سینه مرغ بخوریم یا ران مرغ؟
اگر سری به بازار گوشت و مرغ بزنید، حتما با انواع مختلفی از مرغهای باز و بسته‌بندی مواجه می‌شوید اما کدام‌یک از این مرغ‌ها برای مصرف خانواده شما مناسب‌تر است؟ کدام قسمت مرغ دارای ارزش تغذیه‌ای بالاتر یا کالری کمتری است؟ آیا درست است که نباید در مصرف بال مرغ افراط کنیم؟ دکتر آراسب دباغ‌مقدم، دامپزشک و متخصص بهداشت مواد غذایی به تمام این سوال‌ها پاسخ داده‌اند.
آیا فروش مرغهای باز، مجاز است؟
طبق قانون، فروش و عرضه مرغهای باز در فروشگاه‌های گوشت و مواد غذایی ممنوع است. آخرین استانی که بعد از کلی کشمکش، مرغ را بهصورت بسته‌بندی روانه بازار کرد، استان تهران بود. از آن به بعد، عرضه هرگونه مرغ یا اعضای آن بهصورت باز و فله‌ای در تمام استان‌های کشور ممنوع شد. اگر مرغهای باز و بدون بسته‌بندی در فروشگاهی مشاهده کردید، باید بدانید آن فروشگاه، کار خلاف قانون انجام می‌دهد و سازمان دامپزشکی در صورت اطلاع از این موضوع، با آن برخورد قانونی خواهدکرد. از طرف دیگر، خردکردن مرغ و فروش تکه‌های آن بهصورت باز و فله‌ای هم مجاز نیست. البته فروشگاه‌هایی که دامپزشک مقیم دارند، می‌توانند بهصورت مجاز، کار تکه‌کردن و عرضه تکه‌های مرغ را انجام دهند و حضور دامپزشک و مسئول فنی، فقط در برخی فروشگاه‌های بزرگ عرضه گوشت میسر است و با اینکه تکه‌کردن مرغ‌ها (بدون نظارت دامپزشک و مسوول فنی) ممنوع است، این کار در برخی مغازه‌ها و دور از نظارت سازمان دامپزشکی هم انجام می‌شود بنابراین، به خریداران عزیز توصیه می‌شود برای حفظ سلامت خود و اعضای خانواده‌شان از خرید مرغهای کامل یا قطعه‌شده باز و بدون نشان استاندارد و مجوزهای بهداشتی خودداری کنند.
آیا گوشت مرغ، قسمت بهتر و بدتر دارد؟
نمی‌توان گفت یک قسمت از گوشت مرغ، بهتر و یک قسمت آن بدتر است اما از نظر تغذیه‌ای، گوشت سینه‌مرغ حاوی پروتئین بیشتر و چربی کمتری است بنابراین مصرف آن برای افرادی که می‌خواهند کالری کمتری در طول روز دریافت کنند، کسانی که چربی خون بالایی دارند و ورزشکاران، مناسب‌تر است. این در حالی است که ران مرغ به دلیل داشتن چربی بیشتر، کمی نرم‌تر و خوشمزه‌تر است. به‌همین دلیل برخی افراد، تمایل بیشتری به مصرف این قسمت از گوشت مرغ دارند. میزان آهن و روی موجود در ران مرغ هم از سینه آن بیشتر است. با این حساب، ران‌مرغ را از نظر ارزش تغذیه‌ای در مواردی، بیشتر نزدیک به گوشت‌های قرمز می‌دانند تا گوشت‌های سفید. افراد مبتلا به
اسید اوریک بالا، بهتر است به جای گوشت‌های قرمز، از گوشت مرغ استفاده کنند. به بیماران مبتلا به کم‌خونی هم توصیه می‌شود در کنار دارودرمانی، استفاده از گوشت ران مرغ را هم در برنامه غذایی خود داشته باشند. به‌طور کلی، هر ۱۰۰ گرم گوشت مرغ بدون چربی حاوی ۲۰۰ کیلوکالری انرژی است.
آیا خوردن غضروف‌های مرغ یا حتی استخوان‌هایی که در اثر حرارت دیدن در مرحله پخت، خیلی نرم شده‌اند، مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
به‌هیچ‌وجه. خوردن غضروف‌ها و استخوان‌های ریز و نرم مرغ، نه‌تنها مشکل‌ساز نیست بلکه توصیه هم می‌شود. معمولا به مصرف‌کنندگان ماهی‌های ساردین و انواع دیگر ماهی‌های ریز مانند کیلکا هم توصیه می‌کنیم که ماهی را خوب بپزند و با ستون مهره‌هایشان که منبع بسیار خوبی برای دریافت کلسیم است، بخورند. این مساله در مورد مرغ هم صدق میکند. یعنی استخوان‌های ریز و نرم مرغ که در اثر فرایند پخت قابل جویدن شده‌اند، منبع خوبی از کلسیم و فسفر محسوب می‌شوند. ضمن اینکه بخش‌های غضروفی مرغ مانند غضروف‌های موجود در ران، حاوی ترکیب‌های پروتئینی هستند و خوردن آنها به‌شرطی که خوب پخته و نرم شده باشند، می‌تواند بسیار مفید باشد. در کشورهای دیگر، نوعی مرغ پرورش داده می‌شود که بسیار ریز است و زمان پرورش کوتاهی دارد. جنس این مرغ ریز و جوجه‌کبابی، به‌گونه‌ای است که هنگام پخت، استخوان‌هایش هم نرم و قابل خوردن می‌شود. البته پرورش انبوه این نوع مرغ جوجه‌ای در ایران راه نیفتاده و امیدواریم به زودی این اتفاق بیفتد.
چرا برخی از قسمت‌های گوشت مرغ، کبود و خون‌مرده است؟
گاهی شما هنگام پاک کردن مرغ‌ها، متوجه وجود خون‌مردگی یا کبودی‌هایی در قسمت ران، بال و بازوی مرغ می‌شوید. ۲ دلیل مختلف برای ایجاد این کبودی‌ها وجود دارد؛ دلیل اول که رایج‌تر است، این است که هنگام جمع‌آوری مرغ‌ها در مرغداری‌ها، تمام چراغ‌ها را خاموش و فقط نور قرمزی را روشن می‌گذارند. مرغ‌ها نمی‌توانند در نور قرمز، محیط اطراف خود را ببینند و کور می‌شوند. زمانی که کارگران در شب جمع‌آوری مرغ‌ها برای ارسال آنها به کشتارگاه، وارد سالن می‌شوند، مرغ‌ها شروع به دویدن می‌کنند و در حین این کار، گاهی زیر دست و پای کارگران می‌مانند و عضوی از آنها دچار کبودی می‌شود. گاهی هم به‌دلیل بالا بودن سرعت خط کشتار در برخی کشتارگاه‌ها، قسمت‌هایی از بدن تعدادی از مرغ‌ها در دستگاه چیلر یا خنک‌کننده گیر میکند و کبود می‌شود. در هر صورت، این کبودی، کاملا فیزیکی است و نشانه بیماری نیست. به‌همین دلیل هم شما باید فقط قسمت کبودشده را به‌خاطر فسادپذیری بالای آن و بدطعم بودنش جدا کنید و دور بیندازید و با خیال راحت، بقیه گوشت را مصرف کنید.
از کجا متوجه تازگی مرغ شویم؟
یکی از نکته‌های مهمی که می‌تواند نشان‌دهنده کهنه بودن مرغ باشد، بوی نامطلوب قسمت زیر بال آن است. اگر می‌خواهید از تازه بودن مرغ مطمئن باشید، باید قسمت زیر بال آن را بالا بزنید و بو کنید. بوی بد این قسمت، حاکی از کهنه بودن مرغ است. در مواردی هم فساد مرغ، از نوک بال‌های آن شروع می‌شود. متاسفانه برخی مرغ‌ها اول می‌میرند و بعد ذبح می‌شوند. البته این اتفاق، بسیار به‌‌ندرت و آن هم در مرغداری‌های بدون نظارت که مرغ را بهصورت قاچاقی میکشند، می‌افتد. در هر صورت، مرغی که ابتدا مرده باشد، محل برش گردن آن ملتهب و برجسته نیست. بوی نامطلوب محوطه شکمی هم می‌تواند نشانه کهنه بودن مرغ باشد. سطح گوشت و پوست مرغ تازه، نباید حالت لزج و چسبنده داشته باشد. چسبندگی سطح مرغ و تغییررنگ مرغ به رنگ‌های زرد و سبز نیز نشان‌دهنده رشد میکروبی و کهنه بودن آن است.