«رباخواران؛ برندگان بزرگ اقتصاد ایران»
فرشاد مومنی، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
در هفته جاری عمده تحلیل‌ها و یادداشت های اقتصادی منتشر شده در روزنامه‌ها و وب سایت‌های فارسی زبان، به آثار و پیامدهای توافق هسته‌ای ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک در حوزه اقتصاد ایران اختصاص داشت و به نحوه مواجهه مسوولان و برنامه‌ریزان اقتصادی با تغییرات آتی توجه داشت.
در ادامه خلاصه‌ای از چند تحلیل و یادداشت منتشرشده را هم‌خوان کرده‌ایم:
رباخواران؛ برندگان بزرگ اقتصاد ایران
فرشاد مومنی، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در یادداشتی که در وب سایت «دین و اقتصاد» منتشر شده، تاکید کرده است که «تجربه هشت سال اخیر در اقتصاد سیاسی کشور، نماد تلخ‌ترین و خسارت بار‌ترین نمونه سیاست‌گذاری اشتباه در استفاده از درآمدهای نفتی است.»
آقای مومنی نوشته «وقتی اقتصاد غیرمتکی به نفت مطرح می‌شود، در واقع به دنبال سطحی از بلوغ فکری هستیم که امکان برون رفت از شرایط کنونی را بر محور الگوی تصمیم‌گیری و تخصیص منابع نفتی فراهم کند.»
این استاد اقتصاد، تاکید کرده است که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر «به جای آنکه به سمت ارتقای بنیه تولیدی و افزایش کیفیت زندگی از طریق کار کردن باشد در مسیرهای دیگری قرار گرفته است.»
فرشاد مومنی، بد‌ترین حالت قابل تصور در «اقتصادهای سیاسی رانتی» را این دانسته که تجارت پول، موتور خلق ارزش افزوده شود.
به نوشته این استاد اقتصاد، «در هشت سال گذشته تقریبا به ازای هر بنگاه تولیدی که ورشکسته و تعطیل شد، یک بانک و یک موسسه اعتباری جدید یا شعبه جدیدی از این واحد‌ها متولد شده است.»
فرشاد مومنی در پایان، تاکید کرده که «اقتصاد ایران در سخت‌ترین وضعیت خود گرفتار شده است و رباخواران در این شرایط بیشترین سود را می‌برند.»
تلاش برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی
نرسی قربان، کار‌شناس نفت و گاز در یادداشتی که در روزنامه «شرق» منتشر شده، به آثار تحریم‌ها در بخش نفت ایران اشاره کرده و نوشته است که این تحریم‌ها در سال‌های اخیر، اجازه ورود تکنولوژی روز به پروژه‌های نفتی و گازی را نداده است.
به نوشته آقای قربان، تحریم‌ها از سوی دیگر موجب اختلال در سیستم بانکی شده است به طوری که «امکان هیچ‌گونه مبادلات مالی از طریق بانک‌های بین‌المللی وجود نداشت.»
آقای قربان در ادامه یادداشت خود تصریح کرده است که «عدم سرمایه‌گذاری خارجی در ایران» نیز «باعث توقف توسعه در صنعت نفت شده بود.»
او شرایط لغو تحریم‌ها را «برای کشوری چون ایران که دارنده بزرگ‌ترین ذخایر گازی دنیاست و به‌عنوان یکی از قدرت‌های نفتی جهان نیز تلقی می‌شود یک فرصت دانست.
به نوشته نرسی قربان، «پتانسیل لازم برای شکوفایی اقتصادی در صنعت نفت ایران، وجود دارد.»
این کار‌شناس نفت و گاز، تاکید کرده است که با «لغو تحریم‌ها و بازشدن درهای بین‌المللی، باید در جهت بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز و استفاده از فاینانس‌های خارجی تلاش کرد.»
رشد اقتصادی پیشتر از کنترل نرخ تورم
یکی از سرمقاله‌های روزنامه «اعتماد» در هفته جاری، به سعید لیلاز، کار‌شناس اقتصادی، اختصاص یافت که با توجه به توافق هسته‌ای بین ایران و گروه کشورهای پنج بعلاوه یک به لزوم ایجاد رشد اقتصادی در ایران تاکید داشت.
آقای لیلاز در یادداشت خود با اشاره به محدودیت‌های هر دو طرف در رسیدن به توافق، تصریح کرده‌است که «یقینا این توافق منجر به نتایجی می‌شود.»
به نوشته این کار‌شناس اقتصادی، «اولا روابط ایران و مجموعه غرب به سمت عادی شدن می‌رود و ثانیا بین ۶۰ تا ۱۰۰ درصد به قدرت ارزی ایران طی شش ماه آینده افزوده خواهد شد.»
به نوشته آقای لیلاز، با کاهش تحریم‌ها، آزادشدن دارایی‌های بلوکه شده ایران و برداشته شدن تحریم‌ها در حوزه‌هایی مانند بیمه، حمل و نقل دریایی، نقل و انتقالات مالی و پولی در سطح بین المللی به سرعت آثاری بر اقتصاد کشور برجای خواهد گذاشت.
این کار‌شناس اقتصادی پیش بینی کرده که در آینده‌ای نزدیک، «۶۰ تا ۱۰۰ درصد بر قدرت خرید ارزی دولت اضافه خواهد شد»، که این افزوده شدن بر قدرت خرید ارزی دولت به نوشته آقای لیلاز، کمتر از دو ماه دیگر اثراتی به‌طور عینی بر اقتصاد به جای خواهد گذاشت.
سعید لیلاز در ادامه یادداشت خود تاکید می‌کند که دولت با ارزهایی که در ماههای آینده به اقفتصاد ایران سرازیر می‌شوند، می‌تواند به دو گونه برخورد کند؛ اول اینکه برای کنترل نرخ تورم آن ارز‌ها را به واردات کالاهای مصرفی اختصاص دهد و قیمت ها را به سرعت کاهش داده و بازار را متعادل سازد یا اینکه «اندکی بیشتر تورم فعلی را تحمل کرده تا بتواند منابع ارزی خود را به سمت تولید و رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار اختصاص دهد.»
این کار‌شناس اقتصادی بر این باور است که مردم قطعه گزینه دوم را برمی گزینند و «در شرایط فعلی، رشد پایدار و ایجاد اشتغال را با تحمل چند ماه تورم و تاخیر کاهش این نرخ، انتخاب خواهند کرد.»