خاتمی: پس از انتخابات ۸۸ نتوانستم از ایران خارج شوم

محمد خاتمی، رئیس جمهور اسبق ایران گفته است که پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ که اعلام نتایج آن به اعتراضات وسیعی در این کشور منجر شد، نمی توانسته از کشور خارج شود.

آقای خاتمی به مناسبت سالگرد طرح پیشنهاد گفت و گوی تمدن‌ها در مجمع عمومی سازمان ملل با مجله اندیشه پویا، چاپ تهران گفت و گو کرده است.

به گفته او بر اساس طرح مشترکی که سال ۱۳۸۵ در سفرش به آمریکا و دیدار با بیشاپ چین، رئیس کلیسای جامع واشنگتن، قرار بود اجرایی شود، بنا بوده جلسه ای برای گفت و گوی میان ادیان در اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۸ در تهران برگزار شود اما شرایط کشور قبل از انتخابات و وقایع پس از انتخابات مانع برگزاری این جلسه شده است.

'نمی‌توانستم به خارج از کشور بروم'

آقای خاتمی گفته است بر اساس گفت و گو با رئیس کلیسای جامع واشنگتن، "قرار شد من به‌ عنوان نمایندۀ گفت‌وگوی تمدن‌ها، که در عین حال مسلمان شیعه هستم، دکتر احمد طیب از دانشگاه الازهر به‌ نمایندگی از اهل تسنن، بیشاپ چین از کلیسای پروتستان و اسقف تورانی، وزیر فرهنگ پاپ، ازطرف واتیکان، نشست‌های مشترکی در واشنگتن و به‌ترتیب در ایتالیا، ایران و مصر برگزار کنیم."

به گفته آقای خاتمی "این تشکیلات باید دبیرخانه‌ای هم می‌داشت که بالطبع من مسئول آن می‌شدم. بنا بود این گروه ماه می ‌۲۰۰۹ (اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۸) تشکیل جلسه دهد که به‌دلیل تقارن با ایام انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، خواستم آن‌ها این نشست را به تعویق بیاندازند."

رئیس جمهور پیشین ایران گفته است "قرار شد ماه اکتبر (مهر و آبان) جلسه تشکیل شود که آن وقایع در ایران پیش آمد. من نمی‌توانستم به خارج از کشور بروم و این برنامه متوقف ماند. البته آن‌ها برنامه‌ای در ابعاد کوچک‌تر برگزار کردند که من هم درجریان آن بودم. در حال حاضر، امیدوارم این نشست‌ها برگزار شود. گفت‌و‌گوی اسلام و مسیحیت و، به عبارتی، گفت‌و‌گوی شرق و غرب می‌تواند پایگاهی باشد که در آن بتوانیم این مسائل را پیگیری و نهادینه کنیم تا سیاستمداران را هم تحت‌تأثیر قرار دهیم."

آقای خاتمی در یک سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل و به عنوان رئیس جمهور ایران، در سال ۱۳۷۷ پیشنهاد داده بود که سال ۲۰۰۱ میلادی سال گفت و گوی تمدن‌ها نامگذاری شود.

این پیشنهاد با استقبال سایر کشورها رو به رو شد و مجمع به اتفاق آرا، پیشنهاد آقای خاتمی را تصویب کرد. این سال با حمله به برج های دوقلو در نیویورک و به دنبال آن حمله آمریکا و نیروهای موتلف اش به افغانستان، عملا با درگیری و جنگ همراه شد.

آقای خاتمی در اواخر دوره ریاست جمهوری اش، در یک سخنرانی در مقر سازمان علمی فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در پاریس اعلام کرد که پس از پایان ریاست اش، بیشتر وقت خود را به گفت و گوی تمدن‌ها اختصاص خواهد داد.

او از جمله مرکز گفت و گوی تمدن‌ها و بنیاد باران را با هدف پیشبرد ابتکار گفت و گوی تمدن‌ها تاسیس کرد اما در مصاحبه اخیرش گفته است که در این سال ها برای پایدار نگه داشتن این مرکز، با مشکلات متعددی مواجه بوده است.

آقای خاتمی به مجله اندیشه پویا گفته "من واقعا با خون دل و گرفتاری این شمع بسیار کمرنگ بنیاد باران و مؤسس گفت‌وگوی تمدن‌ها را هم در داخل و هم در دفتر ژنو روشن نگه داشتم. البته متهم هستیم که میلیارد‌ها دلار از این و آن کمک مالی دریافت کرده‌ایم؛ درحالی‌که من یک ریال از کسی نگرفتم. حتی احتیاط‌هایی کردم. الآن آقای [بیل] کلینتون هر جا بخواهد برای سخنرانی برود، قبل از آن، ۳۰۰ هزار دلار به حسابش می‌ریزند. آقای [میخائیل] گورباچف هر جا سخنرانی کند، ۵۰ هزار دلار پول می‌گیرد."

رئیس جمهور پیشین ایران گفته "علاوه‌بر این، افراد را جمع و بنیاد تأسیس می‌کنند. آقای [نلسون] ماندلا در دوره ریاست‌جمهوری من به منطقه آمد و به عربستان، کویت، امارات و... رفت. وی از هرکدام، ۸ تا ۱۴ میلیون دلار گرفت. به ایران آمد و با کمال افتخار، یک میلیون دلار گرفت و در‌‌نهایت با ۴۰- ۳۰ میلیون دلار، بنیاد ماندلا را برای کمک به بیماران ایدز راه‌اندازی کرد. چه اشکالی داشت من هم این کار را بکنم و بروم ۴۰- ۳۰ میلیون دلار برای سرمایه‌گذاری در این کار بگیرم؟ اما این کار را نکردم. برخی دوستان به من گفتند دریافت وجوه مالی برای گفت‌و‌گوی تمدن‌ها کاری مشروع است، اما من گفتم نه؛ اگر خودشان خواستند بدهند، اشکال ندارد. حتی جایی که حق قطعی من بود، گفتم کاری نکنید که شائبه‌ای پیش بیاید."

آقای خاتمی در توضیح نپذیرفتن کمک های بین المللی گفته "دانشگاهی در سوئیس بود که ۱۰ هزار دلار پرداخت کرد که گفتم به حساب گفت‌وگوی تمدن‌ها بریزند. در ایتالیا هم حدود ۱۵ هزار دلار کمک کردند. حتی این موضوع مشروع را که می‌شد هر جا دعوتمان می‌کنند، علاوه‌بر بلیت و هزینۀ همراهان و هتل، درباره کمک به مؤسسه گفت‌و‌گوی تمدن‌ها هم با میزبانان صحبت کنیم، نپذیرفتیم. بدون این امکانات نمی‌شود کاری انجام داد."

او از تاسیس دانشگاه ایرانیان از سوی محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق ایران ابراز خوشوقتی کرده و گفته "من بعد از پایان دوران ریاست‌جمهوری، حتی یک دفتر هم نداشتم. اولین کاری که کردم، تقاضای مجوزی برای تأسیس یک مرکز آموزشی- پژوهشی بود که آقایان [محمدرضا] عارف [معاون اول رئیس جمهور در دوره آقای خاتمی] و [جعفر] توفیقی [وزیر علوم] پیگیرش بودند؛ اما مجوز ندادند. گفتیم مجوز پژوهشگاه بدهید، موافقت نکردند. تا امروز، حتی اجازه تأسیس یک پژوهشکده به من نداده‌اند."