راه تازه دسترسی به مسکن‌های قوی در اوکرائین
صدها هزار از بیماران مبتلا به سرطان و سایر بیماری‌های توام با درد در اوکرائین و سایر کشورهای شوروی سابق می‌گویند که به خاطر فقدان داروهای مسکن موثر و ارزان‌قیمت و ناآشنایی پزشکان به روش‌های موثر کنترل درد مجبورند مدت‌های طولانی دردهای بسیار شدید را تحمل کنند.
اوکرائین امسال اولین کشور در این مجموعه است که دسترسی و تجویز داروهای مسکن قوی‌تر برای بیماران مبتلا به بیماری‌هایی نظیر ایدز، سرطان و نمونه‌های غیر قابل معالجه دیگر را قانونی اعلام کرد.
یکی از پژوهشگران ارشد در «سازمان دیدبان حقوق بشر» که در زمینه بهداشت عمومی در این کشورها تحقیق کرده است می‌گوید که تصویب این قانون جدید در اوکرائین برای بیماران مبتلا به دردهای مزمن یک گام مهم به پیش است.
این پژوهشگر می‌افزاید که در بسیاری از موارد پس از انجام معالجات اگر یک بیمار بهبود پیدا نمی‌کرد پزشکان وی را به خانه می‌فرستادند تا به مرور و بدون دسترسی به هیچ داروی موثری جان ببازد.
کاهش بودجه و بوروکراسی
در کشور اوکرائین بیماران همیشه به حدی از داروهای مسکن حاوی مواد مخدر مثل مورفین مایع دسترسی داشتند، ولی نگرانی از استفاده زیاده از حد باعث میشد که دریافت چنین داروهایی به خاطر کاهش بودجه یا بوروکراسی اداری بسیار سخت و توام با انتظاری طولانی باشد. برای دریافت یک چنین داروهایی حداقل چهار پزشک باید نسخه بیمار را تائید می‌کردند و داروی مورد نظر فقط به وسیله پرستاری که به منزل بیمار سرکشی می‌کرد در اختیار وی قرار می‌گرفت.
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که بیماران مبتلا به دردهای شدید باید هر ۲۴ ساعت شش مورد از ترزیق داروی مورفین دریافت کنند. اما در اوکرائین به خاطر محدودیت امکانات چنین چیزی مقدور نیست و پرستاران حداکثر دو بار در روز می‌توانند برای تزریق این دارو به خانه بیماران بروند.
تحت تاثیر یک چنین شرایطی بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن و دردناک، به‌خصوص در مناطق روستایی و دورافتاده گاهی اوقات برای تزریق بعدی داروی مورفین باید روزها صبر می‌کردند.
دیدبان حقوق بشر در یکی از گزارش‌های خود قید می‌کند که یک جوان مبتلا به بیماری سرطان که مدت‌ها منتظر دریافت داروی مسکن بود برای فرار از این درد شدید قصد داشت با پریدن از پنجره بیمارستان به زندگی خود خاتمه دهد.
مقررات جدید که در ماه مه امسال توسط وزارت بهداشت اوکرائین به تصویب رسید دریافت یک چنین داروهایی را ساده‌تر کرده و به بیماران امکان می‌دهد که میزان داروی مسکن برای نیاز پانزده روزه خود را در خانه داشته باشند.
مهم‌تر از همه این است که بر اساس این مقررات جدید تولید قرص‌های حاوی ماده مورفین که از سال ۱۹۷۷ در سایر کشورها شروع شده بود از این پس در اوکرائین قانونی خواهد بود. مدافعان این تغییر در مقررات پزشکی می‌گویند که به خانواده افراد مبتلا به بیماری‌های دردناک و از جمله سرطان اجازه خواهد داد که با آزادی و امکانات بیشتری آرامش نسبی را برای عضو بیمار خانواده تامین کنند.
در ماه فوریه امسال وزارت بهداشت اوکرائین به یکی از شرکت‌های داروسازی اجازه داد تا تولید قرص حاوی مورفین را شروع کند، ولی این دارو هنوز به حد کافی و به راحتی به داروخانه‌ها نمی‌رسد.
برخی از مدافعان بهبود وضعیت پزشکی اوکرائین معتقدند که تا قبل از تغییر مقررات اخیر پزشکان از تجویز این نوع قرص اکراه داشتند، چون نمی‌خواستند خود را در مسائل اداری و بوروکراسی درگیر کنند.
بوروکراسی ارمنی و روسی
تلاش‌های سخت‌گیرانه دولت برای کنترل شدید داروهای مسکن حاوی مواد مخدر باعث شده که در دو کشور دیگر از جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی مشکلاتی شبیه به اوکرائین به وجود بیاید. به همین دلیل سازمان دیدبان حقوق بشر در ارمنستان و روسیه کارزار تبلیغاتی جدیدی را برای آزاد کردن دسترسی بیماران به این داروها آغاز کرده است.
در ارمنستان دکترها در صورتی که بخواهند نسخه‌ای با چنین محتوایی را به بیمار بدهند هر بار همزمان پلیس را نیز در جریان می‌گذارند. مخالفان این روش می‌گویند که دهه‌ها پیش از چنین روشی برای کنترل سوء استفاده از مواد مخدر استفاده می‌شده است، ولی اکنون این نقض صریح زندگی خصوصی بیمار به شمار می‌رود.
در روسیه توزیع و تجویز مورفین و سایر داروهای مسکن قوی چنان به شدت کنترل می‌شود که بیماران مجبورند هر دو روز یک بار نسخه خود را تمدید کرده و داروی مورد نیاز را دریافت کنند. به همین خاطر گاهی اوقات بیماران مجبورند در صف‌های طولانی در داروخانه‌ها به انتظار بنشینند و حتی در مواردی ممکن است در داروخانه‌های محلی این نوع داروها به حد کافی وجود نداشته باشد.
سازمان دیدبان حقوق بشر از سال ۲۰۰۱ و همزان با آغاز گسترش اپیدمی ایدز در کشورهای سابق اتحاد شوروی در تحقیقات خود متوجه شد که دسترسی به داروهای مسکن قوی در این کشورها بسیار دشوار است. از همان زمان این نهاد کارزار گسترده‌ای را برای تغییر مقررات و دسترسی راحت‌تر بیماران به این نوع داروها آغاز کرده است.