«بمب اتمی مشترک» ایران و کره: ابعاد همکاری‌های نظامی دو کشور
کیم یونگ نم (چپ) در تهران
رضا تقی زاده ( تحلیل گر مسائل سیاسی ایران )
در فاصله یک هفته پیش از آغاز گفت‌وگوهای حساس اتمی بین ایران و گروه ۱+۵ در شهر آلماتی، پایتخت سابق قزاقستان، روزنامه آمریکایی واشینگتن پست در مقاله‌ای که روز اول آوریل به چاپ رساند ضمن مطرح ساختن طبیعت سومین انفجار اتمی کره شمالی موضوع احتمال همکاری‌های نزدیک اتمی بین ایران و کره شمالی را مورد بررسی قرار داد.
کره شمالی پس از مبادرت به انجام سومین آزمایش اتمی، اعلام داشت که «هدف از آزمایش تازه مینیاتوری ساختن بمب‌ها، و متنوع ساختن انبار اتمی» این کشور بوده است.
در مورد «مینیاتوری» ساختن بمب، بی‌تردید هدف از چنین آزمایشی، طراحی آن برای نصب در دماغه موشک نودونگ است که از آن به عنوان مادر موشک‌های شهاب ایران یاد می‌شود.
با در نظر گرفتن حجم هر دو بمب اتمی که آمریکا در فاصله ۶ تا ۹ ماه اوت سال ۱۹۴۵ به ترتیب بر فراز شهرهای هیروشیما و ناگاساکی در ژاپن منفجر ساخت، نصب بمب‌هایی با همان قدرت بر دماغه نسبتا باریک موشک‌های نوع نودونگ و شهاب یک چالش فنی قابل ملاحظه به شمار می‌رود. قدرت انفجاری آزمایش اخیر کره شمالی در حدود بمب هیروشیما ارزیابی شده است. بمب یاد شده در زمان انفجار ۲۰ هزار برابر قدرتمند‌تر از بزرگ‌ترین بمب غیر اتمی در اختیار بشر بود.
در آمریکا از بمب نخست که مغز سوختی آن را اورانیوم غنی‌شده با غلظت نظامی (بالا‌تر از ۹۰ درصد) تشکیل می‌داد و بر فراز هیروشیما منفجر شد، به عنوان «پسر کوچولو» و از بمب دوم که خرج انفجاری آن پلوتونیوم ۲۳۸ بود و بر فراز ناگاساکی منفجر شد به عنوان «مرد چاق» یاد می‌کنند.
هر دو بمب سوار بر هواپیماهای بمب‌افکن دورپرواز بی-۲۹ حمل و بر فراز خاک ژاپن برده شد. کره شمالی فاقد هواپیمای بمب‌افکن استراتژیک با قدرت پرواز بر فراز آمریکاست. ایران نیز از داشتن بمب‌افکن سنگین و قادر به حمل بمب اتمی بی‌بهره است و اصولا نیروی هوایی آن طی ۳۵ سال گذشته نوسازی نشده است.
قطر نا‌متناسب بمب و موشک
قطر بمب اول آمریکا «پسر کوچولو» ۷۱ سانتی‌متر و طول آن ۳ متر بود. قطر بمب موسوم به «مرد چاق» ۱.۵ متر و طول آن ۳.۳ متر. بمب‌های ساخته شده بر اساس اورانیوم غنی‌شده در خرج انفجاری، دارای کمر باریک‌تر و بمب‌های پلوتونیوم دارای قطر بیشتری هستند.
اصلاح قطر بمب و تنظیم آن برای قرار دادن در دماغه موشک موضوعی است که در مورد ایران موضوع ابهام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داشته و از جمله پرسش‌هایی است که ایران تاکنون از دادن پاسخ به آنها خودداری کرده است.
کره شمالی دو انفجار گذشته خود را در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹ با استفاده از پلوتونیوم به عنوان خرج انفجاری صورت داد. در مورد طبیعت انفجار سوم که ماه گذشته انجام شد، اینک ملاحظات تازه‌ای شکل گرفته که مقاله روز اول ماه آوریل واشینگتن پست بازتابی از آنهاست. ملاحظات تازه متوجه این نکته است که احتمالا کره شمالی در آزمایش سوم از اورانیوم غنی‌سازی شده استفاده کرده است.
زمینه‌های همکاری
ایران و کره شمالی ضمن داشتن همکاری‌های نزدیک موشکی، دارای یک قرارداد ده ساله «همکاری‌های فنی و علمی» با یکدیگراند. این قرارداد در تهران با حضور محمود احمدی‌نژاد و فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از یک سو و از سوی کره شمالی توسط کی یون نم دومین مرد قدرتمند آن کشور به امضا رسید.
فرد اخیر کسی است که قرارداد «همکاری‌های فنی و علمی» مشابه کره شمالی را با سوریه نیز با دولت بشار اسد امضا کرده است.
حاصل همکاری دو کشور کره و سوریه ساخت یک رآکتور آزمایشی با سوخت اورانیوم خام نزدیک شهر دیر الزور، نزدیک دمشق بود که پیش از تکمیل در سال ۲۰۰۷ توسط کشور ثالث (اسرائیل) هدف قرار گرفته و منهدم شد.
می‌توان انتظار داشت که دامنه همکاری‌های پذیرفته شده و مستند موشکی بین ایران و کره شمالی، به عرصه فعالیتهای اتمی نیز گسترش یافته باشد.
کره شمالی در مورد غنی‌سازی اورانیوم، مانند ایران در ارتباط با گروه زیرزمینی عبدالقادر خان قرار داشته و از این مسیر اطلاعاتی پیرامون دومین مسیر دستیابی به بمب اتمی (اورانیوم غنی‌سازی شده) به دست آورده است.
تجارب ایران در تکمیل اطلاعات اولیه به دست آمده از شبکه عبدالقادر خان، به‌خصوص در مورد مونتاژ و ساخت قطعه‌های مورد نیاز سانتریفیوژ‌ها می‌تواند مورد استفاده کره شمالی قرار گرفته باشد.
کره شمالی بدون اعلام تعداد سانتریفیوژهای مورد استفاده، از راه‌اندازی یک واحد غنی‌سازی اورانیوم در این کشور خبر داده است. ایران طی یک سال گذشته تعداد سانتریفیوژهای موسوم به ایر-۱ را که نمونه بدون تغییر سانتریفیوژهای پی-۱ عبدالقادر خان است، در اندازه‌‌ای قابل ملاحظه افزایش داده است.
این افزایش تعداد سانتریفیوژ‌ها حاکی از تامین مواد خام لازم (فلز ضد زنگ موسوم ماراجینک استیل) توسط ایران و همچنین دریافت قطعات از منابع سوم است.
کره شمالی به راحتی قادر به تامین مواد خام از چین و احتمالا ارسال بخشی از آن از راه دریا یا مسیر آسیای مرکزی به ایران است. مبادله اطلاعات و تجارب مربوط به تولید سانتریفیوژ یا رفع مشکلات فنی چرخه سوخت اتمی بین تهران و پیونگ‌یانگ به‌خصوص بعد از انجام سومین آزمایش اتمی کره شمالی افزایش یافته است.
احتمال استفاده از اورانیوم در سومین انفجار اتمی کره شمالی از یک سو و از سوی دیگر افزایش قابل ملاحظه تعداد سانتریفیوژهای ای-۱ ایران طی سال گذشته می‌تواند نتیجه همکاری‌های نزدیک‌تر ایران و کره شمالی در تکمیل نیازهای مرتبط با دومین مسیر دستیابی به بمب اتمی باشد.
در صورت اثبات این نظر که سومین آزمایش اتمی کره شمالی با استفاده از اورانیوم غنی‌شده صورت گرفته، تردید در مورد همکاری‌های اتمی ایران و کره شمالی و تقویت این گمانه که ایران همچنان به دنبال دست یافتن به ظرفیت مبادرت به یک انفجار اتمی است افزایش خواهد یافت، تحولی که به نوبه خود می‌تواند جمهوری اسلامی را برای تن دادن به یک معامله معقول اتمی در آلماتی بیش از پیش تحت فشار قرار دهد.