همسر ناشناخته حسن روحانی و پدیده 'بانوی اول'

حسن روحانی، رئیس جمهوری منتخب ایران، در حالی به زودی کارش را شروع می کند که کمتر کسی همسر او را دیده یا چیزی درباره او شنیده است.

حتی خبرگزاری‌های داخلی ایران هم در پیدا کرن اطلاعات در مورد همسر رئیس جمهور منتخب ناکام مانده اند.

خبرگزاری ایسنا در گزارشی از همسران نامزدهای یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری، فقط جای اطلاعات همسر حسن روحانی را خالی گذاشته.

خبرگزاری فارس هم در این باره نوشته: "همسر حسن روحانی چهره ای کمتر شناخته شده در عرصه امور اجتماعی و سیاسی است."

ردپای چندانی از همسر رئیس جمهور میانه رو وجود ندارد. مردی که در شبکه های اجتماعی، فیس بوک و توئیتر حضوری پررنگ دارد، اسمی از همسرش نمی برد.

تنها اطلاعات رسمی در باره همسر رئیس جمهور جدید ایران از لابلای حرف های مادر رئیس جمهوی منتخب به دست می آید.

به گفته سکینه پیوندی، حسن روحانی و همسرش دخترخاله پسرخاله اند.

آقای روحانی ۲۰ ساله بوده که با دختر خاله ۱۴ ساله اش پیمان زناشویی می بندد. ازدواجی که حاصلش سه پسر و دو دختر است.

یکی از پسران آقای روحانی درگذشته اما دلیل آن رسما اعلام نشده است.

آقای روحانی در باره ازدواجش به خبرگزاری ایسنا گفته: "انتخاب همسر توسط خانواده ام صورت گرفت و خانواده اصرار داشتند که من ازدواج کنم. سن من هم حدود ۲۰ سال بود، پدرم اصرار داشت، مادرم هم همینطور، من هم خیلی بی‌میل نبودم."

گفته می شود همسر آقای روحانی در خانواده ای مذهبی و سنتی متولد و بزرگ شده است.

ضعف یا قوت؟

بعضی معتقدند که اصولا معلوم نیست از دست همسران رئیس جمهور ایران چه کاری بر می آید و آنها دقیقا چه نقشی می توانند در صحنه سیاسی و اجتماعی ایران ایفا کنند.

بعضی دیگر حضور اجتماعی "بانوی اول" را روزنه ای برای دیده شدن زنان و شنیده شدن صدای آنها می دانند. ولو این نقش کم رنگ باشد.

فاطمه حقیقت جو، نماینده سابق مجلس، معتقد است که هنوز فرهنگ "بانوی اول" در ایران وجود ندارد: "نگرانی از این نیست که بانوی اول کیست، نگرانی من این است که آقای روحانی در کابینه اش چند زن خواهد داشت. او قول داده بود که وزارت زنان را راه اندازی کند، ولی فعلا خبری از آن نیست. ما می خواهیم بدانیم آقای روحانی برای زنان ایران چه قدمی برمی دارد. آیا زنان توانمند راهی به کابینه او دارند یا نه. باید دید آقای روحانی چقدر به وعده هایش وفادار است. انتظارات زنان از رئیس جمهوری که به او رای دادند این است که او مثلا جلوی خشونت خانگی را بگیرد و قانونی برای آن وضع کند. "

به عقیده بعضی، حضور اجتماعی همسران رئیس جمهورهای ایران، بسته به سنت عرفی و مذهبی خانواده‌ای که از آن برمی‌آیند، می‌تواند نشانه‌ای از سیاست‌های احتمالی آنها در زمینه مسائل فرهنگی و به خصوص مسائل زنان باشد.

حسین قاضیان، جامعه شناس، وجود "بانوی اول" را برای تغییر ساختارهای سنتی و ورود زنان به عرصه های عمومی جامعه مفید می داند: "بانوی اول می تواند قدری فضا را عادی سازی کند. در واقع سنت ها و ساختارهای موجود را به لحاظ نمادین اصلاح می کند و فضا را می شکند. این که زن فقط نباید در اندرونی بماند. این که نباید زن را قایم کنیم. اینها همه از خرده فرهنگی ناشی می شود که همیشه برایش اندرونی و بیرونی مطرح بوده، چه در شکل معماری فیزیکی و چه درساختار ذهنی اش. ساختار فکری و سنتی که در عرصه های عمومی هم پیاده می شود. یعنی همین خرده فرهنگ در میان نخبگان سیاسی هم پیاده شده و برای همین ما زنان آنها را نمی بینیم و از آنها بی خبریم. معمولا در عرصه عمومی ظاهر نمی شوند. یعنی همان مناسبات به همان شکل به فضای عمومی منتقل شده."

در کشوری مثل آمریکا، "بانوی اول" نقشی جا افتاده دارد. این لقب، لقبی است غیررسمی که به همسران روسای جمهور اطلاق می شود. در عین حال آنها از قدرت و نفوذ قابل توجهی برخوردار هستند.

ژانت آفاری، استاد و پژوهشگر دانشگاه کالیفرنیا در سنتاباربارا در این باره می گوید: "موفق ترین بانوان اول معمولا روی یکی دو طرح مهم اجتماعی کار می کنند. مثلا میشل اوباما، علاوه بر آن که نماد یک زن موفق در جامعه آفریقایی تبارهای آمریکایی است، پرچم دار طرح تغذیه سالم، بویژه برای کودکان است. خانم اوباما حتی باغ میوه و سبزیجات در کاخ سفید درست کرده. با توجه به این که جمعیت بالایی از آمریکایی ها دچار چاقی مفرط اند، این پروژه مهمی برای بانوی اول به شمار می رود."

بانوان اول در کشورهای دیگر گاه حتی نقش مشاور برای رئیس جمهوری در امور مهم را نیز دارد.

در ترکیه، همسایه ایران، بانوی اول با پوششی اسلامی در صحنه های سیاسی و اجتماعی حضور دارد.

یکی از معدود تصاویری که از همسر آقای روحانی در دست است

ولی در ایران این پدیده تازه در حال شکل گرفتن است و بعضی از فعالان حوزه زنان امیدوارند این نقش بتواند پر رنگ تر شود.

خانم آفاری می گوید: "به نظر من خانم آقای روحانی هم می تواند با نگاهی به خانواده و عزیزانش و تجربیات شخصی اش، روی یک یا دو موضوع مهم جامعه کار کند. موضوعاتی که واقعا به مسائل مردم گره می خورد. باید روی این طرح ها وقت بگذارد و افکار عمومی جامعه را به طرف آنها جلب کند. تا به این ترتیب احتمالا به سیاستگذاری های بهتر در این مورد کمک کند."

بعضی می گویند همسر رئیس جمهوری به عنوان بانوی اول نقشی در فضای سیاسی ایران ندارد ولی عده ای هم می گویند که این نقش در سالهای اخیر تقویت شده است.

در ایران، بانوان اول کم کم وارد عرصه های سیاسی و اجتماعی می شوند.

بعضی زهره صادقی، همسر محمد خاتمی را اولین همسر یک رئیس جمهور ایران می دانند که در این عرصه ها حضور یافت.

عفت مرعشی، همسر اکبر هاشمی رفسنجانی، هم بانوی اولی است که نه در دوران اقتدار شوهرش، که بعدها به چهره ای معروف تبدیل شد.

آقای هاشمی رفسنجانی در خاطرات سالانه خود که منتشر می کند، مکررا از او یاد کرده است. همچنین اظهار نظرهای خانم مرعشی در باره حواث بعد از انتخابات ۸۸ او را به صدر خبرها برد.

اعظم السادات فراحی، همسر محمود احمدی نژاد، ولی پرکار تر از بقیه ظاهر شد. او نخستین بانوی اول ایران بود که به نمایندگی رئیس دولت در مرکز امور زنان منصوب شد.

نامه نگاری او با همسر حسنی مبارک، رئیس جمهور وقت مصر، در خصوص بحران غزه از سوی یک همسر رئیس جمهوری ایران بی سابقه بوده است.

خانم فراحی همچنین در امور خیریه مانند رسیدگی به یتیم خانه ها فعال است.