شرکت دارویی استروزنکا با 'قیچی ژنتیکی' داروهای جدید می‌سازد

فناوری کریسپر می‌تواند با هزینه کمتر و سرعت بیشتر، قفل درمان بسیاری از بیماری‌ها با منشا ژنتیکی را باز کندشرکت داروسازی بریتانیایی استروزنکا اعلام کرده که یک طرح تحقیقاتی وسیع را برای درمان منشاء ژنتیکی بیماری‌های ناتوان کننده آغاز کرده تا با استفاده از 'قیچی ژنتیکی' برای این بیماری‌ها دارو تولید کند.

 

دکتر لورنز مایر معاون استروزنکا این پروژه تحقیقاتی را "یکی از بزرگترین تحولات بیوتکنولوژی در دهه‌های اخیر" توصیف کرده است.

در این طرح، استروزنکا برای یافتن درمان دیابت، بیماری های تنفسی، انواع سرطان، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های دستگاه ایمنی از فناوری کریسپر (Crispr) که به "قیچی ژنتیکی" موسوم شده استفاده خواهد کرد.

 

در این طرح، چهار موسسه تحقیقاتی دانشگاهی و صنعتی آمریکایی و بریتانیایی با استروزنکا همکاری می کنند.

جزئیات مالی این طرح تحقیقاتی اعلام نشده است اما قرار است استروزنکا که از یک سال پیش برنامه کریسپر خود را آغاز کرده امکانات تحقیقاتی خود را در اختیار این موسسات بگذارد.
فناوری کریسپربرای این پروژه از شیوه‌ای به نام فناوری "کریسپر" استفاده خواهد شد که به زبان ساده بریدن و جدا کردن ژن معیوب از ترکیب ژنتیکی سلول است.

 

این شیوه سریع‌تر و ارزان‌تر و دقیق‌تر از شیوه‌های رایج فعلی در ویرایش ژن است.

کریسپر روشی دقیق و سریع برای ویرایش ژن استبا اینکه تقریبا پانزده سال از تکمیل پروژه ژنوم انسان می‌گذرد اما در درمان بیماری‌های دارای منشاء ژنتیکی، تحولی مورد انتظار را ایجاد نکرده و تعداد اندکی دارو بر اساس نتایج این پروژه بزرگ تولید شده است.

 

اما اکنون کارشناسان امیدوارند پروژه کریسپر نه تنها در درمان این بیماری ها تحولی اساسی ایجاد کند بلکه این درمان ها را در آینده نه چندان دور محقق کند.

 

کریسپر در سال ۱۹۸۷ در باکتری ای‌کلای کشف شد، در واقع دانشمندان متوجه شدند که در ژنوم باکتری، قطعاتی از مولکول DNA پشت سر هم یا با فاصله تکرار می شوند.

 

اما ده سال طول کشید تا در سال ۲۰۰۷ روشن شد این توالی‌های تکرار شونده در واقع سیستم ایمنی اکتسابی باکتری بخصوص در مقابل ویروس ها و پلاسمیدها است، به عبارت دیگر همانگونه که سیستم ایمنی موجودات پیچیده تر مثل انسان با قرار گرفتن در معرض میکروب ها و و ویروس ها نحوه مقابله با آنها را یاد می گیرد، باکتری ها با استفاده از کریسپر کار مشابهی را انجام می دهند.

 

کریسپر با تخریب ژنوم ویروس، باکتری را در مقابل آن محافظت می کند.

به این ترتیب دانشمندان دریافتند این سیستم به آنها امکان می دهد با دقتی بی سابقه، هر ژنی را در هر کدام از ۲۳ کروموزوم انسان تغییر دهند، بدون اینکه به جهش ژنتیکی نیاز باشد.

انسان تقریبا ۲۴ هزار ژن دارد که در طول مارپیچ دو رشته‌ای DNA در تمام سلول های بدن قرار دارندسال گذشته محققان دانشگاه هاروارد از کریسپر برای ویرایش ژن در سلول انسان استفاده کردند و نشان دادند کریسپر را می‌توان مثل قیچی جراحی برای ویرایش ژن انسان به کار گرفت، ژنی را که ایجاد بیماری کرده برید و جدا کرد و به جای آن ژن سالم نشاند.

 

استروزنکا معتقد است فناوری کریسپر سرعت تولید دارو و اثبات موثر بودن آن را بسیار بیشتر می‌کند و با پایین آوردن احتمال خطا در تولید ترکیبات آزمایشی، هزینه تحقیقات و تولید داروهای جدید را کاهش می‌دهد.

 

منه پانگولوس مدیر بخش نوآوری‌های استروزنکا می گوید:

"کریسپر ابزاری ساده اما قدرتمند است که به ما امکان می دهد ژن هایی را که در سیر بیماری اهمیت دارند دست‌کاری کنیم و تاثیر این اصلاح ژنتیکی را به شیوه ای بسیار اختصاصی ارزیابی کنیم."