنگی و اجتماعی و...) است. جامعه ای که بقول امام حتی کمونیستها هم حق فعالیت داشته باشند و بهایی و شیعه و کلیمی ومسیحی و بی دین! شاید که با احترام متقابل ! نه با توهین بقول پاپ. ونه با افترا . به چالش کشیدن عقیده ونه شخص ویا شخصیت و بالا بردن آستانه تحمل.و عدم تعمیم خطای فردی از گروهی به همه،مثلا کشیشیانی نابکاریی کرده اند در نتیجه همه مسیحیان با کودکان این کننند. ونتیجه گرفته شود که میلیونها مسیحی(باید) و (باید) رها کنند باورشان را. همین باید شده است بلای جان ما.
0
26
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۶:۴۷
۴۴

caspian2010 - تهران، ایران
قتل عمد و نقص عضو عمد باید قصاص بشه. بیخودی برای خودتون از طرف دیگران نظر ندید. هر وقت کسی اعضای خانواده خودتو رو کشت و یا ناقص کرد و یا اسید پاشید با لبخند ببخشیدش. اما در مورد دیگران نه نظر بدید و نه شور بزارید. شما هنوز نمیدونید که اگر قانون قصاص انجام نشه خانواده مقتول یا ناقص شده خودشون دست به این کار میزنن و مثل قدیمها قتلهای زنجیره ای طایفه ای مرسوم میشه. خواهش میکنم انقدر در این موضوع تثبیت شده نظر ندید. در هر سطح آکادمیک یا شغلی اینگونه زمینه ها هم هستید بازهم خواهش میکنم نظر ندید و فقط در زمان اتفاق برای خانواده خودتون حق دارید باب میلتون رفتار کنید.
4
2
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۷:۵۹
۵۴

mehan71 - ویتنام، ویتنام
caspian2010-تهران،ایران . قرار نیست اگه اعضای خونوادمونو کشتن با لبخند ببخشیم . مشخصه یا اصلا" نخوندی مطلبو یا نگرفتی چی به چیه . یه بار دیگه توجه کن :. " مساله این نیست که عدالت زیر پا قرار گیرد، مساله این است که جامعه از انتقام جویی و قصاص عبور کند چون که عدالت، قصاص نیست و قصاص عدالت نیست ". از شما سوالی دارم . فرض کن برادر بنده رو بکشند . اینجا عدالت در ارتباط با قصاص قاتل دقیقا" برای چه کسی اجرا میشه ؟ عدالت برای مقتول ؟! عدالت برای اولیای دم ؟! عدالت برای جامعه ؟ و اینکه چطور میشه عدالت یکی برای دیگری انجام بشه ؟
2
3
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۱۰:۰۰
۴۴

caspian2010 - تهران، ایران
حرفهای شما هیچ تاثیری به اصل مطالب که آیا قصاص خوبه یا بده نداره. از نظر شخصی من کسی که خداوند حق زندگی داده فقط خداوند میتونه اون حق رو بگیره. حتی خود شخص هم مجور خودکشی نداره. از نظر من بخشش قتل عمد از سوی اولیای دم غیرقانونی و غیر الهی هست و هیچ خانوده ای حق نداره قاتل رو ببخشه. اگر واقعا قصد کشتن نداشته و با یک اتفاق ساده این موضوع پیش اومده نباید اعدام بشه اما وقتی وحشیانه کسی رو در حد شدید بزنی که بمیره این قتل کاملا عمده حتی اگر قصد کشتن نباشه. با قصد کشتن با چاقو و اسلحه هم جای خود. پس من طبق ایده خودم میگم هیچ قتل عمدی قابل بخشش نیست چون جان عزیز یکی دیگه ظالمانه گرفته شده. اینکه خانواده ها پول میگیرن میبخشن ظلمه به مقتول هست چون نمیتونه نظر بده. من مطمئنم این قانون درست اجرار نشده والا قتل عمد بخشش نداره.
2
1
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۳ - ۱۴:۲۸
۵۴

mehan71 - ویتنام، ویتنام
شما خودت داری میگی چون خداوند حق زندگی داده فقط خداوند میتونه اون حقو بگیره . ببخشینا ! ولی خودتون جواب خودتونو دادین . دقیقا" در کشورهائی که قصاصو نقض آشکار حقوق بشر میدونن استدلالشون همینه . یعنی میگن زندگیو ما ندادیم که ما بخوایم با قصاص و اعدامو این چیزا بگیریم . واسه همین اونجا حکم محکومین فقط حبسه . و از قضا خیلی ام منطقیه . چون بدون اینکه بخوان جون محکومینو بگیرن با محبوس کردن اونها از جامعه دور نگه داشته میشن .
0
0
سه شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۳ - ۱۹:۱۶