خلبان ایرانی رکورددار پرواز در جهان
سید اکبر میری روشن، خلبان 58 ساله شرکت هواپیمایی ایران‌ایر است. وی با بیش از 18 هزار ساعت رکورد پرواز در جهان را در دست دارد.
روزنامه ایران , داود آجورلو : خلبانی یکی از شغل های پرمخاطره و مهیج است . خلبانان همواره آسایش مسافران را می خواهند و ایمنی مهم ترین دغدغه آنها است. خطر یکی از پدیده های این شغل به شمار می آید که البته خلبانان راه مقابله با خطر را آموخته اند با این حال خطر و حادثه خبر نمی کند خطر فقط یک لحظه است , لحظاتی که به سرعت نور می گذرند و باید همواره آماده بود. هیچ حادثه ای در دنیای تکنولوژی امروزه قابل پیش بینی نیست اغلب یک اشتباه کوچک زمینه ای برای وقوع یک حادثه تلخ و دلخراش است . خلبانان
هنگام روبه رو شدن با حوادث ناگهانی باید در عرض یک ثانیه چند راهکار را در ذهن پردازش کنند , بهترین گزینه مقابله با خطر و حادثه را برگزینند و آن انتخاب باید بهترین راه ممکن برای عبور از بحران باشد. آنها باید بر استرس و ترس غلبه کنند .درکابین هواپیما دستپاچگی یعنی حادثه.
خلبانان می‌دانند هنگام خطر باید خونسرد باشند و با هوش و ذکاوت پرورش یافته‌شان نه تنها زود تسلیم نشوند بلکه واکنش سریعی داشته باشند. این ویژگی‌های مهم خلبانان در مقابله با شرایط نامساعد و ناخواسته است.
خلبانان از ضریب هوشی بسیار بالایی برخوردار هستند. آنها هر شش ماه یکبار پس از تست‌های پزشکی و سلامت فیزیکی، هوش، دانش علمی روز دنیا، مهارت پرواز در سیمولاتور و... و براساس آیین‌‌نامه سازمان هواپیمایی کشوری و ICAO گواهینامه خلبانی را تمدید می‌کنند تا اجازه پرواز صادر شود.
خلبانی یکی از مشاغل پرمخاطره است. حساسیت‌ها و سختگیری‌ها بر خلبانان، امنیت مسافران را تضمین میکند. خلبانان می‌دانند در برابر شرایط سخت و دشوار چگونه عمل کنند. آنها آموزش دیده‌اند. خلبانان ایرانی توانایی و تخصص مقابله با نقص فنی را دارند. آنها شبانه روز در خدمت مردم و آسایش مسافران هستند تا یک سفر آرام و بی‌خطر داشته باشند. خلبانان انسان‌های آسمانی هستند و با مشکلات به‌راحتی دست و پنجه نرم می‌کنند. خلبانی شغل پرمسئولیت و حساسی است. تعهد آنها زندگی واقعی در فراز آسمان با هواپیماهای غول‌پیکر است.
خانواده خلبانان سهم و نقش اساسی در این حرفه برعهده دارند. صبوری از عناصر مهم زندگی با خلبانان به شمار می‌آید و سرانجام خانواده تکیه‌گاه و آرامش بخش واقعی کاپیتان‌های در آسمان هستند.
گفت‌وگو با رکورددار پرواز جهان
سید اکبر میری روشن، خلبان 58 ساله شرکت هواپیمایی ایران‌ایر است. وی با بیش از 18 هزار ساعت رکورد پرواز در جهان را در دست دارد. این افتخار بزرگی برای ایران است. کاپیتان روشن حدود 10 سال است که معلم ایرباس 730 و 600-300 است. سال‌های طولانی نیز به صورت حرفه‌ای ورزش میکند اما سال‌های نه‌چندان دور روی تشک کشتی بود.
در این سال‌های اخیر نیز عنوان رئیس کمیته روابط بین‌الملل فدراسیون کشتی را برعهده داشت. چهارسال نیز عضو هیأت رئیسه کنفدراسیون کشتی آسیا بود. هم‌اکنون مدیریت ایمنی و تضمین کیفیت عملیات پرواز هما را برعهده دارد و همزمان خلبانی نیز میکند.
چند سال است خلبان هستید و در حال حاضر چه رتبه و درجه خلبانی را در اختیار دارید؟
36 سال است خلبانی میکنم و در حال حاضر خلبان ارشد شرکت هواپیمایی کشور هستم. 10 سال است معلم ایرباس 730 و 600-300 را در کارنامه هواپیمایی دارم. همچنان خلبانی میکنم و در کنار آن نیز مدیر ایمنی و تضمین کیفیت عملیات پرواز هستم. بالاترین مدرک خلبانی و گواهینامه خلبانی «ATPL» را دارم.
چه شد که شغل و حرفه خلبانی را انتخاب کردید؟
شاید اتفاقی بود. من چند دوست دانشگاهی داشتم که با آنها خیلی نزدیک بودم. یک روز آنها به فکر خلبانی افتادند، پیشنهاد دادند در آزمون خلبانی شرکت کنیم، من هم پیشنهاد آنها را قبول کردم. آزمون رفتیم، فیلترهای بسیار سخت و دشواری را پشت سر گذاشتیم. تست‌های پزشکی و فیزیکی، هوش، زبان و...، مرحله به مرحله پیش رفتیم. آن دوره، نظم و قواعد خاص خودش را داشت و سرانجام جذب این شغل و حرفه شدم. البته بیشتر دوستانم نتوانستند در مراحل بعدی از پس این آزمون سخت برآیند. تنها یکی از آنها به همراه من در آزمون خلبانی قبول شد که متأسفانه دیگر در بین ما نیست و برای همیشه بر فراز آسمان‌ها پرواز کرده است. با عبور از مراحل نخست برای ادامه آموزش به کشور امریکا رفتم. پرواز را همه دوست دارند و مردم دوست دارند هوا و آسمان را نگاه کنند، چون آسمان بسیار زیبا است. من علاقه‌خاصی به برادران رایت دارم. آن دو باعث شدند این تکنولوژی به سرعت پیش برود و این امر آرامش و لذت مردم در سفر را توصیف‌ناپذیر کرده است، به همین دلیل من عاشق خلبانی هستم.
چند روز در ماه را به خلبانی و خانواده اختصاص می‌دهید؟
شغل خلبانی استثنا است و با دیگر شغل‌ها فرق زیادی دارد. شغل پرواز به دلیل متفاوت بودن آن و این که ساعت مشخصی ندارد، زندگی را کاملاً تحت تأثیر قرار می‌دهد و برنامه‌ریزی مشکل است، البته باید به خانواده اهمیت داد اما شرایط کار ما با کارهای دیگر متفاوت است.
استاندارد پرواز برای یک خلبان 60 ساعت در ماه تعیین شده ولی بستگی به نوع پرواز و سفر دارد. امکان دارد 15 پرواز در یک ماه گنجانده شود. خلبانان باید میان پرواز یک استراحت داشته باشند و این الزامی است. با این حال مواقعی نیز پیش می‌آید که بیشتر باید پرواز کنیم. بیشترین حجم کاری و پرواز در فصل‌های بهار، تابستان و نوروز است که در آن لحظات زیبا از خانواده دور هستیم.
بیشترین رکورد پرواز شما چقدر است و بیشترین ساعت پرواز یک خلبان در شبانه‌روز چه میزان است؟
رکورد جهان را با 18 هزار ساعت پرواز در اختیار دارم و این یک افتخار است. البته قوانین بین‌المللی در پرواز اجازه نمی‌دهد خلبانان از قوانین تخلف کنند. با این حال شرایط پرواز خلبانان براساس موقعیت متفاوت است. خلبانان مجاز هستند در روز 14 ساعت و در شب 12 ساعت پرواز کنند. البته قوانین هر کشوری تعیین میکند که خلبان چند ساعت در روز و شب می‌تواند پرواز کند.
آیا تا به امروز با حادثه‌ای ناخواسته روبه‌رو بوده‌اید که در حال پرواز نتوانید خلبانی کنید؟
خوشبختانه با مشکلی روبه‌رو نبوده‌ام زیرا خلبانان هر شش ماه یکبار تست‌های پزشکی را زیر نظر پزشکان سازمان هواپیمایی کشور انجام می‌دهند. خلبان باید تغذیه خوب داشته باشد، بهداشت را به‌طور دقیق رعایت‌کند، اگر مشکل خاصی دیده شد استراحت کند و تا زمان بهبود اجازه پرواز ندارد. خلبانان ورزش را در کارنامه و برنامه خود دارند و من نیز سال‌ها حرفه‌ای کشتی می‌گرفتم.
هنگام پرواز با نقص فنی روبه‌رو بوده‌اید که شما را با مشکل مواجه کند؟
نقص فنی جزوی از کار پرواز است.
به ندرت پیش آمده با نقص فنی روبه‌رو بوده باشم اما به مسافران نگفتیم چون دل‌نگران می‌شدند. با خونسردی و عکس‌العمل صحیح مشکل را برطرف کردیم. باید در این موارد استرس را دور کنیم. تکنیک‌های موارد جایگزین در هواپیما وجود دارد که بتوان هواپیما را کنترل کرد و خوشبختانه بهترین تصمیم نهایی را گرفتیم و مشکلی نداشتیم. البته ما یک ساعت قبل از پرواز براساس یک کتابچه و چک لیست‌ها هواپیما را کنترل می‌کنیم.
این کتابچه‌ها و چک‌لیست‌های مدون بر اساس داده‌های کارخانه سازنده هواپیما چک میشود. در این هنگام اگر با مشکل فنی برخورد کنیم مشکلات و نقص از سوی تیم فنی و تکنیسین‌های هواپیما برطرف میشود.
ایمنی سر لوحه انجام پرواز است. تمام تلاش ما این است که ایمنی و استانداردها را رعایت کنیم و کوچک‌ترین موضوعی از دید ما و تکنیسین‌ها دور نمی‌ماند. با این حال اینجا دفتر ایمنی و تضمین کیفیت عملیات پرواز است و همه مجاز هستند این دستورالعمل‌ها را رعایت کنند.
چه مشکلاتی بر سر راه دارید و چگونه با آن مقابله می‌کنید؟
در حال حاضر بزرگترین مشکل ما تحریم‌ها است؛ تحریم‌هایی که از سوی جهان غرب علیه ایران در جریان است بخصوص این که هواپیمایی ایران‌ایر یک سازمان هواپیمایی دولتی است، پیکان تحریم به سوی این شرکت نیز نشانه رفته‌است. با این حال بچه‌های فنی و تکنیسین‌ها شبانه روز در حال کار هستند و توانسته‌اند مشکلات را کنار بزنند، اما کاری بسیار طاقت‌فرسا و سخت است.
ایرلاین‌های ایرانی و خارجی چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و این تفاوت در کجا محسوس است؟
ایرلاین‌ها را نمی‌توانیم مورد قیاس قرار دهیم. ایرلاین‌های خارجی جدید هستند. ایرلاین‌های قدیمی مانند آسمان و ماهان را نمی‌توان با ایرلاین‌های دیگر مقایسه کرد. آنها قطعات نو و جدیدی را دریافت می‌کنند در حالی که ما هیچ قطعه جدید و نویی را دریافت نمی‌کنیم، اما بچه‌های فنی ما کار مضاعف و تلاش زیادی در شبانه روز انجام می‌دهند، به‌عبارتی حفظ و نگهداری ایرلاین‌های ما بسیار سخت و دشوار است اما تا این لحظه ما کار بزرگی انجام داده‌ایم و با وجود مشکلات زیاد از عهده کار برآمده‌ایم.
اگر این شغل را نداشتید دوست داشتید چه‌کاره شوید؟
دوست داشتم دوباره خلبان شوم. من خلبانی را با هیچ شغل دیگری عوض نمی‌کنم. من عمرم را روی این کار گذاشته‌ام. خلبانی و پرواز یک هنر و یک تکنیک است. هر موقع از این تفکر و تکنیک و هنر خارج شوم قطعاً به مشکل برخواهم خورد.
خلبانی واقعاً شغل سختی است؟
مطمئناً باید بگویم هم بله و هم خیر! یک خلبان باید از لحاظ دانش و علم روز دنیا به‌روز باشد. هر شش ماه یکبار تست‌های فراوانی می‌دهد. همه این موارد واقعاً سخت و دشوار است اما وقتی از همه این تست‌ها و آزمون‌ها بیرون می‌آییم سختی آن برایمان لذت‌بخش است. روزی که من پرواز دارم، زودتر از راننده ایران‌ایر بیرون از منزل آماده هستم اما فشارهای روحی و فیزیکی که در یک پرواز درگیرم میکند بسیار سخت و دشوار است. خلبانی یک عشق است. اگر کسی خلبانی و پرواز را دوست نداشته باشد به مشکل برمی‌خورد.
تلخ‌ترین حادثه هوایی که شنیدید چه بود؟
سانحه دوازدهم تیرماه سال 1367 بود. پرواز مسافربری شماره 655 شرکت هواپیمایی ایران‌ایر با شناسه «IR655» از بندرعباس به مقصد دبی در حال حرکت بود. تنها 28 دقیقه در آسمان بود و ارتفاع آن به 14 هزار پا رسیده بود، آن روز حدود 290 سرنشین داشت که شامل 46 مسافر غیر ایرانی از کشورهای امارات، هند، پاکستان، یوگسلاوی سابق، ایتالیا و فرانسه بود که با شلیک موشک هدایت شونده از ناو «یو‌اس‌اس وینسنس» متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده در آسمان منفجر شد. همین الان که برای شما تعریف کردم باور نمی‌کنید بدنم به لرزه افتاده است.
نخستین باری که خلبان یک هواپیمای مسافربری شدید چه احساسی داشتید؟
پس از اتمام آموزش در امریکا به ایران برگشتم. سال 1359 به‌عنوان خلبان 737 هدایت آن را برعهده گرفتم. بسیار لذت بخش بود. این که پس از سوار شدن هواپیماهای یک موتوره و دو موتوره در امریکا، پشت موتور جت بنشینی، هیچ زمان فراموش شدنی نیست و این خاطره همواره در ذهنم باقی مانده است.
بهترین خاطره‌ای که شما به آن افتخار می‌کنید کدام است؟
بهترین خاطره و افتخار من برمی‌گردد به سال‌های 2004 و 2012 میلادی در المپیک آتن و لندن. از سوی کمیته المپیک ایران درخواست یک هواپیمای دربست ایرباس 310 برای رفت و برگشت اعضای تیم ملی پارالمپیک به این میادین شد و من خلبان هواپیمای این جوانان غیور و ایثارگر بودم، زمانی که بر می‌گشتم 150مسافر داشتم که مدال‌های رنگی را کسب کرده بودند و همه خوشحال و شادمان بودند که همین از بهترین خاطرات و افتخارات من بود.
سخت‌ترین لحظه پرواز یک هواپیما چیست؟
تیک آف و لندینگ( بلندشدن و نشستن) است.
مردم قدر شما را بیشتر می‌دانند یا مسئولان؟
مردم بیشتر قدر ما را می‌دانند. مسئولان سال‌ها است ما را فراموش کرده‌اند!
چرا خلبانان ایرانی از دیگر خلبانان دنیا بهتر هستند؟
خلبانان ایرانی با‌هوش‌تر هستند. دلیلش این است که بچه‌های ایرانی در هوش و مباحث فیزیک و ریاضی از بهترین‌ها هستند، چون در این سال‌ها شاهد پیشرفت نخبگان در خارج از کشور بوده‌ایم؛ مقام‌هایی که کسب کرده‌اند و این که بچه‌های ایرانی تعهد به‌کار دارند.
چه عواملی باعث تأخیر در پروازهای ایرلاین‌های ایرانی است؟
پرواز‌هایی که با تأخیر صورت می‌گیرد به دلیل عواملی چون شرایط جوی، فنی، امنیتی و بازرسی است. من به‌عنوان یک خلبان می‌گویم همه این موارد در تأخیر پرواز تأثیر قابل توجهی دارند. مسافران اگر از هر خلبانی بپرسند که چرا با تأخیر پرواز کرده‌اید ما اینجا اعلام می‌کنیم. واقعیت هرچه باشد اعلام خواهیم کرد.