مخالفت با سپردن سانسور کتاب به خود ناشران در ایران

علی جنتی، وزیر ارشاد دولت حسن روحانی گفته است که وزارت ارشاد باید در مقابل گروه‌های فشار پای مجوزش بایستد

اظهارات علی جنتی، وزیر ارشاد دولت حسن روحانی مبنی بر برداشتن سانسور پیش از نشر کتاب توسط وزارت ارشاد و سپردن آن به خود ناشران، واکنش منفی اتحادیه ناشران و کتابفروشان و برخی ناشران و نویسندگان را به دنبال داشت.

محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان به خبرگزاری کار ایران، ایلنا گفت که ناشران نمی‌خواهند مسئولیت سانسور کتاب به آنها سپرده شود.

آقای آموزگار با اشاره به پرهزینه بودن روند چاپ کتاب، گفت که اگر ارشاد چنین اقدامی کند زیان‌های قابل توجهی به صنعت نشر وارد می‌کند.

مساله سانسور کتاب از سوی وزارت ارشاد در سال‌های گذشته همیشه با اعتراضات ناشران همراه بوده است اما به گفته آقای آموزگار، ناشران از ممیزی قبل از چاپ "استقبال می‌کنند" چون اگر کتابی با صلاحدید ناشری چاپ شود اما مجوز توزیع نگیرد و کتاب خمیر شود، برای ناشران ضرر هنگفتی به دنبال خواهد داشت.

دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان گفت: "فضای ممیزی همچنان فضای موهومی است و ناشر نمی‌داند استفاده از چه کلماتی درست است و یا چه کلماتی را باید با چه کلماتی جایگزین کند."

به تازگی، آقای جنتی، وزیر ارشاد دولت یازدهم که به تازگی کار خودش را شروع کرده است، در گفت و گویی با نشریه آسمان گفته بود که قصد دارد ممیزی قبل از نشر کتاب توسط وزارت ارشاد را بردارد و این کار را به خود ناشران بسپارد.

به گفته وزیر ارشاد: "خود ناشر وقتی روی کتابی سرمایه گذاری می‌کند که سه هزار تیراژ دارد، می‌داند اگر آن کتاب از چارچوب‌های قانونی خارج بشود سرمایه‌اش دچار مشکل می‌شود و مجبور می‌شود صفحاتی از کتاب را تغییر بدهد تا با ضوابط منطبق شود. لذا از همان اول ناشر این ضوابط را مراعات خواهد کرد."

البته او به سانسور بعد از انتشار هم اشاره کرده بود و گفته بود که "ممیزی بعد از انتشار باید در چارچوب قانون باشد، توسط افراد صاحب نظر انجام شود و از اعمال سلیقه شخصی خودداری شود."

'وقتی بدگویی باعث توقیف کتاب مجوزدار می‌شود'

لاهیجی: میخواهند قیچی را زمین بگذارند، تا ناشر آن را بردارد

در همین رابطه شهلا لاهیجی، ناشر نیز روز سه‌شنبه ۲۹ مرداد، (۲۰ اوت) به خبرگزاری ایلنا گفت که سپردن ممیزی به خود ناشران حرف تازه‌ای نیست و این طرح نمی‌تواند مشکلی را حل کند.

به گفته خانم لاهیجی مساله ناشران این است که حتی در شرایط کنونی که "سایه اداره کتاب روی حوزه‌ی نشر است وقتی یک نفر خارج از سیستم ارشاد می‌تواند با بدگویی‌هایش باعث شود که یک کتاب مجوز دار توقیف شود، هیچ مشکلی حل نخواهد شد."

خانم لاهیجی با اشاره به سابقه سی ساله فعالیت خود در حوزه نشر گفت: "دیگر خطوط قرمز را می‌شناسم. در چنین شرایطی وجود ممیزی از اساس بی‌معنی است زیرا ناشر همیشه مسئول آنچه منتشر می‌کند بوده و هست."

او با اشاره به اینکه در یک نظام قانونمند فقط قوه قضائیه می‌تواند تشخیص جرم کند و برای مجرم حکم صادر کند، از اینکه یک "شخص خاص می‌تواند روی تصمیمات اداره کتاب تاثیر بگذارد و کتاب مجاز را یک شبه غیر مجاز کند یا مثلا کتابی که با مجوز چاپ شده را از سطح نمایشگاه کتاب جمع کنند"، انتقاد کرد.

آقای جنتی، وزیر ارشاد نیز در مصاحبه اخیر خود گفته بود که وزارت ارشاد نباید تسلیم "گروه‌های فشار" شود و باید پای مجوزی که صادر کرده است بایستد. "بالاخره این وزراتخانه به عنوان نماینده دولت جمهوری اسلامی بعد از حذف و اصلاحات به یک فیلم و کتاب مجوز داده و باید پای آن بایستد."

 
'ناشران کارمندان اداره سانسور نیستند' 

فرج سرکوهی، نویسنده و روزنامه نگار ایرانی مقیم آلمان گفت که، طرح واگذاری سانسور کتاب به ناشران، تازه نیست و اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی و حتی محمود احمدی نژاد، روسای جمهوری پیشین ایران هم قصد اجرای چنین طرحی را داشته‌اند.

آقای سرکوهی به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "این طرح عملی نیست چون ناشران کارمندان اداره سانسور نیستند و اینکار را قبول نمی‌کنند."

به گفته آقای سرکوهی از آنجایی که قوانین و ضوابط مشخصی برای ممیزی کتاب وجود ندارد و حتی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره بسیار مبهم است، ناشران می‌ترسند که کتابی چاپ کنند و در توزیع دچار مشکل شوند و سرمایه شان به باد برود.

آقای سرکوهی هم به واکنش‌هایی که خارج از وزارت ارشاد با کتاب‌های مجوز دار می‌شود اشاره کرد و گفت که ما شاهد بودیم که کتاب‌هایی با مجوز وزارت ارشاد منتشر شده، اما بعد از نشر ناشر دستگیر شده، انتشاراتی بمبگذاری شده یا امام جمعه‌ای به انتشار کتاب اعتراض کرده است.

پیشتر ، در تبلیغات حسن روحانی، رئیس جمهور ایران درباره ممیزی کتاب توسط وزارت ارشاد نقل شده بود: "مگر فرهنگ چیزی است که دولت به تنهایی بتواند آن را کنترل کند؟ آیا مقدسات ما را آن کارمندی می‌شناسد که می‌خواهد ممیزی کند یا پیشکسوتانی که در این زمینه کار کرده‌اند؟ آیا نباید این بخش را به آنها واگذار کنیم؟"

در حال حاضر کتاب‌های زیادی در صف طولانی صدور مجوز توسط وزارت ارشاد قرار دارند و همچنان انتظار می‌کشند.