آیا اسب های اصیل عربی و ایرانی 'ژن مشترک' دارند؟

باتسوآنا، اسب نر مشهور در مزرعه پرورش اسب تالاریا

پایتخت اسب جهان


ماجد السایق، اهل عراق، می‌گوید اسب‌های اصیل عربی، ایرانی و مصری سرمنشاء ژنتیکی مشترکی دارند

اگر به صفحه مربوط به معرفی شهر لکسینگتون در ویکی پدیا مراجعه کنید می بینید که از این شهر تحت عنوان "پایتخت اسب جهان" یاد شده است. جایی که هر سال دهها مسابقه و نمایشگاه اسب در آن برگزار می شود و صدها مدرسه اسب سواری و مزرعه پروش اسب را در خود جای داده است.

مراسمی که من برای حضور در آن بی تابی می کردم، نام بزرگترین گردهمایی "اسب‌های مصری" جهان را یدک می‌کشید.

اگر چه برگزار‌کنندگان این مراسم نام "اسب های مصری" بر آنها نهاده بودند اما اکثر حاضران همچون ماجد السایق معتقد بودند که صفت این نژادهای اسب بیشتر تابعی از جغرافیای محل زندگی آنهاست: "در ایران به آنها می‌گویند اسب اصیل ایرانی، در کشورهای عربی می‌گویند اسب اصیل عربی و در مصر اسب اصیل مصری".

"در ایام کهن که مرزهای سیاسی میان کشورهای خاورمیانه وجود نداشت و اسب هم اصلی‌ترین وسیله حمل و نقل و ماشین جنگی محسوب می‌شد، این اسب‌ها در سرتاسر منطقه‌ای که بین النهرین می‌نامیم حضور داشتند. به همین علت هم احتمالا سر منشاء ژنتیکی همه آنها تقریبا یکی است".

ماجد السایق، اصالتا عراقی است. می‌گوید خانواده آنها از قدیم در شمال‌شرق عراق (نزدیک کرکوک) مزرعه پرورش اسب داشته‌اند و به همین علت او اسب‌های خاورمیانه‌ای را خوب می‌شناسد. او عضو هیات رئیسه کلیک انجمن پیرامید است. بزرگترین انجمن جهان که تلاش می‌کند نژاد "اسب های مصری" را حفظ کند.

این همان احساس وظیفه‌ای است که  هنری متز را هم به جهان اسب‌های منطقه بین النهرین کشانده است.

هنری متز، مدیرعامل 'جمعیت اسب‌های عربی'

هنری از خانواده‌ای بسیار متمول است. دستی هم در سیاست داشته و "احتمالا" دارد. او دبیرکل سابق انجمن پیرامید بوده و اکنون مدیر عامل انجمن جدیدی است تحت عنوان " جمعیت اسب های عربی".

"اونچه در این همایش، مهم و حیاتی است تلاش شرکت کنندگان برای حفظ این نژاد اصیل اسب است. در حراجی که شما گوشه‌ای از آن را دیدید، علاقمندان برای حق خرید یک بار جفت گیری یک اسب نر اصیل با مادیان آنها با هم رقابت می کنند. وقتی شما امتیاز جفت‌گیری را خریدید، سال بعد اسب نر مورد نظر شما برای آمیزش جنسی با مادیانی که شما دارید یا اجاره کرده‌اید آماده می‌شود. یک‌سال بعد از آن کره اسب متولد می‌شود و سال بعد از آن هم کره اسب برای نمایش و شرکت در رده بندی به همین جا آورده می‌شود. برای مثال، کره اسبی که امسال رتبه اول رو کسب کرد حدود ۱۷ هزار دلار جایزه برد."

 
باتسوآنا فروشی نیست 

هفده هزار دلار بیش از سه برابر پولی است که امسال باتسوآنا برای یک بار جفت‌گیری دریافت کرد. باتسوآنا یک اسب نر اصیل پانزده ساله است. صاحبش آلیسون وستلی می گوید باتسوآنا هرگز فروشی نیست.

"تا وقتی که من زنده ام باتسوآنا جایی نمی رود. حق جفت‌گیری او قابل خرید و فروش است. چنان که همین امسال هم سه دختر او در بالاترین رتبه‌های جدول قرار گرفتند اما فروش خود باتسوآنا برای ما غیر قابل تصور است."

آلیسون وستلی، مالک مزرعه پرورش اسب تالاریا

در کنار سالن برگزاری همایش دهها اسطبل برپا شده که حدود ۲۵۰ اسب را در خود جای داده است. بخشی که اسب‌های مزرعه آلیسون وستلی در آن نگهداری می‌شوند شبیه یک کوچه اختصاصی است با چادری به سبک عربی که محل پذیرایی از میهمانان است.

در پارکینگ بزرگی که کمی پایین‌تر از محل برگزاری قرار گرفته، صدها خودرو و کامیون با کابین‌های مخصوص حمل اسب دیدم که هر کدام نام مزرعه پرورش اسب یا نام اسب معروفی روی آن نوشته شده بود. خیلی از اسب‌ها هم با هواپیما به اینجا آورده شده بودند.

تلاش من برای حدس و گمان در مورد بهای اسبی چون باتسوآنا از آلیسون و مربیان اسطبل او بی‌نتیجه ماند اما یکی از مسئولان برگزاری همایش که نمی‌خواست نامش فاش شود در گوشم گفت که اسبی چون باتسوآنا دست کم بیش از یک میلیون دلار قیمت دارد.

علت این "مخفی‌کاری" این است که جامعه پرورش دهندگان و علاقمندان به حفظ نژاد اسب‌های اصیل، خیلی بزرگ نیست. ضمن اینکه نام‌ها و خانواده‌هایی که در این حوزه فعال‌اند، معمولا از میان خانواده‌های بسیار متمول و سرشناس هستند. مثلا، همین ماه گذشته، مسابقات اسب سواری رولکس در لکسینگتون برگزار شد. برای دیدن این مسابقات، کسانی چون راکفلرها و حتی ملکه بریتانیا و همسرش گهگاه به لکسینگتون می‌آیند.

از طرفی برای من که سر رشته‌ای از نژاد و اصالت اسب ندارم، شکل و شمایل این اسب‌ها با اسب‌هایی که در بندرترکمن یا سیلا خور لرستان دیده بودم خیلی تفاوت نداشت. برای من حرفهای ماجد در مورد سرمنشاء مشترک ژن این اسب‌ها با عقل جود در می‌آمد اما دوست داشتم ببینم آیا هنوز هم این آمیزش ژنتیکی میان اسب‌های اصیل ایرانی و دیگر اسب‌های خاور میانه‌ای صورت می‌گیرد. پاسخ این پرسش را اصولا باید در ایران جستجو می‌کردم اما در استبل موقت آلیسون وستلی هم سر نخی پیدا کردم.
 

یوحانا اولستر، رام کننده اسب که از بلژیک آمده بود و می‌گفت با یک پرورش دهنده اسب در ایران در ارتباط است

یوحانا اولستروم، رام کننده اسب است و فقط برای همین همایش از بلژیک به آمریکا آمده بود. یوحانا وقتی فهمید ایرانی هستم از ارتباطش با یک پرورش دهنده اسب در ایران خبر داد.

"اسمش فریبرز است. ما از طریق اینترنت آشنا شدیم. او به دنبال خرید مادیان‌های اصیل بود و من هم کمکش کردم تا چند مادیان خوب به ایران ببرد. خوشبختانه آن مادیان‌ها در ایران بسیار موفق شدند."

به کسی که از صبح تا شب با موجودات زیبایی چون اسب‌ها سر وکار دارد، نمی‌توان ایراد گرفت که چرا از دنیای سیاست بی‌خبر است؛ یا چرا مثلا از تاثیر تحریم‌ها بر صادرات و واردات اسب اصیل ایرانی خبر ندارد. اما برای من آنچه باور نکردنی به نظر می‌رسید این بود که در این گوشه آرام و سرسبز آمریکا، چطور دنیای اسب‌ها و آدم‌ها به دور از جنگ و سیاست به هم گره می‌خورد و اسب‌های نجیبی چه با سر منشاء ایرانی و چه عرب و چه مصری به دور از چشم سیاستمداران، سفیر مراوده فرهنگی میان ملل شرق و غرب می‌شوند.