کاخ سفید جزئیات توافق اتمی با ایران را منتشر کرد
کاخ سفید واشنگتن در آخرین ساعات شنبه ۲۳ نوامبر (۲ آذر) فهرستی از جزئیات توافق هستهای میان ایران و شش قدرت جهانی را منتشر کرد. در این متن به صراحت به "حق غنی‌سازی اورانیوم برای ایران" اشاره‌ای نشده است.
متن زیر جزئیات توافق هستهای میان ایران و شش قدرت جهانی است که کاخ سفید واشنگتن آن را در شامگاه شنبه ۲۳ نوامبر ۲۰۱۳ (۲ آذر ۱۳۹۲) در پایگاه اینترنتی خود منتشر کرده است:
گام نخست توافق‌ها در رابطه با برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران
گروه ۱+۵ (ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، روسیه و چین به کمک اتحادیه اروپا) در مذاکرات جدی و اساسی با ایران، با هدف رسیدن به راه حلی دیپلماتیک و قابل راستی‌آزمایی که مانع دستیابی ایران به سلاح هستهای شود، شرکت داشته‌اند.
پرزیدنت اوباما با صراحت گفته است که دستیابی به راه حلی صلح‌آمیز که ایران را از رسیدن به بمب هستهای بازدارد، به نفع منافع ملی آمریکاست. امروز ایران و گروه ۱+۵ به مجموعه‌ای از درک‌های اولیه رسیدند که پیشرفت برنامه هستهای ایران را متوقف می‌کند و آن را از نظر جنبه‌های کلیدی عقب می‌راند. این‌ها اولین محدودیت‌های معناداری است که ایران پس از نزدیک به یک دهه در زمینه برنامه هسته‌‌ای‌‌اش پذیرفته است.
گام شش‌ماهه اولیه شامل محدودیت‌هایی قابل توجه برای برنامه هستهای ایران است و به مهم‌ترین نگرانی‌های ما از جمله در زمینه توانایی‌های غنی‌سازی ایران، ذخایر اورانیوم غنی‌شده، تعداد و توانایی‌های سانتریفوژهایش و توانایی ایران برای تولید پلوتونیوم در سطح تسلیحاتی با استفاده از رآکتور اراک می‌پردازد. مصالحه‌هایی که ایران بر اساس آن متعهد شده است به عنوان بخشی از این گام اولیه انجام دهد، شفافیت بیشتر و نظارت‌های سرزده‌تر برنامه هسته‌‌ای‌‌اش را در اختیار ما قرار می‌دهد.
در گذشته این نگرانی مطرح شده بود که ایران از مذاکرات برای خرید زمان به منظور پیشبرد برنامه هسته‌‌ای‌‌اش استفاده خواهد کرد. این اقدامات در فاز نخست اگر با یکدیگر اتخاذ شود، کمک می‌کند که ایران نتواند از پوشش مذاکره برای تداوم پیشبرد برنامه هسته‌‌ای‌‌اش در طول مذاکراتی که ما درباره راه حل درازمدت و جامعی که همه نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را برطرف کند انجام می‌دهیم، استفاده کند.
در ازای آن و به عنوان بخشی از این گام اولیه، گروه ۱+۵ لغو تحریم‌های محدود، موقت، هدفمند و بازگشت‌پذیری را به ایران ارایه می‌کند. ساختار لغو این تحریم‌ها طوری است که بخش اعظم رژیم تحریم‌ها از جمله ساختار تحریم‌های کلیدی نفت، بانکداری و مالی به جای خود باقی می‌ماند. گروه ۱+۵ به اعمال شدید این تحریم‌ها ادامه خواهد داد. اگر ایران به تعهداتش عمل نکند، ما لغو تحریم‌های محدود را لغو خواهیم کرد و تحریم‌هایی اضافی بر ایران اعمال می‌کنیم.
گروه ۱+۵ و ایران علاوه بر این درباره پارامترهای کلی راه حلی جامع گفت‌وگو کردند که برنامه هستهای ایران را در درازمدت محدود کند، تضمین‌هایی قابل راستی‌آزمایی مبنی بر ماهیت منحصرا صلح‌آمیز فعالیت‌های هستهای ایران به جامعه بین‌المللی ارایه کند و اطمینان حاصل کند که هرگونه تلاشی از جانب ایران برای دنبال کردن سلاح هستهای بلافاصله تشخیص داده خواهد شد.
مجموعه درک‌ها علاوه بر این شامل اذعان ایران به این است که باید به همه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و همین‌طور مسائل گذشته و حال مربوط به برنامه هستهای ایران که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشخص شده است بپردازد. این شامل حل پرسش‌های مربوط به ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هستهای ایران، از جمله فعالیت‌های ایران در پارچین است.
به عنوان بخشی از یک راه حل جامع، ایران علاوه بر این کاملا به وظایفش تحت معاهده منع گسترش تسلیحات هستهای (ان‌پی‌تی) و وظایفش در قبال آژانس عمل کند. تا زمانی که همه چیز در زمینه یک راه حل جامع مورد توافق قرار نگیرد، توافقی صورت نخواهد گرفت. به طور خلاصه، این گام اولیه تا شش ماه اعتبار دارد و وضعیت نهایی قابل پذیرشی برای آمریکا یا شرکای ما در گروه ۱+۵ به حساب نمی‌آید.
ممانعت از پیشرفت برنامه [هستهای] ایران و بازگشت به عناصر کلیدی
• ایران متعهد شده است که غنی‌سازی بالاتر از ۵ درصد را متوقف کند و ارتباطات فنی لازم برای غنی‌سازی بالای ۵ درصد را برچیند.
• ایران تعهد کرده است که همه ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا نزدیک به ۲۰ درصد خود را پیش از به پایان رسیدن فاز اولیه به زیر ۵ درصد تضعیف کند و یا به شکلی تبدیل کند که برای غنی‌سازی بیشتر مناسب نیست.
تعهد ایران در توقف پیشرفت در ظرفیت غنی‌سازی
• ایران متعهد شده است که پیشرفت در ظرفیت غنی‌سازی‌اش را متوقف کند.
• هیچگونه سانتریفوژی از هر نوعی را نصب نکند.
• هیچگونه سانتریفوژ نسل بعدی را برای غنی‌سازی اورانیوم نصب نکرده یا از آنها استفاده نکند.
• تقریبا نیمی از سانتریفوژهای نصب شده در نطنز و سه چهارم سانتریفوژهای نصب شده در فردو را به کار نیندازد؛ به گونه‌ای که نتوان از آنها برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده کرد.
• تولید سانتریفوژ خود را به تعدادی که برای تعویض ماشین‌های از کار افتاده لازم است محدود کند؛ به گونه‌ای که ایران نتواند از این شش ماه برای جمع‌آوری سانتریفوژها استفاده کند.
• دست به ساخت تأسیسات غنی‌سازی دیگری نزند.
تعهد ایران در توقف افزایش ذخیره اورانیوم ۵/ ۳ درصدی
ایران متعهد شده است که ذخایر اورانیوم با غنای پایین ۵/ ۳ درصد خود را افزایش ندهد، به گونه‌ای که میزان آن در پایان شش ماه نسبت به آنچه در آغاز (این مدت زمانی) داشته بیشتر نشود و هرگونه اورانیوم غنی‌شده‌ی ۵/ ۳ درصدی که به تازگی غنی‌سازی شده به اکسید تبدیل شود.
توقف پیشرفت در فعالیت تأسیسات اراک
• ایران متعهد شده است که فعالیت‌هایش در اراک را بیش از این پیش نبرد و پیشرفت در زمینه مسیر پلوتونیوم را متوقف کند.
• ایران متعهد شده است که رآکتور اراک را راه‌اندازی و سوخت‌گذاری نکند و تولید سوخت برای رآکتور اراک را متوقف کند. سوخت رآکتور اراک را بیشتر از این آزمایش نکند. هیچ‌یک از قطعات اضافی رآکتور در اراک را نصب نکند. سوخت و آب سنگین را به سایت رآکتور منتقل نکند. تاسیساتی که قابلیت بازفرآوری داشته باشند، نسازد.
ایران بدون بازفرآوری نمی‌تواند پلوتونیوم را از سوخت مصرف‌شده جدا کند.
شفاف‌سازی بی‌سابقه و نظارت سرزده بر برنامه هستهای ایران
ایران متعهد شده است که:
• دسترسی روزانه به نطنز و فردو را در اختیار بازرسان آژانس قرار دهد. این دسترسی روزانه به بازرسان اجازه می‌دهد که تصاویر دوربین‌های امنیتی را بررسی کنند تا از نظارت جامع مطمئن شوند. این دسترسی اجازه شفافیت بیشتر در زمینه غنی‌سازی را در این سایت‌ها می‌دهد و زمان تشخیص هرگونه خودداری از پایبندی (به تعهدات) را کوتاه‌تر می‌کند.
• دسترسی به تاسیسات مجموعه سانتریفوژها را برای آژانس فراهم کند.
• دسترسی به تاسیسات تولید و انبار قطعات گرداننده‌ی سانتریفوژها را برای آژانس فراهم کند.
• دسترسی به معادن و کارخانه‌های تولید اورانیوم را برای آژانس فراهم کند.
• دسترسی به اطلاعات طراحی رآکتور اراک را که از مدت‌ها پیش خواستار آن بودیم، فراهم کند. این اقدام اطلاعات بسیار مهمی را درباره این رآکتور که پیش از این در دسترس قرار نداشت، ارایه می‌کند.
• دسترسی سریع و بیشتر به رآکتور اراک را برای بازرسان فراهم کند.
• برخی داده‌ها و اطلاعات کلیدی که در پروتکل الحاقی توافق‌نامه پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کد اصلاح شده ۱/ ۳ به آن اشاره شده است، ارایه کند.
مکانیسم راستی‌آزمایی
از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته می‌شود که بسیاری از این گام‌های راستی‌آزمایی را که در راستای نقش این سازمان در زمینه بازرسی‌ها در ایران است، انجام دهد. علاوه بر این، گروه ۱+۵ و ایران نسبت به تشکیل کمیسیونی مشترک برای همکاری با آژانس به منظور نظارت بر اجرا و حل مسائلی که ممکن است پیش آید متعهد شده‌اند.
این کمیسیون مشترک علاوه بر این برای تسهیل رفع نگرانی‌های حال و گذشته در زمینه برنامه هستهای ایران، از جمله ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران و فعالیت‌های ایران در پارچین، با آژانس کار می‌کند.
لغو محدود، موقت و بازگشت‌پذیر تحریم‌ها
در ازای این گام‌ها، گروه ۱+۵ لغو تحریم‌های محدود، موقت، هدفمند و بازگشت‌پذیری را ارایه می‌کند و ما هم‌زمان بخش اعظم تحریم‌های‌خود، از جمله ساختار تحریم‌های نفتی، مالی و بانکداری را حفظ می‌کنیم. اگر ایران به تعهداتش عمل نکند، لغو تحریم‌ها را لغو می‌کنیم. گروه ۱+۵ به طور مشخص متعهد شده است که:
• به مدت شش ماه، اگر ایران به تعهداتش تحت این توافق عمل کند، تا جایی که تحت سیستم‌های سیاسی‌شان امکان‌پذیر باشد، تحریم‌های هستهای جدیدی را اعمال نکنند.
• برخی تحریم‌ها در زمینه طلا و فلزات گرانبها، بخش خودروسازی ایران و صادرات پتروشمی ایران را به حالت تعلیق درآورد و احتمالا حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار درآمد را در اختیار ایران قرار دهد.
• مجوز بازرسی‌ها و تعمیرات مرتبط با ایمنی در داخل ایران را برای برخی خطوط معین هوایی ایرانی بدهد.
• اجازه دهد که خرید نفت ایران در سطح فعلی که به نحو قابل توجهی کاهش یافته، یعنی ۶۰ درصد کمتر از دو سال پیش، باقی بماند.
• در مدتی که ایران به تعهداتش عمل می‌کند، ۲/ ۴ میلیارد دلار از این فروش‌ها اجازه پیدا می‌کنند در اقساط به ایران انتقال یابند.
• اجازه دهد که ۴۰۰ میلیون دلار به صورت کمک‌های تحصیلی دولتی از صندوق‌های ایرانی محدودی، مستقیما به موسسات آموزشی شناخته‌شده در کشورهای ثالث انتقال یابد تا هزینه‌های تحصیلی دانشجویان ایرانی پرداخت شود.
تعاملات انسان‌دوستانه
تعاملات انسان‌دوستانه که طبق قانون آمریکا اجازه آن داده شده را تسهیل بخشند. تعاملات انسان‌دوستانه با صراحت از تحریم‌های کنگره مستثنی شده‌اند تا این کانال، دسترسی به هیچگونه منبع جدید درآمدی را در اختیار ایران قرار ندهد. تعاملات انسان‌دوستانه، تعاملات مربوط به خرید غذا، کالاهای کشاورزی، دارو و ابزارآلات پزشکی توسط ایران است؛ ما علاوه بر این، معاملات مربوط به هزینه‌های پزشکی را که در خارج از کشور انجام شده، تسهیل می‌کنیم. ما این کانال را برای نفع‌رسانی به مردم ایران در نظر گرفته‌ایم.
در نظر گرفتن لغو محدود تحریم‌ها
به طور کلی حدود ۷ میلیارد دلار حاصل از لغو تحریم‌ها، بخش کوچکی از هزینه‌هایی است که ایران در مدت زمان این فاز اولیه تحت تحریم‌هایی که در جای خود باقی خواهند ماند، دریافت خواهد کرد. دسترسی به بخش اعظم دارایی‌های خارجی ایران که حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است، به واسطه تحریم‌ها امکان‌پذیر نیست یا محدود است.
در شش ماه آینده فروش نفت خام ایران نمی‌تواند افزایش یابد. تحریم‌های نفتی به تنهایی در مقایسه با آنچه ایران در یک دوره شش‌ماهه در سال ۲۰۱۱ یعنی پیش از اجرایی شدن این تحریم‌ها به دست آورد، باعث از دست رفتن حدود ۳۰ میلیارد دلار درآمد توسط ایران می‌شود که حدود ۵ میلیارد دلار در ماه است. اگرچه ایران اجازه دسترسی به ۲/ ۴ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی‌اش را خواهد داشت، حدود ۱۵ میلیارد دلار از درآمدهایش در طول این مدت به حساب‌های مسدود شده‌اش در خارج از کشور ریخته خواهد شد. به طور خلاصه، ما انتظار داریم که تحت مفاد این توافق، موجودی پول ایران در حساب‌های مسدود شده‌اش در خارج از کشور افزایش یابد، نه کاهش.
ادامه فشار اقتصادی بر ایران و حفظ ساختار تحریم‌ها
در طول فاز اولیه، ما به اعمال شدید تحریم‌های‌مان علیه ایران، از جمله اتخاذ اقدامات علیه کسانی که سعی می‌کنند تحریم‌های‌مان را دور بزنند، ادامه خواهیم داد.
• تحریم فروش نفت خام همچنان بر دولت ایران فشار وارد خواهد آورد. ما در همکاری با شرکای بین‌المللی‌مان فروش نفت ایران را از ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز در اوایل سال ۲۰۱۲ به یک میلیون بشکه در روز در مرحله کنونی رسانده‌ایم و توانایی فروش تقریبا ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز را از ایران گرفته‌ایم. یعنی از دست رفتن بیش از ۸۰ میلیارد دلار از اوایل سال ۲۰۱۲؛ امری که ایران هرگز نمی‌تواند آن را جبران کند. تحت این گام اولیه، ممنوعیت فروش نفت خام به اتحادیه اروپا در جای خود باقی خواهد ماند و فروش نفت ایران به حدود یک میلیون بشکه در روز محدود خواهد شد؛ امری که موجب می‌شود ایران همچنان هر ماه ۴ میلیارد دلار ضرر کند.
• تحریم‌ها صادرات کالاهای نفتی به ایران که باعث از دست رفتن میلیاردها دلار درآمد ایران شده، در جای خود باقی خواهد ماند.
• بخش اعظم حدود ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی خارجی ایران، طبق تحریم‌ها همچنان خارج از دسترس یا محدود باقی می‌ماند.
• بخش‌های مهم دیگر نظام تحریمی ما در جای خود باقی می‌مانند، از جمله:
• تحریم‌ها علیه بانک مرکزی ایران و حدود ۲۴ بانک موسسه مالی دیگر ایران.
• تحریم‌های ثانویه به پیروی از تحریم‌های جامع ایران که طبق قوانین علیه بانک‌هایی اعمال می‌شود که با افراد و موسسات تحریم شده توسط آمریکا، تعامل تجاری دارند.
• تحریم کسانی که دامنه گسترده‌ای از دیگر خدمات مالی مانند انواع مختلف بیمه را به ایران ارائه می‌کنند، و
• دسترسی محدود به سیستم مالی آمریکا
• همه تحریم‌های مربوط به ۶۰۰ شخص و موسسه که به خاطر حمایت از برنامه هستهای و موشک بالستیک ایران هدف قرار داده شدند، به قوت خود باقی خواهد ماند.
• تحریم‌ها علیه سرمایه‌گذاری‌های درازمدت و ارائه خدمات فنی به بخش انرژی ایران به قوت خود باقی خواهد ماند.
• تحریم‌ها علیه برنامه نظامی ایران به قوت خود باقی خواهد ماند.
• تحریم‌های گسترده آمریکا علیه تجارت با ایران به قوت خود باقی مانده و جلوی دسترسی ایران به تجارت با بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان را خواهد گرفت.
• همه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل به قوت خود باقی خواهد ماند.
• همه تحریم‌های هدفمند ما در رابطه با حمایت ایران از تروریسم، نقش بی‌ثبات‌کننده ایران در بحران سوریه و سابقه بد حقوق بشر ایران در میان نگرانی‌های دیگر به قوت خود باقی می‌ماند.
راه‌حل جامع
در فاز اولیه شش ماهه، گروه ۱+۵ به مذاکره برای رسیدن به راه‌حلی جامع ادامه خواهد داد. پارامترهای کلی این راه‌حل جامع، در مسیر اطمینان دادن به جامعه بین‌المللی در خصوص فعالیت‌های منحصرا صلح‌آمیز هستهای ایران است. تحت این راه‌حل جامع: هیچگونه توافقی در زمینه راه‌حل جامع صورت نمی‌گیرد، مگر آنکه در همه زمینه‌ها توافق حاصل شود. در شش ماه آینده ما تشخیص خواهیم داد که آیا راه‌حلی که به ما اطمینان کافی دهد که برنامه هستهای ایران صلح‌آمیز است وجود دارد یا خیر؟ اگر ایران نتواند نگرانی‌های ما را حل کند، ما آماده‌ایم که تحریم‌ها و فشار را افزایش دهیم.
نتیجه
به طور خلاصه این گام اولیه به نوبه خود پیشرفت بزرگی است. بدون این توافق‌نامه مرحله‌ای، ایران می‌توانست هزاران سانتریفوژ دیگر را فعال کند. می‌توانست سانتریفوژهای نسل جدید را که مدت زمان فوران را کوتاه‌تر می‌کند، نصب کند. می‌توانست راکتور آب سنگین اراک را سوخت‌گذاری و راه‌اندازی کند. می‌توانست ذخایر اورانیوم ۲۰ درصدی خود را از میزان اورانیوم لازم برای ساخت بمب فراتر ببرد. ایران تحت شرایط توافق کنونی، قادر به انجام هیچ یک از این موارد نیست.
علاوه بر این، بدون این رویکرد مرحله‌ای، ائتلاف تحریم‌های بین‌المللی تضعیف میشد، زیرا ایران این استدلال را برای جهان مطرح می‌کرد که برای رسیدن به راه‌حلی دیپلماتیک جدی بوده و ما نبوده‌ایم. در آن صورت نمی‌توانستیم شرکای خود را در برای اعمال حیاتی تحریم‌ها با خود همراه کنیم.
با این گام اولیه، ما برنامه هستهای ایران را متوقف کرده و به عقب می‌رانیم و گزینه‌ای مشخص را در برابر ایران قرار می‌دهیم: به تعهداتش عمل کند و با حسن نیت برای رسیدن به توافقی نهایی مذاکره کند، وگرنه کل جامعه بین‌المللی با انزوا و فشار بیشتر ایران واکنش نشان خواهد داد.
مردم آمریکا راه‌حلی صلح‌آمیز و پایدار را که مانع دستیابی ایران به سلاح هستهای شود و نظام جهانی منع گسترش تسلیحات جمعی را تقویت کند ترجیح می‌دهند.
توافق کنونی پتانسیل تحقق این هدف را دارد. آمریکا از طریق دیپلماسی قاطع و اصولی، نقش خود را برای تحقق صلح بیشتر، امنیت و همکاری میان کشورها ایفا خواهد کرد.
برای دریافت اصل متن، رجوع کنید به این لینک در وبگاه کاخ سفید.