ارتباط کمبود ویتامین دی و طیف وسیعی از بیماری‌ها
سینا علی‌نژاد
بی‌بی سی، واشنگتن
ویتامین دی معمولا مشکلاتی مثل رماتیسم و پوکی استخوان را تداعی می کند از جمله به این دلیل که باعث جذب کلسیم می شود.
در سال های اخیر شواهدی از امکان ارتباط کمبود آن با بیماری خطرناک ام اس مشاهده شد. سال گذشته مطالعه ای حاکی از دامن زدن کمبود این ویتامین به افزایش ناتوانی جسمی در سنین بالاتر منتشر شد.
حالا دو مطالعه تازه در نشریه بریتیش مدیکال جورنال چاپ شده که این کمبود را به دامنه وسیعتری از مشکلات جسمی گره می زند.
این مطالعات از جمله نشان می دهد که احتمال مرگ در اثر سرطان و بیماری قلبی و ابتلا به سایر بیماری ها در افرادی که کمبود ویتامین دی دارند بالاتر است.
دکتر امیر هادی مغزی از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در سان فرانسیسکو هر دو مطالعه را مهم می داند: "به نظرم هر دو مطالعه نشان می دهد که ویتامین دی، به جز اثراتش در استخوان در بافت های دیگر هم اثر می گذارد. مطالعه اول در مورد مرگ و میر خیلی مطالعه جالبی است چون نشان می دهد که اگر کمبود ویتامین در جامعه حل شود، می توان از حدود 11 درصد از مرگ و میر جلوگیری کرد."
مطالعه اولی که دکتر مغزی به آن اشاره می کند را دکتر اسکار فرانکو استاد طب پیشگیری در مرکز پزشکی اراسموس در هلند هدایت کرده.
دکتر فرانکو نوشته است که در سراسر بدن گیرنده های سلولی برای جذب ویتامین دی هست که نشان دهنده اهمیت آن برای عملکرد فیزیولوژیکی بدن است. به گفته او نظریه هایی هست دایر بر اینکه ویتامین دی از ژن ها گرفته تا تورم در بدن را کنترل می کند.
دکتر مغزی در این بار می گوید: "مساله جالب در مورد ویتامین دی این است که حدود سه درصد ژنوم انسان توسط این ویتامین تنظیم می شود. یعنی گیرنده های این ویتامین روی دی ان ای انسان هست و این ویتامین بیان ژن ها را تنظیم می کند."
هر دو مطالعه تازه بر تحلیل داده های بیش از یک میلیون نفر استوار است.
دکتر فرانکو و همکارانش از دانشگاه های هاروارد، آکسفورد و سایر دانشگاه ها دریافتند که شواهد قانع کننده ای هست که ویتامین دی در برابر بیماری های عمده از بدن محافظت می کند.
دکتر مغزی معتقد است: "این دو مطالعه تمام تحقیقات قبلی چاپ شده تا امروز را بررسی کردند و اثرات خیلی مهمی که پیدا کردند در بیماری های قلبی عروقی، یک نوع سرطان یعنی در روده بزرگ، بیماری های مرتبط با روانپزشکی مثل افسردگی، بیماری های متابولیک مثل بیماری دیابت نوع دوم و حتی شواهدی مثل بیماری های اطفال پیدا کردند. چون این حجم نمونه بسیار زیادی است این مطالعات بسیار ارزش دارند اما چون محدودیت های خاص خود را دارند باید با احتیاط آنها را بررسی کرد."
براساس مطالعه اول خطر مرگ در اثر بیماری قلبی در کسانی که کمبود ویتامین داشتند ۳۵ درصد بیشتر بود، خطر مرگ در اثر سرطان ۱۴ درصد بیشتر و در مجموع خطر مرگ در افراد با کمبود این ویتامین بالاتر بود.
این مطالعات نشان داد که مصرف قرص های ویتامین از نوع دی ۲ فایده ای ندارد اما ویتامین دی ۳ – نوعی که در مواد غذایی و در اثر خورشید تولید می شود - برای میانسالان و سالخوردگان موثر بود.
در آمریکا و اروپا تخمین زده می شود که دو سوم جمعیت کمبود ویتامین دی داشته باشند.
دکتر فرانکو و همکارانش حساب کرده اند که حدود ۱۳ درصد کل مرگ ها در آمریکا و نه درصد آنها در اروپا را می تواند به کمبود ویتامین دی نسبت داد.
نشریه بریتیش مدیکال جورنال در سرمقاله ای نوشت که هنوز نباید مصرف مرتب قرص های ویتامین دی را توصیه کرد مگر آنکه فواید و عوارض جانبی بالقوه آنها در آینده مشخص شود.
بنابراین فعلا راحت ترین راه این است که به اندازه کافی آفتاب بگیرید.
پیشنهاد دکتر مغزی این است که آفتاب گرفتن باید دو بار در هفته، هر بار نیم ساعت باشد. البته نگرانی هایی در مورد خطرات آن برای پوست وجود دارد بنابراین نباید در آفتاب گرفتن زیاده روی کرد.
هنوز معلوم نیست که کمبود ویتامین دی مستقیما عامل بیماری است یا نشانگر رفتارهایی است که به ضعف سلامتی دامن می زند مثلا زیاد نشستن، سیگار کشیدن یا رژیم غذایی ناسالم.
سیگار کشیدن، چاقی یا تورم در بدن باعث کاهش آن می شود.