معاون رئیس جمهوری ایران: نرخ ارز در بازار آزاد باید کاهش یابد

آقای نوبخت می گوید ما نمی توانیم نرخ برابری ریال و دلار را بیش از این تحمل کنیم

در پی افزایش نرخ ارز، و به خصوص دلار آمریکا، در بازار آزاد در ایران، دولت از قیمت تعیین شده دلار در بودجه سال آینده دفاع کرده و محمدباقر نوبخت معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور گفته است که "نرخ فعلی دلار آزاد غیرمعتبر است و باید کاهش یابد."

آقای نوبخت در جمع گروهی از دانشجویان و استادان دانشگاه تهران گفته است که "ما نمی توانیم نرخ برابری ریال و دلار را بیش از این تحمل کنیم، از نظر ما همین رقم موجود در بازار آزاد غیر معتبر است و باید با مدیریت ارز شناور این رقم را کاهش دهیم."

قیمت انواع ارز در هفته های اخیر افزایش پیدا کرده و قیمت دلار در بازار آزاد ایران به بیش از ۳۵۰۰ تومان رسیده است.

شتاب رشد قیمت ارز به خصوص بعد از تصمیم دولت برای نرخ دلار در بودجه سال آینده، بیشتر شد. دولت در بودجه سال آینده قیمت هر دلار را ۲۸۵۰ تومان در نظر گرفته است که ۲۰۰ تومان از قیمت رسمی دلار در بودجه امسال بیشتر است.

علی طیب نیاز وزیر اقتصاد به خبرگزاری دولتی ایران - ایرنا، گفته که "دولت تصور می کند نرخی که در بودجه ۹۴ برای دلار در نظر گرفته شده، مناسب بوده و با واقعیات اقتصادی جامعه سازگار است و زمینه ایجاد هیجانات در بازار ارز را فراهم نمی کند."

به گفته آقای طیب نیا رقم پیش بینی شده برای دلار "با نرخ بازار آزاد تفاوت محدودی دارد و امیدواریم بتوانیم با گشایشی که در بازار ارز ایجا دمی شود، نرخ بازار آزاد را به سمت نرخ مبادله ای سوق دهیم."

نرخ مبادله ای در واقع همان نرخ دولتی ارز است که بعد از بحران ارزی دو سال پیش، از سوی بانک مرکزی ایران به جای نرخ دولتی معرفی شد. در آن زمان دلار دولتی حدود ۱۲۰۰ تومان بود و فقط به کالاهای اساسی اختصاص می یافت.

در آن زمان دولت بعد از افزایش قیمت دلار و رسیدن آن به نرخ حدود چهار هزار تومان، یک نرخ دیگر هم اعلام کرد که حدود دوبرابر نرخ دولتی بود و اکنون این نرخ جایگزین نرخ دولتی شده است.

آقای طیب نیا می گوید نرخی که در بودجه ۹۴ برای دلار در نظر گرفته شده، مناسب بوده و با واقعیات اقتصادی جامعه سازگار است

نرخ دلار دولتی یا همان نرخ مبادله ای اکنون حدود ۲۷۰۰ تومان است و دولت پیش بینی کرده که در بودجه سال آینده این به ۲۸۵۰ تومان برسد.

عملکرد ارزی بانک مرکزی

همزمان بانک مرکزی ایران هم با صدور اطلاعیه ای به دفاع از عملکرد بانک مرکزی برای کنترل نوسانات بازار ارز پرداخته و اعلام کرده که نوسان نرخ دلار در بازار در یک سال گذشته بسیار اندک بوده و عمده افزایش قیمت دلار مربوط به "تقویت دلار در بازار جهانی" بوده است.

قیمت دلار در شروع امسال حدود ۳۰۰۰ تومان و یورو حدود ۴۱۹۰ تومان بود و بانک مرکزی می گوید که نرخ برابری دلار از ابتدای سال تا بیستم آذر به میزان "۱۳ درصد افزایش داده است در حالی که نرخ یورو در مقابل ریال ۱.۳ درصد افزایش پیدا کرده است."

با آنکه مبنای درآمدهای ارزی و نفتی در بودجه سالانه ایران به دلار است بانک مرکزی با دفاع از عملکرد ارزی خود می گوید که "با توجه به سهم بالای یورو در مبادلات خارجی کشور و تغییر ارز مورد عمل بانک مرکزی از دلار به یورو، ارزیابی عملکرد بانک مرکزی در بازار ارز عمدتاً باید با تغییرات رابطه برابری یورو و ریال صورت گیرد."

قیمت ارز در ایران در یک تقریبا دوره ده ساله ثابت نگهداشته شد و از دو سال پیش بعد از بحران ارزی قیمت ارز تغییر کرد. بانک مرکزی می گوید که "ثابت نگهداشتن نرخ ارز با مکانیزم های مصنوعی و از طریق تزریق بی حد و حصر دلار به بازار، یکی از مخرب ترین روشهای مدیریتی است" که در یک دوره طولانی "به اتکای درآمدهای فروان نفتی تجربه شد" و باعث "از دست رفتن مزیت های تولیدی داخلی، کاهش رقابت پذیری تجاری و گسترش واسطه گری و فعالیت های غیر مولد" شد.

صادرات نفت ایران که مهمترین منبع درآمدهای ارزی است بعد از تحریم های بین المللی از بیش از دو میلیون بشکه به کمتر از یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرده است و علاوه بر آن قیمت نفت نیز که به شدت کاهش پیدا کرده است و اکنون هر بشکه نفت کمتر از ۶۰ دلار است.

این مشکلات در کنار محدودیت تحریم های بین المللی برای نقل و انتقال پول فروش نفت، مشکلاتی ارزی ایران را چند برابر کرده است.

علاوه بر همه این موارد، بازار ایران امیدوار بود که مذاکرات هسته ای به نتیجه برسد اما بعد از تمدید هفت ماهه مذاکرات، نگرانی از آینده اقتصاد ایران و احتمال کمبود ارز، بازار ارز را بی ثبات کرده و رشد قیمت ارز را شتاب بیشتری داده است.