مصر کانال دوم سوئز را یک ساله می سازد

کانال سوئز از نمادهای مصر است. نمادی که برای مصری‌ها هم مایه مباهات است، هم بسیار سودآور.

بنابراین عجیب نیست که عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر تصمیم گرفته برای تکان دادن اقتصاد بی‌جان این کشور، یک کانال دیگر هم بسازد.

 

او کلنگ ساخت دومین کانال سوئز را ماه اوت سال گذشته زد، در مراسمی که نمایش میهن‌پرستی بود، با کبکبه و دبدبه بسیار. در حالی که جنگنده‌ها بالای سرش پرواز می‌کردند، وعده داد که کانال دوم "کانال رفاه" باشد.
محدودیت زمانی
کانال سوئز اصلی سال ۱۸۶۹ راه افتاد، ۱۰ سال پس از آغاز پروژهاما همان آغاز کار به مشکل خورد. آب یکی از نقاط حفاری را گرفت. از آن بدتر – یا شاید بامزه‌تر – تمبرهای یادبود با تصویر کانال پاناما چاپ شد، کانالی که حدود ۱۱۰۰۰ کیلومتر با کانال مصری‌ها فاصله دارد.

 

بعد از این مشکلات اولیه کار راه افتاد، بدون وقفه در طول شبانه روز.

کانال سوئز اصلی سال ۱۸۶۹ افتتاح شد، ۱۰ سال بعد از آغاز ساختش. اما سیسی اعلام کرده این یکی را در یک سال می‌سازد.

 

مقام‌های مصری هم می‌گویند کار در زمان مقرر تمام می‌شود، و اولین کشتی می‌تواند اوایل اوت ۲۰۱۵ از کانال رد شود.
گذرگاه دو طرفه

کانال سوئز دریای مدیترانه را به دریای سرخ وصل می‌کند، و سریع‌ترین مسیر کشتی‌رانی بین اروپا و آسیاست. چیزی حدود ۷ درصد کل تجارت دریایی دنیا از این کانال انجام می‌شود.

از این گذشته کانال سوئز یکی از منابع اصلی درآمد ارزی مصر است.

زمانی که کانال دوم راه بیافتد، در حقیقت بخش‌هایی از مسیر دو طرفه می‌شود. در نتیجه زمان انتظار و عبور هم کمتر خواهد شد.

مقام‌های مصری می‌گویند کانال دوم ظرفیت آب‌راه موجود را دو برابر می‌کند، و در کمتر از ده سال درآمد کشور را تقریبا سه برابر می‌کند – از ۳.۵ میلیارد پوند در سال ۲۰۱۴ به ۱۳.۲ میلیارد پوند در سال ۲۰۲۳.

 

برنامه این است که علاوه بر ساخت کانال دوم، کرانه‌های این آبراه را هم به یک مرکز مهم لجستیک کشتی‌رانی بدل شود.
'تولد دوباره'

دولت مصر نام این پروژه را "رؤیای بزرگ مصر" گذاشته، نامی که ظاهرا مردم مصر هم پسندیده‌اند چون ظرف هشت روز هزینه ۸.۵ میلیارد دلاری ساخت آن را تأمین کردند.

 

مقام‌های مصری می‌گویند این پروژه فرای یک طرح توسعه و افزایش ظرفیت است – آن‌قدر که دریادار مهاب ممیش، رئیس بنیاد کانال سوئز آن را "تولدی دوباره" برای مصر می‌خواند.

مردم مصر با جمع کردن ۸.۵ میلیارد دلار از پروژه حمایت کرده‌اندمی‌گوید: "بعد از این سه سالی که سخت‌ترین سه سال تاریخ ما بود، داریم مصری جدید می‌سازیم. پدران ما کانال سوئز را کندند، و ما کانال سوئز جدید را نه برای خودمان که برای آیندگان می‌کنیم، برای بچه‌ها و نوه‌هامان، برای همه دنیا."

 

برای مصری‌ها نام سوئز از سال ۱۹۵۶ مترادف غرور ملی بوده. در آن سال جمال عبدالناصر کانال را از بریتانیایی‌ها و فرانسوی‌ها گرفت. اقدامی که حمله این دو کشور – و بعد از آن‌ها اسرائیل – را در پی داشت. در جنگ‌های اعراب و اسرائیل در ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ هم این آب‌راه نقشی اساسی داشت.

 

دریادار ممیش معتقد است کانال سوئز جدید هم در جنگ این دوران نقشی اساسی خواهد داشت. نامش را می‌گذارد "جنگ توسعه".
دسترسی محدود

برای این‌که جبهه‌های این جنگ را ببینیم ما را با قایق در مسیر گرداندند. ماشین‌آلات عظیم خاک‌برداری و کامیون‌هایی را که در کناره مشغول بودند نشان‌مان دادند – و البته گور سربازهای بریتانیایی را.

مقام‌های مصری می‌گویند پروژه تا اوت ۲۰۱۵ تمام می‌شودماهی‌گیرها با قایق‌های بادبانی از کنارمان رد می‌شدند. یکی صیدش را هم بلند کرده بود ببینیم. آرام آرام وارد کانال جدید شدیم. بیست متر بیشتر جلو نرفتیم. سکوهای عظیم لایروبی مثل غول از آب بیرون زده بودند.

 

معمولا اجازه چنین بازدیدهایی را نمی‌دهند. کانال تحت نظارت شدید نظامی است و عملیات حفاری را واحدهای مهندسی ارتش هدایت می‌کنند.

بعد از بازدید شنیدیم که باز مشکل آب‌گرفتگی پیش آمده، این بار به‌خاطر ریختن یک پل. اما آن‌طور که مقام‌های مسئول می‌گفتند، کسی آسیب ندیده و کار هم به تأخیر نیافتاده.
'جلوتر از برنامه زمانی'

وزرای مصری معترفند که در این پروژه خیلی چیزها در خطر است، از جمله اعتبار بین‌المللی کشورشان.

اشرف سلمان، وزیر سرمایه‌گذاری مصر، می‌گوید "به نظرم این پروژه برای احیای اعتماد به نفس مصری‌ها حیاتی است. به همه دنیا نشان می‌دهد که مصر جدی است و از عهده کار برمی‌آید. کشور را به جایگاه قبلی‌اش برمی‌گرداند."

البته همه این‌ها در صورتی است که پروژه با موفقیت اجرا شود.

بعضی متخصصان بین‌المللی می‌گویند پنج سال طول می‌کشد. آقای سلمان اصرار داشت که در یک سال تمام می‌شود.

 

می‌گفت: "سخت هست، اما نشدنی نیست. مردمی که در دو سال دو بار انقلاب می‌کنند از پس این کار هم برمی‌آیند. ما هر روز پیشرفت کار را می‌سنجیم. از قضا از برنامه زمانی جلو هستیم."
اولویت‌های تخصیص بودجه

بعضی متخصصان به عملی بودن زمان‌بندی پروژه شک دارند، بعضی دیگر به ارقامی که به‌عنوان درآمد پیش‌بینی شده. حرف‌شان این است که معلوم نیست رشد جهانی کشتی‌رانی در سال‌های آینده به اندازه‌ای که مصری‌ها پیش‌بینی کرده‌اند باشد.

بعضی‌ها هم معتقدند بودجه‌ای که صرف ساختن این آبراه جدید می‌شود، می‌توانسته جاهایی دیگر هزینه شود.

 

انگس بلر، کارشناس سرمایه‌گذاری ساکن قاهره و رئیس مؤسسه سیگ‌نت، می‌گوید "کانال سوئز بیش از هرچیز یک پروژه میهن‌پرستانه است. و این چیزی نیست که بشود به عدد درآورد. اما از نظر اقتصادی می‌شود گفت – و از نظر من بسیار معقول است – که این ۸ میلیارد دلار می‌توانست صرف بهبود زیرساخت‌های مصر بشود، صرف نیروگاه‌های برق، حمل‌ونقل عمومی در شهرها، قطارهای جدید و خانه‌های نو."
پروژه شاخص

از دیگر نگرانی‌های موجود در مورد این پروژه، حضور پیکارجوهای جهادی در بخش‌هایی از صحرای سیناست، که مجاور کانال است و می‌تواند امنیت این آبراه استراتژیک را به خطر بیاندازد – آبراهی که از قضا مسیر نیروی دریایی آمریکا هم هست.

 

یک بار در سال ۲۰۱۳، پیکارجوها موفق شدند یک کشتی باری را با آر.پی.جی بزنند، که البته خسارت قابل توجهی نداشت.

 

اما دریادار ممیش معتقد است آن حمله یک بار بوده و دیگر تکرار نمی‌شود. می‌گوید: "همان روز حمله خودم با اولین کشتی که بعد از آن کشتی باری از کانال می‌گذشت، رفتم. برای این‌که نشان بدهم که کانال کاملا امن است. از ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ [روزی که انقلاب منتهی به سقوط حسنی مبارک آغاز شد] کشتی‌رانی در کانال سوئز یک لحظه هم متوقف نشده. این یعنی که ما به خوبی امنیت کانال را تأمین می‌کنیم."

 

اما بزرگ‌ترین خطر شاید متوجه رهبر مصر باشد. سیسی به پروژه‌های شاخصی مثل این برای درآمدزایی، ایجاد اشتغال و سرمایه‌گذاری نیاز دارد. بدون این‌ها ممکن است تلاطم زیر آب دوباره سر بربیاورد.

گویی سرنوشت مصر همچنان به این کانال بسته است.