افزایش شمار زنان مبتلا به ایدز در ایران

آمار جدید در مورد ایدز در ایران نشان می‌دهد که شمار زنان مبتلا به این بیماری افزایش یافته و جوانان بیشترین قربانیان آن‌اند. کارشناسان مدتهاست نسبت به گسترش ایدز در ایران هشدار می‌‌دهند و بر لزوم فرهنگ‌سازی تاکید می‌کنند.
 

گزارش یکسان و کوتاهی که در رسانه‌های ایران در باره "آخرین آمار مبتلایان به بیماری ایدز در کشور" منتشر شده دارای ابهاماتی است. این گزارش از جمله به وضوح چارچوبی زمانی را برای آمار منتشر شده ارائه نکرده است.
 
بنا بر گزارش رسانه‌های ایران، آمار دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی حاکی از شناسایی در مجموع ۲۶ هزار و ۱۲۵ نفر افراد مبتلا به AIDS/HIV تا تاریخ فروردین ماه ۱۳۹۲ در کشور است که ۸ / ۸۹ درصد آنان را مردان و ۲ / ۱۰ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
 
طبق داده‌های بانک اطلاعات وزارت بهداشت جمهوری اسلامی، در سال ۱۳۸۵ زنان ۵ درصد بیماران مبتلا به ایدز را تشکیل می‌دادند. این میزان در سال ۱۳۹۰ به ۹ درصد افزایش یافت. بدین خاطر برخی رسانه‌ها هم‌اکنون از "دو رقمی شدن آمار زنان مبتلا به ایدز در ایران" نوشته‌اند.
 
در همین گزارش آمده است که بنا بر اعلام اداره ایدز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، "تاکنون ۴۴۳۸ نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده و ۵۱۸۲ نفر از افراد مبتلا فوت کرده‌اند".
 
در اواخر اسفند ۱۳۹۱ دبیر کمیته پیشگیری و کنترل ایدز بهزیستی، آمار رسمی مبتلایان به بیماری ایدز را بیش از ۲۵ هزار نفر اعلام کرد. سه ماه پیش از آن، در ۱۱ آذر ۱۳۹۱ وزیر بهداشت ایران، مرضیه وحید دستجردی، احتمال داده بود که حدود ۹۳ هزار و ۲۵۰ نفر در ایران مبتلا به بیماری ایدز باشند.
 
سن ابتلای ۱ / ۴۶ درصد از مبتلایان به HIV بین ۲۵ و ۳۴ سال اعلام شده که بالاترین نسبت در بین گروه‌های سنی را به خود اختصاص داده است.
 
علل ابتلا به HIV در سال ۱۳۹۱ در ۱ / ۵۲ درصد موارد اعتیاد تزریقی بوده است. ۶ / ۳۳ درصد مبتلایان از طریق روابط جنسی مبتلا به ایدز شده‌اند و در ۲ / ۳ درصد موارد نیز ویروس ایدز از مادر مبتلا به این بیماری به کودک منتقل شده است. در ۱ / ۱۱ درصد موارد شناسایی شده در سال ۱۳۹۱ راه انتقال بیماری مشخص نبوده "و هیچ مورد جدید ابتلا از راه خون و فرآورده‌های خونی گزارش نشده است".

 
دکتر آرش علایی: در نبود فرهنگ درخواست از شریک جنسی برای استفاده از کاندوم، امکان انتقال بیماری ایدز بیشتر می‌شود

 
بنا بر گزارش رسانه‌های ایران، علل ابتلا به HIV در بین کل مواردی که از سال ۱۳۶۵ تاکنون در ایران به ثبت رسیده‌اند: به ترتیب تزریق با وسائل مشترک در مصرف‌کنندگان مواد مخدر (۶ / ۸۶ درصد)، رابطه جنسی (۱۲ درصد)، دریافت خون و فرآورده‌های خونی (۱ درصد) و انتقال ویروس از مادر به کودک (۱/۱ درصد) بوده است. در ۳ / ۱۷ درصد موارد راه انتقال نامشخص بوده است.
 
مقایسه این آمار نشانگر افزایش موارد ابتلا به ایدز از طریق روابط جنسی است. در آبان ماه ۱۳۹۱ نیز عباس صداقت، رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت، گفته بود که ابتلا به ایدز از طریق رابطه جنسی افزایشی ۲۰ درصدی داشته است. همچنین رئیس مرکز تحقیقات ایدز از ابتلای ۹۹ درصد بیمارانی که به او مراجعه کرده‌اند از طریق روبط جنسی خبر داد.
 
پیش‌بینی کارشناسان در مورد افزایش مبتلایان زن
 
کارشناسان و پژوهشگران در زمینه بیماری ایدز برآورد کرده‌اند که تنها ۲۵ درصد موارد ابتلا به ویروس HIV در ایران شناسایی شده‌اند و تنها ۲۵ درصد مبتلایان به این ویروس به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. به نظر این کارشناسان، ۷۵ درصد مبتلایان از ابتلای خود به بیماری آگاه نیستند.

به نظر دکتر آرش علایی، پژوهشگر و پزشک متخصص درمان ایدز و اعتیاد، از آنجا که بیماری ایدز در جامعه ایران با "انگ و بار اجتماعی" همراه است، شناسایی آن نیز راحت نیست. آرش علایی در گفت‌وگویی با دویچه وله در آذرماه ۱۳۹۱ گفته بود: «چون زنان بیشتر در معرض این انگ و بار اجتماعی هستند، پس در آینده احتمال ابتلاء خانم‌ها به این بیماری بیشتر است.»
 
آرش علایی علتی دیگر را نیز برای رشد شمار زنان مبتلا به ایدز شرح داده بود: «در ارتباط با حق زن در استفاده از کاندوم یا اینکه یک شریک جنسی به شریک جنسی دیگرش بگوید که کاندوم استفاده کن، ما می‌دانیم که در ایران این فرهنگ هنوز دچار ضعف است و یک زن نمی‌تواند خودش را از لحاظ ارتباط جنسی برای انتقال بیماری ایدز حفظ کند.»
 
مقابله با "آتشفشان ایدز"
 
دکتر آرش علایی تایید کرده بود که می‌توان از "آتشفشان ایدز" در ایران سخن گفت، از "آتشی که چند سال زیر خاکستر بوده و حال از زیر خاکستر برآمده است".

 
برگزاری روز جهانی ایدز در ۱۰ آذر ۱۳۸۶ در تهران؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی با تایید محمود احمدی‌نژاد، در اسفند ۱۳۹۱ این روز را به دلیل عدم "شمول کشوری" از تقویم رسمی ایران حذف کرد

 
او تاکید کرده بود که مسئولان و مردم نباید تنها در سطح بیان آمار و مشکل باقی بمانند، بلکه به گفته او، " حالا دیگر نوبت حرکت کردن و برنامه‌های آموزشی گسترده است. الان نیاز هست که آموزش و پرورش یک محتوای آموزشی را درست کند".
 
این پژوهشگر اشاره کرده بود به اینکه سال‌ها‌ پیش کارشناسان در ایران جمع شدند و محتوایی آموزشی برای مدارس تهیه کردند، اما هیچگاه به اجرا درنیامد. او همچنین اینکه روزی به نام روز جهانی ایدز در تقویم ایران بود و سپس از آن حذف شد را نشانگر تلاش برای کتمان حقیقتی دانست که در آینده، به گفته وی، فاجعه به بار خواهد آورد.
 
آرش علایی در پایان مصاحبه خود با دویچه وله، از جمله بر لزوم فرهنگ‌سازی و انگ زدایی در جامعه ایران به عنوان شرط مقابله با ایدز تاکید کرده و گفته بود: «برای بیماری‌ای مثل ایدز نیاز است که دولت، سازمان‌های غیردولتی، مردم، افراد تاثیرگذار، افراد مبتلا، پزشکان، همه دست به دست هم بدهند و بتوانند فرهنگ‌سازی کنند؛ انگ و استیگمای جامعه را نسبت به بیماری ایدز کم کنند، از افراد مبتلا حمایت کنند و پیشگیری کنند که افراد در معرض خطر مبتلا نشوند. آگاهان باید خود این عزم را در مردم ایجاد کنند و فرهنگ‌سازی کنند اگرچه حاکمیت این روز را از تقویم برداشته، مردم خود یک روز را به بیماری ایدز اختصاص دهند، در آن روز برنامه‌های آموزشی را گسترش بدهند، انگ‌زدایی کنند، حمایت کنند از بیماران و افراد جوانی که در معرض خطر این بیماری هستند.»