"پیرسبز" در دل کویر خشک : مهم‌ترین گردهمایی سالانه زرتشتیان
هر سال از تاریخ ۲۴ تا ۲۸ خرداد ماه برابر با روز "اشتاد" تا روز "انارام" بر اساس تقویم ایران باستان، بسیاری از زرتشتیان در یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های خود به نام "پیر سبز" یا "چَک چَک" که در ۶۸ کیلومتری غرب یزد و در نزدیکی شریف‌آباد اردکان، در دل کویر خشک واقع شده، حضور می‌یابند و به زیارت، نیایش و همچنین دیدار با هم کیشان خود می‌پردازند.
زیارت همگانی "پیرسبز" در این روزها از بزرگترین گردهمایی‌های دینی زرتشتیان است و بسیاری از پیروان این تنها آیین بازمانده از ایران باستان برای هم بهره‌گی و همازوری، از سراسر جهان به ایران سفر میکنند و به این زیارتگاه می‌روند.
از آنجایی که ۲۴ خرداد، اولین روز زیارت "پیر سبز"، با روز نیایش در زیارتگاه دیگری که در شرق یزد و در نزدیکی محله "مریم آباد" قرار دارد و به نام "ستی پیر" شناخته میشود همزمان است، در صبح اولین روز از مراسم "پیر سبز"، زرتشتیان در آغاز در"ستی پیر" گرد هم می‌آیند و بعد از شرکت در مراسم ویژه دینی در آنجا، که با حضور موبدان انجام میشود، بطور دسته جمعی راهی پیر سبز می‌شوند.
نیایشگاه "پیر سبز" که در گویش زرتشتی (دری) به آن چَکچَکو گفته میشود، در بالای کوهی به همین نام قرار دارد و به صورت یک فرورفتگی در سنگ کوه تراشیده شده است.
از یکی از دیوارهای اتاق زیارتگاه که زرتشتیها به آن "پیرانگاه" می‌گویند، آب قطره قطره جاری است. به همین دلیل این زیارتگاه چک چک یا چکچکو نیز نامیده میشود. بر اثر جاری شدن آب و نوری که از منفذی می‌تابد، بر دیواره‌های سنگی نیا یشگاه، گیاهانی چون پرسیاوشان، مورد و انجیرکوهی روییده شده و فضای خاصی را بوجود آورده است.
زرتشتیان ایران بسیاری از زیارتگاه‌ها و اماکن متبرکه خود را "پیر" می‌نامند. با این که در سراسر ایران تعداد زیادی "پیر" وجود دارد، اما شش زیارتگاه که همه در استان یزد و در دل کویر قرار دارند، در باور زرتشتیان از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
آنها معتقدند که این زیارتگاه‌ها همه محل نا پدید شدن شاهزادگان ساسانی هستند که در هنگام شکست ایرانیان از اعراب به نقاط مرکزی کشور گریختند و از خدا خواستند تا آنها را در آنجا غایب کند تا به دست دشمن نیفتند. به این دلیل است که این نقاط، مقدس شده محسوب می‌شوند.
بجز "ستی پیر" و "پیر سبز"، چهار زیارتگاه دیگر زرتشتیان، "پیر هریشت" در ۹۰ کیلومتری غرب یزد، "پیر نارکی" در ۵۸ کیلومتری غرب یزد، "پیر نارستانه" در ٣١ کیلومتری شرق یزد و "پیر پارس بانو" در جنوب شهر عقدا قرار دارند. شاهزادگان غایب شده همه به جز اردشیر، پسر یزدگرد، که به پیر نارستانه تعلق دارد زن هستند و نام‌های نیک بانو، پارس بانو، شهبانو، نازبانو، حیات بانو، مهربانو دارند که در روایت‌های مختلف متفاوتند.
بر اساس همین باورها در زیارتگاه ستی پیر، "کتایون" مادر این شاهزادگان و همسر یزدگرد ساسانی ناپدید شده است. در بین ناپدید شدگان نام مروارید (گوهربانو) نیز برده میشود. مروارید کنیز "بانوی پیر سبز" بوده و پس از جدا شدن از او در کوه "تجمک" ناپدید شده است.
با وجود تمام این باورهای افسانه گونه، برخی پژوهشگران معتقدند که کوه "چک چک" در گذشته معبد آناهیتا (الهه آب) بوده است. آنها استدلال میکنند که مشخصه ویژه معابد آناهیتا، جای گرفتن بر بلندی و وجود آب است.
گزارش این صفحه بر اساس دیداری از زیارتگاه "پیر سبز" و در گفتگو با زرتشتیان، جنبه‌های گوناگون این مهم‌ترین زیارتگاه و گردهمایی زرتشتیان را به تصویر میکشد.