چرا سرنوشت ۱۶ گروگان ایرانی اعدام شده در سال ۱۳۸۷ تکرار نشد؟

 مولوی عبدالحمید با همکاری استانداری، هیاتی متشکل از "افراد تأثیرگذار منطقه"، یک قرآن و "پیغامی حاوی درخواست آزادی گروگا‌ن‌ها" را برای گروگانگیرها فرستاده است

 

ورود چهار مرزبان آزاد شده به خاک ایران در ساعات گذشته، با احساس پیروزی گسترده ای در سطح افکار عمومی همراه بوده است.

گروگانگیری های مشابه قبلی در استان سیستان و بلوچستان، لزوما فرجام مشابهی نداشته است. یکی از خبرسازترین نمونه های ربودن ماموران انتظامی در این استان، ماجرای گروگانگیری سراوان در سال ۱۳۸۷ بود. در جریان آن حادثه، ۱۶ مامور ایرانی توسط گروه جندالله به گروگان گرفته شدند و به گفته مسئولان جمهوری اسلامی، به داخل خاک پاکستان انتقال یافتند.

مروری بر فضای رسانه های ایران در پی آن حادثه، نشان از اظهارات شدیدللحن مسئولان دولتی و ابراز اطمینان پی در پی آنها در مورد حل بحران دارد. با وجود این، واقعه گروگانگیری سال ۱۳۸۷، نهایتا به کشته شدن تدریجی تمامی سربازان ایرانی اسیر منجر شد، بدون آنکه حکومت مرکزی، بتواند کوچکترین اقدامی برای رهایی آنها انجام دهد. گروگانگیری سراوان، تنها واقعه مشابه در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نبود و در طی آن دوره، وقایع تلخ دیگری نیز، البته در ابعاد کوچکتر، خبرساز شدند.

شرایط انجام گروگانگیری اخیر، لزوما با شرایط واقعه پنج سال پیش و وقایع مشابه بعدی یکی نبوده است. اما نحوه حل و فصل آن، با شیوه برخورد دولت آقای احمدی نژاد با گروگانگیری های استان سیستان و بلوچستان تفاوتی مشخص داشته: این بار، دولت مرکزی بیش از همیشه برای حل بحران، به معتمدان و روحانیان محلی متوسل شده است.

تاکنون اثبات شده که مهمترین نقش را در این میان، مولوی عبدالحمید ایفا کرده؛ امام جمعه اهل سنت زاهدان که مورد احترام گسترده مردم منطقه است و حتی گروه هایی چون جندالله و جیش العدل هم، که منتقد شدید خط مشی مولوی محسوب می شوند، ناچار به حفظ احترام وی در رسانه های خود هستند. خود او امروز در مصاحبه با سایت سنی آنلاین توضیح داده که با همکاری استانداری، هیاتی متشکل از "افراد تأثیرگذار منطقه"، یک جلد قرآن و "پیغامی که حاوی درخواست آزادی گروگا‌ن‌ها بوده" را برای گروگانگیرها فرستاده و این هیات، ربوده شدگان را در مناطق کوهستانی افغانستان تحویل گرفته است.

روحانیون و معتمدینی که در روزهای اخیر فرصت حل و فصل ماجرای گروگانگیری را ایجاد کردند، نیروهایی در سطح جامعه مدنی ایران هستند که دولت مرکزی در گذشته، آنها را "تهدید امنیتی" تلقی می کرد.

در نگاه کلی، ظاهرا توفیق دولت یازدهم در آزادی مرزبان ها، نتیجه بسیج جامعه مدنی ایران علیه گروگانگیرهایی بود که لابد انتظار داشتند اقدامشان -حداقل در میان بخش هایی از مردم محلی یا مخالفان حکومت- مدافعانی داشته باشد. جامعه مدنی متنوعی که در آن، از معتمدان محلی بلوچ و ز ندانیان سنی منتقد حکومت گرفته تا جوانان " فیس بوک باز" ایرانی و مادر چادری ستار بهشتی عضویت داشتند.

البته در میان آنها، رهبر مذهبی اهل سنت بلوچستان مهمترین نقش را ایفا کرد.