بهبود رابطه ایران و آمریکا، «کابوسی» برای عربستان سعودی

خبرگزری رویترز در تحلیلی به لغو سخنرانی سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اشاره کرده و می‌نویسد برای حکومت عربستان که همیشه گفتگو و دیپلماسی در پشت صحنه را به واکنش‌های علنی ترجیح می‌دهد لغو این سخنرانی یک واکنش جدی به تغییرات اخیر در فضای دیپلماتیک خاورمیانه و احتمال بهبود مناسبات ایران و آمریکا بود. خلاصه ای از این تحلیل به شرح زیر است:
 
عربستان سعودی که بر سر نفوذ راهبردی خود در منطقه با حریف اصلی خود یعنی ایران درگیر یک رقابت جدی است از برخورد جامعه بین المللی و موضع گیری شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد بحران سوریه به شدت خشمگین است.
 
این خشم و نارضایتی نه فقط روسیه و چین بلکه موضع گیری سایر اعضای این شورا یعنی آمریکا و متحدان غربی آن را شامل می شود.
 
رهبران عربستان مثل متحد دیگر آمریکا در منطقه یعنی اسرائیل، معتقدند که روش برخورد باراک اوباما با حکومت ایران طی سالهای اخیر باعث شده که جمهوری اسلامی ایران در کشمکش های منطقه ای و بین المللی دست بالا را بگیرد.
 
بعید است که این اختلافات باعث شود که مناسبات استرتژیک آمریکا و عربستان سعودی گسسته شود. اما همانطور که حدود ۴۰ سال پیش در ماجرای تحریم نفتی غرب توسط اوپک به خاطر حمایت آمریکا از جنگ اسرائیل علیه اعراب شاهد بودیم، دولت عربستان سعودی حاضر است بدون مختل کردن جریان انتقال انرژی به غرب بر سر منافع منطقه ای خود در برابر آمریکا بیایستد.
 
از نگاه رهبران عربستان سعودی بزرگترین خطری که منافع منطقه ای آن کشور را تهدید می کند گسترش نفوذ اسلام شیعه در قالب حمایت حکومت ایران از قدرت ها  و گروههای رقیب در خاورمیانه است. دولت عربستان از عدم حمایت آمریکا از شورشیان سوریه به شدت ناراضی بود و مواضع اخیر رهبران آمریکا و تمایل آن کشور برای بهبود مناسبات با ایران خشم حاکمان ریاض را دوچندان کرده است.
 
رهبران سعودی از این هراس دارند که در صورت نوعی توافق هسته ای بین غرب و ایران ، دولت آمریکا اجازه دهد که متحدان منطقه ای ایران از رژیم سوریه گرفته تا گروههایی مثل حزب الله لبنان بر دامنه فعالیت خود بیافزایند.
 
برخی از مقامات عربستان حتی در مصاحبه های علنی خود چنین نگرانی را بیان کرده و می گویند که بهبود مناسبات بین تهران و واشنگتن ممکن است به قیمت تضعیف کشورهای عربی و به خصوص کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تمام شود.
 
 دولت آمریکا به خاطر منافع دراز مدت خود از تضعیف مناسبات با عربستان سعودی پرهیز خواهد کرد. ولی تغییر تعادل قوا در منطقه خاورمیانه ممکن است حدی از سردی و تنش در روابط واشنگتن و ریاض ایجاد کند. آمریکا با توجه به افزایش تولید انرژی در داخل این کشور به نسبت گذشته از سرد شدن مناسبات با ریاض نگرانی کمتری دارد.
 
به نظر می رسد که اختلاف نظر رهبران عربستان با آمریکا فقط به آینده مناسبات با ایران محدود نمی شود در مورد تحولات اخیر مصر به خوبی می توان دید که دو کشور موضع متفاوتی دارند. در شرایطی که واشنگتن از بازگشت نظامیان به قدرت راضی نیست و حتی بخشی از کمک های خود را به مصر قطع کرده  رهبران عربستان سعودی به شکل همه جانبه ای از حکومت انتقالی مورد حمایت نظامیان حمایت کرده و سرکوب اخوان المسلمین را تایید می کنند.
 
کارشناسن معتقدند که در حال حاضر مورد سوریه و سرنوشت رژیم بشار اسد بهترین  و مهمترین صحنه برای سنجش سیاست آمریکا در قبال ایران و متحدان منطقه ای تهران است. به همین خاطر ریاض تحولات سوریه و چرخش مواضع جامعه بین المللی و سیاست آمریکا در قبال این بحران را با نگرانی دنبال می کند.
 
عربستان سعودی از سالها پیش دریافته که در مواردی می تواند و باید سیاست هایی مغایر با سیاست های جاری آمریکا در منطقه را دنبال کند.

بعید است حکومت عربستان مثل مورد ۴۰ سال پیش و تحریم نفتی غرب از سوی اعضای اوپک از سلاح نفت و انرژی برای اعمال فشار به آمریکا استفاده کند ولی نباید تردید کرد که حاکمان ریاض همانطور که در تسلیح و حمایت از شورشیان سوریه و یا مورد حمایت از نظامیان مصر نشان داده اند مواضعی کاملا متفاوت از آمریکا اتخاذ خواهند کرد و اگر فضای بهبود مناسبات بین تهران و واشنگتن به نتایج جدی برسد دولت عربستان بیشتر از گذشته از مدار همسویی با سیاست های منطقه ای آمریکا خارج خواهد شد.