چرا داعش، عربستان سعودی را تهدید کرد؟

دولت اسلامی حاکمیت و اقتدار ملک عبدالله (نفر وسط) را به رسمیت نمی‌شناسد

فرانک گاردنر خبرنگار امور امنیتی بی‌بی‌سی

ظاهرا رهبری دولت اسلامی (یا داعش) خیال آرام نشستن ندارد.

هفته‌ای که گذشت پیغامی صوتی منتشر شد منسوب به ابوبکر بغدادی. در این پیام ۱۷ دقیقه‌ای دولت اسلامی بیش از همه به عربستان سعودی پرداخت، کشوری که زادگاه اسلام و بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده نفت جهان است.

البته گوینده از نام رسمی 'عربستان سعودی' استفاده نمی‌کند، چرا که این نام برآمده از نام قبیله حاکم بر عربستان یعنی آل سعود است، که دولت اسلامی حاکمیت‌اش را به رسمیت نمی‌شناسد. در عوض از این سرزمین به عنوان "بلاد الحرمین" یاد می‌کند، یعنی سرزمین دو مکان مقدس – مکه و مدینه.

گوینده از هواداران دولت اسلامی در عربستان سعودی که شمارشان رو به افزایش است می‌خواهد به اهدافی که نام می‌برد حمله کنند. اولین هدف، اقلیت شیعه عربستان است که در بخش شرقی و نفت‌خیز زندگی می‌کنند. سلفی‌های تندرو، شیعه‌ها را کافر می‌دانند.

اختلاف‌های فرقه‌ای که بعد از شورش‌های عراق در خاورمیانه راه‌افتاده آنچنان عمیق است که بسیاری از سعودی‌ها دولت اسلامی را نه به چشم ترویست و غارت‌گر، که به عنوان مدافع دلیر اسلام سنی در برابر پیش‌روی ایران و متحدان شیعه‌اش نگاه می‌کنند.

مقام‌های سعودی مدت‌هاست هشدار می‌دهند که کشورشان هدف اول دولت اسلامی است.

مکه و مدینه، مدفن پیامبر اسلام، در عربستان سعودی واقع شده‌اند

از تابستان امسال که داعش نامش را به دولت اسلامی تغییر داد و تأسیس خلافت را اعلام کرد، می‌شد پیش‌بینی کرد که دیر یا زود سراغ بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کشور منطقه برود. بی‌دلیل نیست که مفتی اعظم عربستان هم دولت اسلامی را "بزرگ‌ترین دشمن اسلام" خوانده بود.

اخیرا یک سعودی نزدیک به دولت این کشور در سرمقاله‌ای در نیویورک تایمز نوشته بود: "عربستان سعودی تنها قدرت منطقه است که توان و مشروعیت شکست دولت اسلامی را دارد."

تکذیب تقصیر

این در حالی است که خیلی‌ها، مقام‌های سعودی را مقصر رشد سریع دولت اسلامی می‌دانند، هم به‌خاطر حمایت مالی، هم صادر کردن نسخه‌ای از اسلام که اهل مدارا نیست و سنگ بنای جهاد همراه با خشونت شده.

دولت سعودی البته هر تقصیری در ظهور و رشد دولت اسلامی را به شدت تکذیب می‌کند و آن را نتیجه آشوب به‌پا شده از جنگ داخلی سوریه و سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت شیعه عراق علیه سنی‌های آن کشور می‌داند. مقام‌های سعودی به این نکته اشاره می‌کنند که در خاک خودشان سه سال درگیر جنگی سخت با شورشیان القاعده بوده‌اند، جنگی که صدها کشته داده اما در آن پیروز شده‌اند.

اما واقعیت این است که امروز دولت سعودی در موقعیتی دشوار قرار گرفته.

پیام منسوب به ابوبکر بغدادی نشان از چرخش نگاه دولت اسلامی به سوی عربستان دارد

نیروی هوایی‌ عربستان در قالب ائتلاف تحت رهبری آمریکا در صدها حمله علیه مواضع دولت اسلامی در سوریه شرکت داشته – اقدامی که مردم عربستان به‌شدت با آن مخالفند. تا جایی که گفته می‌شود یکی از شاهزاده‌های سعودی که خلبان جنگنده اف-۱۵ است و در عملیات علیه دولت اسلامی شرکت داشته، تهدید به مرگ شده.

بنا به تخمین‌ها، بیش از دو هزار شهروند عربستان به نیروهای دولت اسلامی پیوسته‌اند و با خود ایدئولوژی افراطی موسوم به "تکفیری" را آورده‌اند – اندیشه‌ای که اهل مدارا نیست و بخش‌های بزرگی از جامعه را با سوءظن نگاه می‌کند.

مقام‌های سعودی – مثل دولت‌های کویت و قطر – به آسانی نمی‌توانند جلوی کمک مالی اتباع کشورشان را به دولت اسلامی بگیرند.

علاوه بر این‌ها، وضعیت در مزر جنوبی عربستان با یمن هم روز به روز وخیم‌تر می‌شود. جریان از این قرار است که شماری از تندروهای سعودی که در دوره‌های بازپروری تعهد داده بودند سراغ خشونت نروند، پس از آزادی به القاعده پیوسته‌اند.

بعید است دولت اسلامی مستقیم به عربستان سعودی حمله کند، چرا که ارتشی مجهز به میلیاردها دلار سلاح وارداتی از غرب، از مرزهای شمالی این کشور محافظت می‌کند.

در حقیقت خطر خطر خشونت‌های پراکنده از درون مرزهای کشور است: خطر بمب‌گذاری، تیراندازی و آدم‌ربایی که محکی خواهد بود برای دستگاه اطلاعاتی داخلی عربستان.