آیا طومار دیجیتال می‌تواند جای اقدام دمکراتیک را بگیرد؟
یک فراخوان آنلاینی علیه یکی از مجریان تلویزیون آلمان سبب شد تا بحثی جدی پیرامون رأی‌گیری‌های اینترنتی پا بگیرد. آیا کمپین‌‌هایی که تنها بهایشان کلیک کردن بر روی ماوس است می‌تواند جانشین فعالیت‌های دمکراتیک شود؟
گاهی اقدامی چنان موفقیت‌آمیز است که بیش از نفع، زیان به بار می‌آورد. مانند اقدام مارن مولر.
حقیقت این است که هدف مولر از ایجاد یک پتیشن یا طومار آنلاینی (اینترنتی) این بود که علیه شیوه مصاحبه مارکوس لانس، مجری شبکه دوم تلویزیون آلمان (ZDF) اعتراض کند. لانس در شوی تلویزیونی خود به هنگام گفت‌وگو با سارا واگن‌کنشت (Sahra Wagenknecht)، سیاست‌مدار حزب چپ آلمان بی‌وقفه میان حرف او می‌دوید و کلامش را قطع می‌کرد.
وقتی آرای این پتیشن در عرض چند روز به بیش از ۲۰۰ هزار نفر رسید، بحثی داغ در گرفت که دامنه‌اش ابتدا دامن‌گیر مجری شد و سپس اهمیت و معنای رأی‌گیری‌های اینترنتی را زیر سئوال برد.
ولفگانگ بوسباخ، کارشناس حزب دمکرات‌مسیحی آلمان در روزنامه "فرانکفورتر آلگماینه" از این فراخوان جمع‌آوری امضا به عنوان طوماری یاد کرد که معنای آن این است که باید "به کار لانس پایان داده شود."
اما دیتار نوهر، کابارتیست آلمانی یک پتیشن اینترنتی دیگر به‌ر‌اه‌انداخت که علیه پتیشن مارن مولر طرح شده بود با این عنوان: «علیه گردن‌کشی‌های اینترنتی»
سرانجام مارن مولر که با موجی غیر قابل انتظار روبرو شده بود، پیش از موعد به پتیشن خود پایان داد. اما نتیجه دیگری نیز حاصل شد، این که در این‌گونه طومارهای اینترنتی تجدید نظری پیش آمد: دیگر هیچ طوماری نباید علیه شخصی خاص مطرح شود.
نقطه‌قوت‌های طومارهای اینترنتی
با این حال هنوز هم طومارهای اینترنتی راهی محسوب می‌شوند تا افراد بتوانند وارد بحث‌های سیاسی یا اجتماعی شوند.
آیا اعتراض مجازی می‌تواند جانشین اعتراض در دنیای حقیقی شود؟
علاوه بر این گونه طومارها، در اینترنت امکانات دیگری نیز یافت می‌شود که شخص می‌تواند به واسطه آنها تنها با یک کلیک نظرش را در مورد موضوعات مختلف اعلام کند. از این راه است که می‌توان دریافت که برای نمونه صدها نفر به نفع قانونی شدن حشیش رأی داده‌اند و حدود ۱۵ هزار نفر می‌خواهند که در اتوبوس‌های مدارس ایالت بایرن هر دانش‌آموزی از حق داشتن صندلی معینی برای خود برخوردار باشد و نزدیک به ۲۰۰ هزار تن هم از لزوم برداشتن مالیات بر روی اسب‌ها حمایت می‌کنند.
در پارلمان آلمان پتیشن‌ها مدت‌ها است که جای خود را محکم کرده‌اند. پارلمان آلمان از کمیسیون طومارهای اینترنتی برخوردار است. این کمیسیون در صورتی که طوماری دست کم ۵۰ هزار حامی جمع کند، شروع به عمل کرده و به آن موضوع رسیدگی می‌کند.
نظرات حامیان و منتقدان
فریتس شادو که از نوامبر ۲۰۱۲ به این سو در به‌‌راه اندازی پتیشن‌هایی در زمینه‌های اجتماعی فعال است، در گفت‌وگو با دویچه‌وله با اتهام برخی که می‌گویند رسیدگی به شکایت‌های بی نام و نشان یک طومار اینترنتی بی‌معنا است به مخالفت برمی‌خیزد.
او می‌گوید، رأی‌دهندگان به پتیشن‌های آنلاینی با نام و نشا‌ن‌تر از رأی‌دهندگان در انتخابات‌اند؛ آنها نام کامل خود را ارائه می‌دهند، به گونه‌ای که به صورت آنلاین هم می‌توان آن را دید.
آندریاس یونگهر، دانش‌آموخته علوم سیاسی دانشگاه بامبرگ نیز با نظری مثبت به پتیشن‌های اینترنتی می‌نگرد و آنها را تکانه‌هایی مثبت برای دمکراسی می‌داند.
آندریاس یونگهر، دانش‌آموخته علوم سیاسی دانشگاه بامبرگ
او در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید: «موضوع بر سر آن است که توجه آرای عمومی را به موضوعی مشخص جلب کنیم، نظرات و درخواست‌های مهم را مطرح و جمع‌آوری کنیم. برای این کار تنها یک کلیک لازم است، لازم نیست که فرد برود، باد و هوای بد را تحمل کرده و ساعت‌ها در تظاهراتی که به نفع موضوعی خاص بر پا شده شرکت کند.»
یونگهر در پاسخ به این سئوال که آیا در این صورت مشارکت‌های سیاسی از اهمیت نمی‌افتد، می‌گوید: «مسئله این است که خواست‌های گروه‌های مختلف را مشهود سازیم، این که آنها روبروی کامپیوتر خود در خانه نشسته‌اند یا در خیابان هستند، فرق چندانی در مسئله ایجاد نمی‌کند.»
با این حال طومارهای اینترنتی بر خلاف اقدامات مردمی و فعالیت‌های مستقیم دمکراتیک، تنها بیان نظرات‌اند. این که مؤسساتی که مخاطب این طومارها قرار دارند چگونه به این موضوع واکنش نشان خواهند داد روشن نیست. یونگهر در این مورد عنوان می‌کند، طبیعی است که برای تصمیم‌گیری در این سطح باید با ضمیری آرام نگریست و دید که آیا ما به‌راستی با نظری روبرو هستیم که بسیاری از آن حمایت می‌کنند؟
پتیشن بیشتر چه گروه‌هایی را جذب می‌کند؟
به‌زحمت می‌توان فهمید، کدام یک از گروه‌های اجتماعی بیشترین سهم را در امضای طومارهای اینترنتی دارند، چرا که در مورد اکثر طومارها تنها لازم است که امضاکننده تنها نام و آدرس خود را وارد کند.
آندریاس یونگهر، کارشناس علوم سیاسی می‌گوید، بر اساس تحقیقات انجام‌شده امضاکنندگان در درجه اول گروه‌هایی هستند که در خارج از دنیای مجازی هم به لحاظ سیاسی و اجتماعی فعال‌اند.
او ادامه می‌دهد: «اما این مشکل طومارهای اینترنتی است که معلوم نمی‌شود شرکت‌کنندگان کیستند، در چه دوره سنی به سر می‌برند و از چه آموزش‌هایی برخوردارند.»
به گفته یونگهر، به همین خاطر است که کار برای منتقدان آسان می‌شود تا بتوانند این نوع طومارها را ابراز احساسات اینترنتی بنامند.
با همه این‌ها طومارهای اینترنتی گاهی موفق به کسب دستاوردهای بزرگ می‌شوند، مانند آنچه که در سال ۲۰۱۳ در آلمان اتفاق افتاد. در آن سال یک طومار اینترنتی که برای افزایش پرداخت به ماماها مطرح شده بود، با ۱۳۰ هزار امضا توانست برای نخستین بار نظر دولت آلمان را جلب کرده و در تصمیم‌گیری‌های دولتی منظور شود.