مجموعه اقتصادی آیتالله خامنهای با وجود تحریمها 'رونق گرفته است' - بخش دوم گزارش رویترز
خبرگزاری رویترز در ادامه گزارش پژوهشیاش درباره مجموعه اقتصادی تحت مدیریت رهبر جمهوری اسلامی، نوشته است "ستاد اجرایی فرمان امام" در زمانی که تحریمها بر ایران فشار میآورد، "بیش از پیش رونق گرفت".
در این گزارش که بخش دوم آن روز سهشنبه ۱۲ نوامبر، ۲۱ آبان از جمله به زبان فارسی منتشر شد، آمده است: "با این که غرب با تنگتر کردن حلقه تحریمها، مدام فشار را بر اقتصاد ایران تشدید میکند تا بلکه برنامه هستهای خود را متوقف کند، ستاد با فعالیتهای عظیمی که دارد، منبع مالی مستقلی برای پشتیبانی آیتالله خامنهای فراهم میکند."
اشاره خبرگزاری رویترز به "ستاد اجرایی فرمان امام" است که آن را در بخش نخست گزارش، یک امپراتوری کلان اقتصادی توصیف کرده است.
این گزارش تفصیلی، ارزش داراییهای "ستاد" را حدود ۹۵ میلیارد دلار تخمین زده است.
مجلس ایران چهار سال پیش ستاد اجرایی فرمان امام را از تحقیق و تفحص معاف کرد. نهادهای زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی تنها با اجازه خود او میتوانند جزئیات و شرح عملکرد خود را به مجلس بدهند.
خبرگزاری رویترز میگوید کمتر نهادی در ایران، قدرت اقتصادی این نهاد کمتر شناختهشده را دارد و فعالیتهای آن را برای قدرت اقتصادی آیتالله خامنهای، کلیدی میشمرد.
این خبرگزاری در بخش نخست گزارش خود تاکید کرده تا جایی که مدارک نشان داده، آیتالله خامنهای از سرمایه این ستاد استفاده شخصی نکرده است.
تحریم دیرهنگام
خبرگزاری رویترز میگوید کمتر نهادی در ایران، قدرت اقتصادی این مجموعه کمتر شناختهشده را دارد
این گزارش میگوید هرچند در سالهای اخیر، قدرت این مجموعه در اقتصادی ایران مدام رو به فزونی بوده و قدرتهای غربی از فعالیتهای و ارتباطش با رهبر جمهوری اسلامی آگاه بودهاند، اما این ستاد توانسته از زیر بسیاری از فشارهای خارجی جان به در ببرد.
در ژوئیه سال ۲۰۱۰، اتحادیه اروپا رئیس ستاد اجرایی فرمان امام را در فهرست افراد حقیقی و حقوقی شامل تحریمها قرار داد اما نام او دو سال بعد از این فهرست حذف شد.
در ماه ژوئن سال جاری، وزارت خزانهداری آمریکا، این ستاد را در کنار ۳۷ شرکت به فهرست تحریم خود اضافه کرد.
مقامات رسمی آمریکایی در پاسخ به این سوال رویترز که چرا شخص آیتالله علی خامنهای را تحریم نکردهاند، پاسخ دادهاند که نمیخواهند این موضع حکومت ایران را تایید کنند که دولت آمریکا همه این فشارها را برای تغییر حکومت در ایران گذاشته است.
مقامهای آمریکایی گفتهاند که بعضی از شرکتهای تحریمشده، صوری هستند و برای دور زدن تحریمها فعالیت میکنند.
به گفته وزارت خزانهداری ایالات متحده، این شبکه در بخشهای مختلف اقتصاد ایران و در سراسر جهان فعال است و هر سال میلیاردها دلار برای حکومت درآمد ایجاد میکند.
اما به گزارش رویترز، قبل از آن که فشار تحریمها به جایی برسد که برای این ستاد محسوس باشد، این مجموعه به یک غول عظیم اقتصادی تبدیل شده بود.
روشهای 'خرید' سهام
علی اشرف افخمی، رئیس هیئت مدیره گروه توسعه اقتصادی تدبیر، گفته است که این مجموعه از نقش شرکتهایی مانند سامسونگ، الجی و هیوندایی در توسعه کره جنوبی الگو گرفته است
خبرگزاری رویترز میگوید در تحقیقاتش در یافته که این ستاد معادل حدود ۵۲ میلیارد دلار، سرمایه ملکی دارد و حدود ۴۳ میلیارد دلار هم در هلدینگهای تخصصیاش سرمایه دارد.
یکی از کارمندان سابق ستاد، به رویترز گفته است آقای خامنهای خودش اعضای هیئت مدیره این ستاد را تعیین میکند اما مدیریت سازمان را به دیگران محول میکند. به گفته او، دغدغه اصلی رهبر ایران، سود سالانه این ستاد است که "صرف بوروکراسی خود او میشود".
یکی از زیرمجموعههای ستاد اجرایی فرمان امام، "گروه توسعه اقتصادی تدبیر" است که رویترز میگوید این شرکت، یکی از حداقل پنج اهرمی است که ستاد از طریق آنها سهام شرکتهای خود را مدیریت میکند.
دولت آمریکا میگوید "پول شخصی" رهبر جمهوری اسلامی هم در آن سرمایهگذاری شده است. یک سخنگوی وزارت خزانهداری آمریکا میگوید این گروه تدبیر، سرمایهگذاریهای دیگر سران حکومتی را هم مدیریت میکند اما نامی از آنان نبرده است.
در گزارش رویترز از جمله به روشهای ستاد اجرایی فرمان امام در دستیافتن به این سرمایه کلان، اشاره شده که شامل خرید سهام از بازار آزاد یا مجبور کردن سهامداران به فروش سهام خود است.
در دولت محمود احمدینژاد و پس از حملات غیرمستقیم او به بانک پارسیان در سخنرانیهای عمومی، شرکت تدبیر، بخش کوچکی از سهام این بانک را خرید.
ولی طبق این گزارش، گروه تدبیر خیلی بیش از میزان این سهم، در مدیریت این بانک دخیل شد تا آنجا که به گفته یک کارمند پیشین این بانک، پوشش و آرایش کارکنان بانک پارسیان و "حتی نوع مشتریان" هم تغییر کرد.
دولت آمریکا میگوید "پول شخصی" رهبر جمهوری اسلامی در گروه تدبیر سرمایهگذاری شده و این شرکت، سرمایهگذاریهای دیگر سران حکومتی را هم مدیریت میکند
گزارش رویترز به زیرمجموعههای فعال دیگری از ستاد هم اشاره کرده است؛ از جمله بنیاد خیریه برکت که به گفته علی اشرف افخمی، رئیس هیئت مدیره گروه توسعه اقتصادی تدبیر، "در پنج سال گذشته، ۲۰۰ مدرسه، ۴۰۰ واحد مسکونی و خانه بهداشت ساخته و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار هزینه کرده است".
آقای افخمی در فروردین گذشته در مصاحبه با روزنامه شرق چاپ تهران، گفته که گروه تدبیر از تجربه شرکتهایی مانند سامسونگ، ال جی و هیوندایی در توسعه کره جنوبی الگو گرفته است.
پیش از آن عارف نوروزی که در سال ۲۰۰۸ مدیرعامل سازمان اموال و املاک ستاد بود، در سخنانی از "تغییرات بنیادین" در کل این سازمان خبر داده و گفته بود: "این نهاد از یک مجموعه ملکی به یک جریان اقتصادی تبدیل شده است."
این ستاد همچنین در سال ۲۰۱۰، ۳۸ درصد از شرکت توسعه اعتماد مبین را در دست داشته است؛ همان کنسرسیومی که یک سال پیش از آن، ۵۰ درصد به علاوه یک سهم از شرکت مخابرات ایران را خرید.
شرکت سرمایهگذاری ری هم از جمله زیرمجموعههای ستاد بر شمرده شده است.
طبق این گزارش، مقامات رسمی ستاد اجرایی فرمان امام، در سالهای اخیر در دولت، بخشهای نظامی و اقتصادی به سمتهای بالایی منصوب شدهاند.
از جمله حمیدرضا رفیعی کشتلی، رئیس هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران، همزمان عضو شرکت سرمایهگذاری تدبیر هم هست.
غلامحسین نوذری، یکی از وزرای پیشین نفت، رئیس هیئت مدیره گروه تدبیر است.
در دولت حسن روحانی نیز حسین دهقان به سمت وزارت دفاع انتخاب شد که پیش از آن، رئیس هیئت مدیره شرکت مبین ایران از زیرمجموعههای عمده ستاد بود.
محمد شریعتمداری نیز که به عنوان معاون اجرایی آقای روحانی انتخاب شده، در هیئت مدیره این ستاد بوده است. آقای شریعتمداری در دولت محمد خاتمی نیز وزیر بازرگانی بود.
دست اندر کار تولید قرص ضد بارداری
در زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام، قرص ضد بارداری هم تولید میشود
گزارش رویترز میگوید شرکت برکت، زیرمجموعه عمده ستاد، از جمله در تولید دارو دست دارد و یکی از سرمایهگذاریهای آن با مشارکت شرکت داروسازی سوئیسی "استروژن فارما اس ای"، تولید قرصهای ضد بارداری است.
این در حالی است که آیتالله علی خامنهای در سخنرانیهای اخیر خود گفته که سیاست مهار جمعیت در ایران "یکی از خطاهایی بود که ما کردیم" و از خانوادهها خواسته است که تولید مثل را افزایش دهند.
خبرگزاری رویترز میگوید که موقعیت برتر آیت الله خامنهای در عرصه سیاسی و نیز در عرصه نظامی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح روشن است، ولی تحقیقاتش بعد سومی از قدرت او در عرصه مالی را نشان میدهد.
مقامهای ایرانی هنوز به گزارش رویترز واکنش رسمی نشان ندادهاند اما این خبرگزاری به نقل از حمید واعظی، مدیرکل روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام، نوشته که گفته است: "گزارشهای رویترز با واقعیت فاصله زیادی داشته و صحیح نیست."
آقای واعظی همچنین گفته است که این ستاد، اتهامات وزارت خزانهداری آمریکا را رد میکند و در حال استخدام وکیل در آن کشور است تا تلاش کند تحریمها علیه این مجموعه را رفع کند.