جشنواره بین‌المللی ادینبرا : از کمدی ایرانی تا باله اسکاتلندی
باله اسکاتلندی در جشنواره بین‌المللی ادینبرا
محمد عبدی
جشنواره ادینبرا که بزرگ‌ترین جشنواره هنری جهان خوانده می‌شود، این روزها شصت و هفتمین دوره خود را جشن می‌گیرد؛ جشنواره‌ای در ستایش هنر، از تئاتر و رقص تا باله و اپرا، از کمدی‌های تک نفره تا حتی کنسرت موسیقی که رفته رفته به جشنواره‌های جانبی‌ای چون جشنواره هنرهای تجسمی و جشنواره کتاب هم گسترش یافته است.
جشنواره ادینبرا در دو بخش اصلی و فرینج (حاشیه) برگزار می‌شود که در بخش اصلی با نام «جشنواره بین المللی ادینبرا» گروه‌هایی از کشورهای مختلف توسط جشنواره دعوت می‌شوند و در بخش فرینج که در پاسخ به محدودیت‌های بخش اصلی بوجود آمد، هر گروهی می‌تواند با کرایه یک تالار- یا حتی یک کلیسا یا کافه کوچک- اجرای خود را در معرض دید صدها هزار جهانگرد و علاقه مندی قرار دهد که در ماه اوت به این شهر زیبای اسکاتلند می‌آیند.
سال گذشته حدود دو هزار و ۷۰۰ اثر مختلف در بخش فرینج، بیش از ۴۲ هزار بار به اجرا درآمد و نزدیک به یک میلیون و ۸۶۰ هزار بلیت برای این اجراها به فروش رفت.
در بخش اصلی جشنواره تاکنون تنها دو هنرمند ایرانی شرکت داشته‌اند؛ سال ۲۰۰۸ آتیلا پسیانی با نمایش «کشتی شیطان» و عباس کیارستمی با ویدئوی «تعزیه» به این جشنواره دعوت شده بودند. جاناتان میلز، مدیر هنری جشنواره می‌گوید که دلیل خاصی برای عدم دعوت مجدد از آثار ایرانی وجود ندارد و هر بار بنا به تم جشنواره، این دعوت‌ها صورت می‌گیرد.
امید جلیلی و کمدی تک نفره
امسال در بخش فرینج، امید جلیلی، کمدین شناخته شده ایرانی- بریتانیایی حضور دارد. جلیلی امسال ۱۳ اجرا در ادینبرا دارد.
جلیلی در این اجرا مطابق معمول، بداهه‌پردازی را با موضوعات از پیش تعیین شده ترکیب می‌کند و سعی دارد با شوخی‌هایی که حد و مرزی هم ندارند، تماشاگران مختلف از ملیت‌های گوناگون را با خود همراه کند.
یکی از اصلی ترین بستر شوخی‌های او، شوخی با ملیت‌ها و لهجه‌هاست که در بریتانیا مسئله روز است.
جلیلی از شوخی با پاکستانی‌ها و اعراب آغاز می‌کند و با اشاره به ایرانی بودن خود و همسر اسکاتلندی‌اش، به مسائل نژادی در بریتانیا اشاره می‌کند و آن را بستری برای ادامه شوخی‌ها و تقلید لهجه‌ها قرار می‌دهد.
جلیلی حتی از شوخی با معلولین هم ابایی ندارد که ممکن است به نظر برخی از تماشاگرانش خارج از حد و حدود معقول به نظر برسد.
تماشاگران ایرانی هر شب بخش قابل توجهی از مخاطبان او را تشکیل می‌دهند و جلیلی هر بار می‌پرسد که چه کسانی در جمع ایرانی هستند.
او امسال علاوه بر این اجراهای تک نفره، در ادینبرا در تئاتری با نام «رستگاری شاوشنگ» - که فیلم شناخته شده‌ای هم از آن وجود دارد- ایفای نقش می‌کند.
بخش بین‌المللی
امسال هم بخش بین‌المللی آثار متفاوتی را برای مخاطبان از کشورهای مختلف انتخاب کرده است.
مردیت مانک، موسیقیدان برجسته که اجراهای زیبایی را با الهام از طبیعت عرضه می‌کند و چند سال پیش‌تر هم اجرای درخشانی در جشنواره ادینبرا داشت، امسال با اثری به نام «از طرف طبیعت» در جشنواره حاضر شد. مانک رقص را با موسیقی غریبی می‌آمیزد و مرثیه‌ای برای طبیعت در حال از دست رفتن می‌سراید.
یک گروه شیلیایی با ترکیب تئاتر و سینما باز به جشنواره ادینبرا بازگشته است. اثر آنها که «داستان عشق" نام داشت، در داخل یک فضای انیمیشن که به صورت فیلم بر روی پرده سینما به نمایش گذاشته می‌شود، به اجرا در می‌آید و رفت و آمد و فضای تئاتر در واقع در داخل این فیلم جریان دارد و ما فقط دو بازیگر را می‌بینیم که به شکل واقعی در این فضا به حرکات خود ادامه می‌دهند.
گروه موسیقی «لوور» از گرونابل فرانسه نیز امسال اجرای به یادماندنی‌ای از آثار شوبرت داشت و یک گروه باله اسکاتلندی نیز در برنامه‌هایی ویژه، چندین باله و رقص مدرن را با تماشاگران خود قسمت کرد.