جام ملت‌های آسیا؛ حسرت ۳۹ ساله تیم ملی ایران برای قهرمانی
تیم ملی فوتبال ایران سه بار متوالی در سال‌های ۱۹۶۸، ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶ قهرمان جام ملت‌های آسیا شد ولی پس از نتوانست بار دیگر قهرمان این رقابت‌ها شود
شانزدهمین دوره جام ملت‌های آسیا با حضور ۱۶ تیم برتر قاره کهن، در استرالیا برگزار خواهد شد. در این رقابت‌ها که قدمت آن بیش از جام ملت‌های اروپاست، ایران طی ۳۹ سال گذشته قهرمان نشده و کره جنوبی نیز پنجاه و پنجمین سال ناکامی در کسب جام را سپری می‌کند.
کدام یک می‌توانند نوار ناکامی طولانی را قطع کنند. کارلوس کی‌روش یا اولی اشتیلیکه؟ شاید هیچکدام. ایران پس از انقلاب اسلامی هرگز به فینال نرسیده. از حیث تعداد عنوان، کره جنوبی موفق‌ترین تیم تاریخ آسیاست، آنها ۹ دوره روی سکو رفته‌اند.
ژاپن با چهار قهرمانی، برای پنجمین جام می‌آید. استرالیای میزبان هم با سیزده ستاره شاغل در اروپا، به کمتر از نخستین قهرمانی نمی‌اندیشد. عربستان مجدداً به سطح اول فوتبال آسیا بازگشته، قطر هم که به زغم رییس بحرینی کنفدراسیون آسیا، می‌تواند شگفتی‌ساز تورنمنت باشد.
در نخسین دوره که سال ۱۹۵۶ به میزبانی هنگ‌کنگ برگزار شد فقط چهار تیم حضور داشتند. کره جنوبی به قهرمانی رسید. اسرائیل نایب قهرمان و هنگ‌کنگ هم در رده سوم قرار گرفت. نائوم استلماخ از اسرائیل آقای گل شد.
دوره بعدی را هم کره جنوبی فتح کرد. اسرائیل باز به رتبه دوم رسید و تایوان هم مدال برنز گرفت. چو یون اوک از کره جنوبی آقای گل شد. این واپسین دوره‌ای بود که کره‌ای‌ها اول شدند. دیگر نه از آنها روی سکوی قهرمانی خبری بوده و نه از رقیب فینالیست‌شان که حدود چهار دهه است در مسابقات اروپایی حضور دارند.
اسرائیل پس از دو دوره نایب قهرمانی، میزبانی دوره سوم را به عهده گرفت و با برتری دو بر یک مقابل کره جنوبی قهرمان شد. هندوستان که کره را مغلوب کرده بود در رده دوم ایستاد و کره جنوبی سوم شد. اشپیگلر از اسرائیل و ایندر سینگ از هندوستان به اتفاق، در صدر جدول گلزنان قرار گرفتند.
سال ۱۹۶۸ ایران میزبان شد و جام را هم حفظ کرد. جالب اینکه اسرائیل برای چهارمین دوره متوالی یکی از تیم‌های برتر لقب گرفت و به مقام سوم رسید. برمه نایب قهرمان شد. همایون بهزادی به صدر جدول گلزنان تکیه زد.
دوره بعدی را هم ایران فتح کرد. کره جنوبی نایب قهرمان شد و تایلند به عنوان سوم رسید. کلانی و جباری از ایران و پارک ای چون از کره جنوبی به اتفاق، برترین گلزنان مسابقات بودند.
این اتفاق در جام ۱۹۷۶ هم تکرار شد و ایران هت تریک کرد. کویت دوم شد و چین هم در بازی رده‌بندی مقابل عراق به پیروزی رسید. ناصر نورایی و غلامحسین مظلومی از ایران به اتفاق فتحی کمیل کویتی سه گل زدند تا آقای گل شوند.
هفتمین دوره جام ملت‌ها را کویت در سال ۱۹۸۰ برگزار کرد. ایران در نیمه نهایی مغلوب کویت شد تا با برتری بر کره شمالی به مقام سومی بسنده کند. کویت با پیروزی ۳-۰ مقابل کره جنوبی به قهرمانی دست یافت. بهتاش فریبا برترین گلزن مسابقات بود.
در سنگاپور و جام ۱۹۸۴، عربستان در فینال با دو گل مقابل چین پیروز شد تا جام به ماجد عبدالله اهدا شود. کویت هم در ضربات پنالتی بر ایران غلبه کرد تا سوم شود. کوآن از چین به اتفاق ناصر محمدخانی و شاهرخ بیانی آقای گل شدند.
سال ۱۹۸۸ عربستان ا برتری در ضربات پنالتی مقابل کره جنوبی از عنوان قهرمانی‌اش دفاع کرد. ایران هم در ضربات پنالتی چین را برد تا سوم شود. کیم جو سونگ از کره جنوبی ستاره مسابقات و "لی تائه هو" نیز آقای گل شد.
سال ۱۹۹۲ ژاپن در خانه به اولین قهرمانی‌اش دست یافت. عربستان در سومین فینال متوالی، سرانجام متوقف شد. چین با یک پله صعود نسبت به دوره قبلی به عنوان سوم رسید. کازویوشی میورا ستاره بازی ها و فهد ال بیشی از عربستان هم آقای گل شد.
در یازدهمین دوره که سال ۱۹۹۶ در امارات برگزار شد، عربستان برای چهارمین بار پیاپی فینالیست شد و در ضربات پنالتی بر امارات غلبه کرد. همین اتفاق در بازی رده‌بندی تکرار شد و ایران با پشت سر گذاشتن کویت روی سکوی سوم ایستاد. خداداد عزیزی ستاره جام و علی دایی هم آقای گل شد.
سال ۲۰۰۰ در لبنان، تیم‌های ژاپن و عربستان به فینال راه یافتند. پنجمین فینال متوالی عربستان! پیروزی نصیب ژاپن شد که فیلیپ تروسیه را روی نیمکت داشت. کره جنوبی هم چین را شکست داد تا روی سکوی سوم بایستد. هیروشی نانامی از ژاپن ستاره بازی‌ها و لی دونگ گوک هم آقای گل شد.
چین که میزبان بازی‌های سال ۲۰۰۴ بود به فینال رسید اما با ناکامی مقابل ژاپن روی سکوی دوم قرار گرفت. ایران هم ۴-۲ بحرین را برد تا به نشان برنز دست پیدا کند.
علا هبیل زندانی حوادث سیاسی سال‌های بعد بحرین به اتفاق علی کریمی آقای گل شد. شونسوکه ناکامورا نیز عنوان ستاره جام را نصیب خود کرد.
جام ملت های آسیا در سال ۲۰۰۷ را چهار کشور اندونزی، مالزی، ویتنام و تایلند میزبانی کردند. این نخستین حضور استرالیا به عنوان عضو کنفدراسیون فوتبال آسیا بود. عراق توانست عربستان را شکست دهد و به قهرمانی برسد. یونس محمود ستاره جام شد. او به اتفاق یاسر قحطانی و تاکاهارا عنوان آقای گلی را هم کسب کرد. کره جنوبی روی سکوی سوم ایستاد.
جام ملت‌های ۲۰۱۱ را ژاپنی‌ها برای چهارمین بار فتح کردند و استرالیا نایب قهرمان شد. عنوان سوم به کره جنوبی رسید. کو جا چئول آقای گل شد و کیسوکه هوندا بهترین بازیکن. هر دو در جام امسال نیز حضور دارند.