ساعتی جدید برای نابینایان

گوی فلزی دقیقه را نشان می‌دهد

"زمانشمار بردلی" ساعتی است که مخصوص نابینایان طراحی و ساخته شده و نام آن از بردلی اسنایدر شناگر نابینای آمریکا و برنده مدال طلا در پارالمپیک لندن عاریه گرفته شده که بینایی خود را حین ماموریت در افغانستان از دست داد.


این ساعت یکی از طراحی های موفق سال است که چندی پیش در نمایشگاه سالانه موزه طراحی لندن به نمایش گذاشته شد. نکته جالب این است که اکثر مشتاقان خرید این ساعت تا کنون افراد بینا هستند.

این ساعت یک صفحه صیقل نیافته و دایره‌ای شکل از جنس تیتانیوم دارد که روی آن نه عقربه ای هست و نه شماره ای. درمرکز این صفحه یک شیار دایره ای شکل وجود دارد که گردش یک گوی فلزی (بولبرینگ) در آن دقایق را نشان می دهد. و درجداره خارجی صفحه این ساعت نیز یک گوی فلزی دیگر با حرکت خود در یک شیار افقی ساعت را نشان می دهد. "زمانشمار بردلی" تازه ترین مورد از طراحی و ساخت ابزارهایی است که هدف آنها کمک به افراد نابینا برای تشخیص دقیق‌تر زمان است.

هییونگسو کیم طراح این زمانشمار در سال ۲۰۱۱ در دانشکده ام آی تی در ماساچوست تحصیل می کرد و روزی را به یاد می آورد که یکی از دانشجویانی که کنار او نشسته بود از او ساعت را پرسید. او می افزاید:" دانشجوی همکلاس من ضعف بینایی دارد و تقریبا ده سال این وضعیت را داشت."

گوی فلزی که در یک شیار افقی در پهلوی صفحه حرکت می‌کند ساعت را نشان می‌دهد

این دانشجو ساعتی داشت که با فشار دادن یک دکمه با صدایی بلند زمان را اعلام می کرد. استفاده از یک چنین ساعتی در محیط ساکت کلاس‌های دانشگاهی می تواند سکوت و نظم را برهم بزند و به همین خاطر این دانشجو ناگزیر بود از دیگران وقت را بپرسد. هییونگسو کیم می گوید:" چون همیشه کنار هم می نشستیم من شده بودم ساعت مچی او."

زمانشمارهای گوناگونی تاکنون برای نابینایان ساخته شده است. یکی از آنها "ساعت ارتعاشی متئور" نام دارد که با لرزش‌های متفاوت ساعت و دقیقه را اعلام می کند. نوع دیگر ساعت های قابل لمس و دارای خط برجسته (بریل) هستند که به شکل وسیعی توسط افراد نابینا و کسانی که دید محدودی دارند مورد استفاده قرار می گیرند. ظاهر آنها شبیه ساعت‌های مچی معمولی است اما شیشه آنها را می توان بالا زد و عقربه ها و شماره ها را با انگشت لمس کرد.

لزلی دوروئه یکی از مسئولان بنیادهای خیریه بریتانیا که برای بهبود زندگی افراد نابینا فعالیت می کند، می گوید:" یک فرد نابینا بدون ساعت نمی تواند تشخیص دهد که چه وقتی از شبانه روز است. حتی ممکن است نیمه‌های شب بیدار شود و متوجه نشود که هنوز روز نشده. ندانستن وقت می تواند احساس ناامنی را در این افراد تشدید کند."

از نگاه هییونگسو کیم طراح این زمانشمار جدید، ساعت های قبلی برای افراد نابینا صرفا نیاز عملی آنها را برطرف می کردند ولی از نظر طراحی و ظاهر هیچ ظرافت و زیبایی ندارند. در صورتیکه افراد بینا در انتخاب ساعت مچی خود غیر از کارکرد آن به ظاهر و زیبایی آن نیز توجه می کنند. شاید خیلی ها تصور می کنند که برای افراد نابینا فقط کارکرد وسایل مهم است ولی این تصور نادرست است.

در عین حال انتقادها و ایرادهایی هم در مورد ساعت های موجود برای نابینایان مطرح شده بود. به عنوان مثال درمورد ساعت های لمس کردنی و یا آنهایی که خط برجسته دارند افتادن هر شی کوچکی روی صفحه آنها می تواند حرکت عقربه ها را مختل کند.

هییونگسو کیم به فکر طراحی ساعتی بود که هم زیبا باشد و هم به نیاز دانشجوی دوست خود پاسخ دهد.

او می گوید :"من همراه با گروهی از مهندسان ابتدا ساعت های دیگری طراحی کردیم که زمان را به خط برجسته (بریل) نشان می داد ولی وقتی که نمونه آزمایشی آن را نشان دادیم واکنش ها خیلی مثبت نبود. ما متوجه شدیم که فقط حدود ۱۰ درصد از افراد نابینا و کسانی که دید محدودی دارند می توانند خط برجسته را بخوانند."

ابزارهای زمانشمار دیگری قبلا برای نابینایان طراحی و ساخته شده اند که یکی از آنها ساعت ارتعاشی متئور است

طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی درصد زیادی از افرادی که به مرور زمان دچار نابینایی می شوند به هنگام تولد نابینا نبودند و حدود ۸۰ درصد از افرادی که از مشکل نابینایی رنج می برند بالای سن ۵۰ سال هستند. این گروه از افراد که از سالهای جوانی تجربه لمس کردن خط برجسته را نداشتند در سنین بالا به زحمت می توانند روش لامسه برای خواندن را یاد بگیرند.

هییونگسو کیم و همکاران او کار روی طرح های دیگر را پی گرفتند و در مجموع ۲۵ طرح دیگر ساخته شد که همه آنها توسط افراد نابینا مورد استفاده و آزمایش قرار گرفتند.

چالش اصلی آنها همیشه یک تعادل بین کارایی دقیق و راحت این وسیله با ظاهری زیبا بود.

مارک‌های تجاری بزرگ و تولید کنندگان مد روز از مدتها پیش بازار لباسهای ورزشی را در کنترل کامل خود داشته‌اند. ولی تا همین چندی پیش هیچ یک از آنها لباسها و وسایل مناسب برای ورزشکاران معلول را تولید نمی کرد. شرکت نایک اولین شرکتی است که برای تیغه‌ای که دونده های (بدون پا) معلول از آن استفاده می‌کنند، یک کفی (زیره ) مناسب تولید کرد

در نهایت روی یک طرح به توافق رسیدند. یک آهن ربا که زیر صفحه فلزی این ساعت قرار داد حرکت دورانی دو گوی فلزی را کنترل می کند که یکی دقیقه و دیگری ساعت را نشان می دهد. ولی حتی اندازه این گوی های فلزی هم به یک موضوع مهم در طراحی این وسیله بدل شد.

هییونگسو کیم می گوید:"استفاده کننده ها می خواستند که این گوی های فلزی بزرگتر باشند تا راحت تر بتوانند آنها را لمس کنند. ولی ما به عنوان طراح به این نکته توجه داشتیم که اگر گوی های فلزی بیش از حد بزرگ باشند به زیبایی ظاهری ساعت لطمه خواهد زد. بنابراین باید یک راه بینابینی پیدا می کردیم."

درست در سپتامبر سال ۲۰۱۱ که هییونگسو کیم کار طراحی برای ساخت یک زمانشمار جدید برای نابینایان را آغاز کرد، در گوشه دیگری از جهان، زندگی بردلی اسنایدر ستوان ارتش آمریکا برای همیشه تغییر کرد. او که جزء واحدهای خنثی کردن مین بود، در ماموریتی در خاک افغانستان روی یک وسیله انفجاری پا گذاشت و بر اثر انفجار به شدت زخمی شد و بینایی خود را از دست داد.

اما او در اوت سال ۲۰۱۲ با شرکت در بازیهای پارالمپیک لندن توانست در رشته شنا دو مدال طلا بگیرد. برای او انجام کارهای روزمره زندگی در آغاز یک چالش بزرگ بود.

بردلی اسنایدر می گوید:"من در افغانستان مجروح شدم و وقتی که حدود ۶۰ ساعت بعد به هوش آمدم در یک بیمارستان در آمریکا بستری بودم. این ۶۰ ساعت از حافظه من حذف شده بود."

او که بینایی خود را از دست داده بود به سرعت متوجه شد که بی اطلاعی از وقت تا چه حد مهم است. او می افزاید:" واقعا نمی توانید تصور کنید که اطلاع از وقت در تشخیص موقعیت و حالت روحی شما تا چه حد نقش مهمی ایفا می کند. ابتدا من همیشه حواسم پرت بود و احساس سردرگمی می کردم و به خصوص به خاطر سابقه نظامی دانستن وقت برای من خیلی مهم بود."

بردلی اسنایدر در بازیهای پارالمپیک لندن در سال ۲۰۱۲ در رشته شنا دو مدال طلا برد.

هییونگسو با بردلی اسنایدر تماس گرفت. آنها از طریق یک دوست مشترک با هم آشنا شدند.

بردلی اسنایدر می گوید:"او مشغول طراحی یک ساعت برای افراد نابینا بود و من شدم فرد نابینایی که او برای تحقیقات خود لازم داشت. من یک مدتی یک ساعت گویا داشتم که با فشار دادن یک دکمه زمان را برای شما می گوید، درست مثل اعلام ساعت در رادیو. ولی اگر من در یک محل پر سرو صدایی مثل مترو و یا واگن قطار بودم، شنیدن صدای آن غیرممکن بود."

او در ادامه می افزاید:"نکته دیگر این بود که به محض فشار دادن دکمه و بلند شدن صدای این ساعت، همه کسانی که در اطراف من بودند متوجه می شدند که من نابینا هستم. من ترجیح می دهم از وسایلی استفاده کنم که بقیه مردم استفاده می کنند. می خواهم احساس کنم که تا جاییکه ممکن است من هم یک فرد معمولی و عادی هستم، مثل بقیه مردم."

هییونگسو برای این زمانشمار نام بردلی را برگزید و ماه ژوئیه سال گذشته آن را در وب سایت "کیک استارتر" معرفی کرد. بیش از ۳۶۰۰ نفر از ۶۵ کشور مختلف از این پروژه حمایت کرده و در مجموع مبلغی حدود ۶۰۰ هزار دلار به آن کمک مالی کردند.

"زمانشمار بردلی" از ماه مه امسال ابتدا در آمریکا و به احتمال زیاد در ماه‌های آخر سال جاری در اروپا به بازار عرضه خواهد شد.

از آن زمان بیش از هزار نفر دیگر، آنلاین این ساعت را سفارش داده اند ولی طبق ارزیابی هییونگسو کیم فقط یک تا دو درصد آنها افراد نابینا هستند.

بردلی اسنایدر می گوید:"این ساعت پلی خواهد ساخت بین افراد معمولی و افراد معلول چون همه از آن استفاده خواهند کرد."

این زمانشمار از میان ۷۶ طرح جدیدی که امسال در موزه طراحی لندن بر سر بهترین طراحی سال رقابت خواهند کرد بیشترین شانس موفقیت را دارد.

برخی از شرکت های اروپایی از هم اکنون برای بستن قرارداد در زمینه تولید و فروش این وسیله اظهار علاقه کرده اند. این ساعت غیر از جذابیت ظاهری آن برای افراد بینا هم می تواند مزیت خاصی داشته باشد و آن کنترل زمان در محیط کار و یا جمع دوستان است بدون آنکه دیگران متوجه شوند و حساسیت شما نسبت به گذشت زمان ناپسندیده جلوه کند.

از هم اکنون می توان تصور کرد که این ساعت با صفحه فلزی و طراحی مینیمال و زیبایش روی مچ دست هر فرد نابینا و یا بینایی توجه زیادی به خود جلب خواهد کرد.

هییونگسو کیم می گوید:"تصورات رایج و کلیشه ای این است که افراد نابینا به زیبایی و مد توجهی ندارند. من هم قبلا همین تصور را داشتم ولی متوجه شدم که نادرست است."

راهنمای استفاده از ساعت‌های ویژه نابینایان

دیمون راس، نابینا و جزو تهیه کنندگان مطالب ویژه بی بی سی برای معلولان است. او نقاط قوت و ضعف هر یک از وسایل موجود در بازار برای تشخیص زمان توسط افراد نابینا و یا کسانی که قدرت دید ضعیفی دارند را برمی‌شمرد.

یک فرد نابینا یا از طریق لمس ساعتی که خط برجسته دارد و یا با گوش دادن به ساعتی که وقت را اعلام می‌کند، می‌تواند از گذشت زمان آگاه شود. لمس ساعت با خط برجسته زیر میز کار و به دور از نگاه دیگران، می تواند به ما بگوید که مثلا یک جلسه بیش از حد طولانی شده و یا زمان نهار خوردن فرا رسیده است. اما فشار دادن دکمه ساعت های گویا متاسفانه باعث می شود که تمام افراد در محیط پیرامونی شما صدای اعلام زمان را بشنوند و ممکن است فکر کنند که شما از کار و یا بودن در آن جمع جسته شده‌اید. و اگر نیمه های شب این ساعت را به صدا درآوردید هر کسی را که در خانه باشد از خواب بیدار می‌کند، مگر آنکه با یک بالش آن را بپوشانید."

"ساعت‌هایی که خط برجسته (بریل) دارند یک مشکل دیگر هم دارند. ناگزیریم که صفحه آن را با احتیاط زیاد لمس کنیم تا عقربه ها و شماره‌های آن آسیب نبینند و کار آنها مختل نشود. و اگر موقع غذا خوردن این نوع ساعت ها را لمس کنیم ممکن است خورده های غذا بیافتد داخل آن و بین عقربه‌ها گیر کند."

"سازندگان وسایل مناسب برای افراد نابینا این موضوع را متوجه شده‌اند که صرفا تولید یک وسیله ای که به خوبی کار می‌کند کافی نیست و نابینایان باوجودی که نمی توانند آن را ببینند همیشه خواهند پرسید که ظاهر این وسیله چه طور است. به یک معنا می‌توان گفت که برای نابینایان هم اینکه دیگران در مورد آنها چه فکر می کنند بسیار مهم است.