تاوان نویسنده جمهوری آذربایجان؛ سوزاندن کتاب و پس‌گرفتن جوایز

در آذربایجان به‌خاطر کتاب آیلیسلی اعتراضاتی علیه او انجام گرفته است

دمین مک‌گینس

بی بی سی، تفلیس

کتاب‌های او در ملاء عام سوزانده شده‌اند. جوایز ادبی ملی‌اش از او پس گرفته شده‌ و یک سیاستمدار ارشد جمهوری آذربایجان برای هر کسی که گوش او را ببرد، ۱۳ هزار دلار جایزه تعیین کرده است.

اما اکرم آیلیسلی که در ۷۵ سالگی یکی از برجسته‌ترین نویسندگان جمهوری آذربایجان است، از نوشتن رمان کوتاه "رویاهای سنگی" پشیمان نیست. این کتاب‌ باعث شگفتی بسیاری از مردم این کشور شده است. اما آیا می‌توان آن را گام اول در مسیر برقراری صلح با دشمن قدیمی جمهوری آذربایجان - یعنی ارمنستان - به‌شمار آورد؟

او در یک گفتگوی تلفنی به بی‌بی‌سی گفت: "می‌دانستم چه دارم می‌نویسم. آنها می‌گویند به ملت توهین کرده‌ ام، ولی من دقیقا برعکس این فکر می‌کنم: من معتقدم ملتم را بالا برده ام. می‌توانستم حدس بزنم که برخی ناراحت خواهند شد. ولی پیش‌بینی نمی‌کردم که شاهد چنین واکنش‌های وحشتناکی باشم. بعضی‌ها گفته اند نویسنده کتاب باید کشته شود. برخی هم کتاب‌ مرا سوزانده اند. خیلی غم‌انگیز است که ملت ما به این شکل خودش را کوچک می‌کند. مملکتی که در آن کتاب می‌سوزانند، نزد بقیه جهان احترامی ندارد."

کتاب او به شرح اختلافات جمهوری آذربایجان با همسایه‌اش – ارمنستان – در طول قرن بیستم می‌پردازد، و با بیان جزئیات کشتار ارامنه به دست آذری‌ها، این فاجعه را از زاویه دید ارمنستان به تصویر می‌کشد.

زخم‌های اختلافات

جمهوری آذربایجان هنوز به‌خاطر شکست در جنگ دهه ۱۹۹۰ و از دست دادن حدود ۲۰ درصد قلمرو خود – شامل منطقه مورد اختلاف ناگورنو قره‌باغ و نواحی اطراف آن - زخم‌خورده است. در نتیجه، مقصر معرفی کردن کشور کمی شوک‌آور است. برای بسیاری، بی‌توجهی کتاب به رنج‌ها و آلام نابخشودنی است.

 
نشان‌های افتخار ملی اکرم آیلیسلی از او پس گرفته شده است


بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱، جمهوری آذربایجان و ارمنستان درگیر جنگی خونین شدند، و هر دو طرف در این جنگ متحمل تلفات و خسارات زیادی شدند. حدود ۳۰ هزار نفر کشته شدند، و یک میلیون نفر هم مجبور شدند از خانه و کاشانه‌شان فرار کنند. با وجود برقراری آتش‌بسی شکننده، اختلافات میان دو کشور همچنان پابرجاست، و هر سال ده‌ها نفر در نتیجه آن کشته می‌شوند. با این وجود، حتی برخی از منتقدان کتاب، از جمله مراد گاسانلی، به آزار و اذیت نویسنده آن اعتراض دارند.

او می‌گوید: "به غیر از محافل شدیدا لیبرال، عده بسیار کمی از این کتاب و پیام آن خوششان آمد. ولی کتاب‌سوزی‌ها، اعتراضات خیابانی و دعوت به اعمال خشونت‌آمیز علیه نویسنده کتاب عمدتا بدست محافل طرفدار دولت انجام شد. در جمهوری آذربایجان آزادی تجمعات وجود ندارد. دور هم جمع شدن و کتاب‌خوانی دست‌جمعی غیرممکن است، چه برسد به سوزاندن کتاب! همین که این تجمعات اجازه برگزاری پیدا کرده اند، و پلیس هم از شرکت‌کنندگان محافظت کرده و تلویزیون دولتی تصاویر آن را پخش کرده، نشان می‌دهد که سازمان‌دهی آن در رده‌های بالای حکومتی انجام شده است."

مقامات دولتی جمهوری آذربایجان حاضر نشدند در این زمینه نظر بدهند.

دشمنی ملی

الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، شخصا فرمانی صادر کرد که به‌موجب آن همه جوایز ملی و مقرری ماهانه آقای آیلیسلی قطع شد. نمایندگان مجلس عضو حزب حاکم خواستار آن شدند که او کشور را ترک کند، و یا مورد آزمایش ژنتیک قرار گیرد تا معلوم شود که واقعا تبار آذری دارد، و ارمنی نیست.

برخی مقامات ارشد دولتی هم او را خائن خواندند و گفتند که ابراز "انزجار عمومی" پاسخ درستی به کتاب او بوده است. همسر و پسر آقای آیلیسلی هم شغلشان در موسسات دولتی را از دست دادند. دعوت به اِعمال خشونت علیه آقای آیلیسلی یادآور فتوای معروف آیت‌الله خمینی، رهبر سابق ایران، علیه سلمان رشدی، نویسنده بریتانیایی بود، و موجی از محکومیت‌ها را در خارج از جمهوری آذربایجان به‌همراه داشت.

رهبر حزب مساوات نو که از تأثیر منفی تعیین جایزه – آنهم با حمایت دولت – برای اِعمال خشونت علیه یک نویسنده بر چهره بین‌المللی کشور آگاه شده بود، در پی هشدار دولت، جایزه در نظر گرفته شده برای بریدن گوش آقای آیلیسلی را لغو کرد.

 
پلیس آذربایجان تظاهرات مخالفان دولت را سرکوب می‌کند


بسیاری تحلیل‌گران معتقدند به‌راه افتادن کینه و دشمنی علیه یک نویسنده نتیجه تلاش دولت برای انحراف توجه از موج اعتراضات ضد دولتی بوده که در ماه ژانویه (دی ماه ۱۳۹۱) کشور را در برگرفت.

نشانه‌ها حاکی از آن است که شمار فزاینده‌ای از مردم جمهوری آذربایجان از نابرابری رو به رشد میان ثروتمندان و فقرا ناراضی هستند. در حالی که رئیس جمهوری علی‌اف باید در ماه اکتبر (مهر ماه ۱۳۹۲) در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند، برخی اعضای دولت او به فساد مالی متهم شده اند.

گیورگی گوگیا از سازمان دیدبان حقوق بشر می‌گوید: "دولت عادت دارد یک دشمن مشترک پیدا کرده، و همه را حول دشمنی با آن متحد کند. این اولین باری نیست که آزادی اطلاعات و آزادی بیان مورد حمله قرار می‌گیرد." در حال حاضر دست‌کم پنج روزنامه‌نگار منتقد دولت پشت میله‌های زندان هستند. فعالان حقوق بشر می‌گویند اتهامات آنها ساختگی است.

در ماه ژانویه (دی ماه ۱۳۹۱) دو سیاست‌مدار معتبر مخالف دولت – که یک نفرشان قصد دارد در انتخابات ریاست جمهوری پاییز آینده شرکت کند – دستگیر، و به سازمان‌دهی اعتراضات ضد دولتی متهم شدند. آنها تا زمان برگزاری محاکمه‌شان در بازداشت خواهند بود، و در جمهوری آذربایجان این فرآیند ممکن است تا یک سال طول بکشد. در صورت مجرم شناخته شدن، ممکن است آنها به سال‌ها حبس محکوم شوند.

تحریف تاریخ

سرکوب آزادی بیان، تنها دگراندیشی سیاسی را خاموش نمی‌کند. مسأله این است که به این ترتیب ممکن است فرصت و امکان برقراری صلح میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان هم از بین برود. آقای گوگیا معتقد است آیلیسلی شجاعت زیادی به‌خرج داده که به‌عنوان اولین نویسنده مشهور کشورش نسبت به قربانیان طرف مقابل ابراز همدردی کرده است.

او می‌گوید: "موضوعی که این کتاب به آن می‌پردازد، باید در جامعه به بحث گذاشته شود، و آن نگاه به گذشته است. آزادی بیان نباید فقط در مورد عقایدی رعایت شود که باب میل ماست. اتفاقا بیشتر باید به فکر رعایت آزادی بیان عقایدی بود که شوک‌آور و برخورنده هستند."

چندین دهه است که گفتمان تاریخی غالب در جمهوری آذربایجان و ارمنستان از پرداختن به فجایعی که بر سر طرف مقابل آمده، کوتاهی کرده است. آقای آیلیسلی می‌گوید: "تنها راه رسیدن به صلح مهربانیست، نه خشم. این مسأله هیچگاه با خشم حل نخواهد شد."

+33
رأی دهید
-31

Tourkan - کپنهاگ - دانمارک
اگر ایران بود و کسی‌ از عراق زمان جنگ حمایت میکرد تمامی خانواده‌اش را می‌کشتند
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 08:38
Tourkan - کپنهاگ - دانمارک
دولت جمهوری چک به عنوان اولین دولت اتحادیه اروپا، نسل کشی خوجالی را به رسمیت شناخت. به گزارش اویان نیوز ,مسئول کمیته بین الملل مجلس نمایندگان چک اعلام نمود این کشور کشتار بیش از ۶۱۳ نفر از اهالی بی دفاع خوجالی توسط ارتش ارمنستان را به مثابه یک نسل کشی و جنایت علیه بشریت به رسمیت می شناسد.این طرح،۷ فوریه ۲۰۱۳ با اکثریت آرا در پارلمان جمهوری چک به تصویب رسید.
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 08:51
sepherdad - سیدنی - استرالیا
مملکتی که در آن کتاب می‌سوزانند، نزد بقیه جهان احترامی ندارد." چه مرد بزرگی!
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 09:19
sepherdad - سیدنی - استرالیا
این شما رو یاده کجا میندازه: """در جمهوری آذربایجان آزادی تجمعات وجود ندارد. دور هم جمع شدن و کتاب‌خوانی دست‌جمعی غیرممکن است، چه برسد به سوزاندن کتاب! همین که این تجمعات اجازه برگزاری پیدا کرده اند، و پلیس هم از شرکت‌کنندگان محافظت کرده و تلویزیون دولتی تصاویر آن را پخش کرده، نشان می‌دهد که سازمان‌دهی آن در رده‌های بالای حکومتی انجام شده است."
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 09:54
پل ورسک - هانوفر،پل سفید - المان
tourkan_کپنهاک،،،دوست گرامی از خود اذریها هست و داره این رو میگه یعنی به دید شما داره دروغ میگه ؟!!!راستی کتاب پرفسور اقرار علی اوف بنام تاریخ اتورپاکتان رو بخون،،خیلی کتاب خوبی هست و خیلی چیزها دستت میاد،،،راستی کتاب دکتر نصرت الله جهانشاهلو افشار که معاون پیشه وری و دبیر سازمان دموکراتیک اذربایجان بود بنام ما و بیگانگان رو بخون و پس از اون درباره زبان مادری و جنبش ازادیخواه اذریها سخن بگو ،،،و این شگفت اور هست که تازگیها خیلی از اذریها خودشون دارند سخنانی رو میگند که بدرستی بیانگر راستیها هست و برای برخی ناخوشایند هست
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 11:36
iraneshomali - شیکاگو - آمریکا
Tourkan - کپنهاگ - دانمارک - برگرفته از مصاحبه " ایاز مطلب اف " ، رییس جمهور وقت آذربایجان " با " دانا مازالووا خبرنگار اهل چک:جساد سکنه خوجالی در نزدیکی شهر آغدام پیدا شدند . اولین تصاویر از این اجساد در ۲۹ فوریه توسط خبرنگاران تهیه شد ( و در این تصاویر اجساد مذکور مثله نشده بودند ) در حالی که در تصاویر بعدی که در دوم مارس از این اجساد تهیه شد ، سرهای اجساد را بریده بودند (!) . بازی عجیبی به نظر می رسد. تمام این قضیه ( کشته شدن تعدادی از غیر نظامیان خوجالی ) برای ایجاد بهانه ای به منظور مجبور نمودن من به استعفاء ( از مقام ریاست جمهوری ) طراحی شده بود . فکر نمی کنم که ارمنیان که رویه بسیار حساب شده ای در چنین موقعیت هایی دارند ، امکان داشت که این فرصت را برای آذربایجانی ها فراهم کنند که اسنادی برای متهم نمودنشان به اقدامات نژادپرستانه به دست آورند .
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 11:37
iraneshomali - شیکاگو - آمریکا
Tourkan - کپنهاگ - دانمارک - اجساد مورد استناد پان ترکیست ها در نزدیکی محل حضور نیروهای ارمنی ( یعنی خود خوجالی ) پیدا نشده بودند بلکه این اجساد در نزدیکی شهر " آغدام " که محل تمرکز واحدهای عمده ارتش جمهوری آذربایجان بود ، پیدا شدند و این احتمال را برای هر ناظر بی طرف مطرح نمود که عامل بروز این تلفات انسانی رقابت های درون جناجی و سیاسی در جمهوری آذربایجان بوده است.
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 11:33
klopatra7 - دوسلدورف - آلمان
این هم برای کسانی که خیلی له له میزنند به خیال خام خودشون آذربایجان را از ایران جدا کنند و به اینها بپیوندند.
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 13:00
kobalt - کرج - ایران
این تجمعات خودجوش و اون کتابها خود سوز بودن.
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 16:35
Azadikhah - تكسل - هلند
اینه بهشتی که پان ترکها به مردم اذری وعده میدهند!انصافا جز رهبر لیبریا در دهه ٨٠ که حکم بریدن گوش داد، و اینک به جرم جنایت علیه بشریت توسط دادگاه لاهه به حبس ابد محکوم شده است، کدام سیاستمدار در جهان جرأت صدور حکم گوش بریدن داشته است!؟یاد چنگیز خان افتادم !
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 17:11
Atabay2021 - خوی - ایران
در سال 1921 هم نیروهای دولتی با اشغال تبریز کتاب های ترکی را سوزاندند
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 18:11
paksan - آمریکا - آمریکا
آذربایجان همیشه ایرانی بوده و ایران امروز فقط بازمانده ای از ایران بزرگ است .خیلی ها از نام ایران می ترسند ولی ایران سرزمین بزرگی بوده و هست و همه اقوام با این نام آبرو پیدا می کنند الان نگاه کنید آذربایجان همه رسم و رسومش ایرانیه تاجیکستان رو نگاه کنید رسم و رسوم ما یکیست فقط از جدا افتادیم . من به این نویسنده لقب انسان رو می دم توجه کنید در دنیای امروز انسان بودن خیلی لقب بزرگیه واقعاً تو ایران چند نفر پیدا می شوند که از جنگ ایران و عراق از دید عراقی ها که زمانی جزئی از ایران بودند نگاه کنه و واقعیات رو بگه هرچند ناچیز باشه .ولی یک انسان واقعی لازمه که از دید مردمی که از آذربایجان عصبانی هستند به موضوع جنگ نگاه کنه و به نظر من با یکپارچه شدن ارمنستان و ایران و آذربایجان هر سه کشور منتفع می شوند چه ایرادی دارد که مرزها در این سه کشور نادیده گرفته بشه و هر آذری یا ارمنی یا پرشین بتونه هر جای این خونه که دلش خواست و کار گیرش آمد زندگی کنه این آغاز یک صلح دائمی است که هر استان یا استیت می تونه دولت و مجلس محلی خودش رو هم داشته باشه
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 21:40
eskandar kabir - اردبیل - ایران
کتاب سوزاندن درست نیست نسل کشی غلط است در خیلی موارد باهم هم نظریم اما من تورکم و این تو را ناراحت میکند و فارس نخواهم شد
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 22:00
Tourkan - کپنهاگ - دانمارک
هیچ آدم عاقلی طرفدار علیف نمی‌شه، اما خدا وکیلی هرکی‌ حرف بزنه شما‌ها با داشتن رژیمی‌ مثل جمهوری اسلامی هرگز حرف نزنید، انگار کسی‌ از علیف و اردوغان دفاع می‌کنه. اما ارمنی‌ها در قرباغ جنایت کردند، امشب هم سالگرد آن هست
دوشنبه 7 اسفند 1391 - 22:38
kobalt - کرج - ایران
خوب این روش ها در جمهوری های سلطنتی یه امر عادیه سلسه جمهوری اف ها هم همینه همه غیور همه گوشبر وهمه آدم سوز و کتاب سوز .
‌سه شنبه 8 اسفند 1391 - 04:13
pezhman - وين - اتريش
ضحاک علیف از ضحاک علی بد تر است.نمیدونم این دیکتاتورها کی‌ میخواهند دست از خریت بر دارند.
‌چهارشنبه 9 اسفند 1391 - 01:57
pezhman - وين - اتريش
Atabay2021 - خوی - ایران اولا ۱۹۲۲ بود.من هم کنارت ایستاده بودم.کتابها هم توسط طرفدارهای جعفر جّنی ملقب به جعفر پیشوری سوزانده شد و یکی‌ از این کتاب‌ها دست من افتاد.که جنایتهای این فرقه جنایتکار و شقه نمودن دلاوران تبریز توسط کمونیستها و آویزان کردن نیمه جسد این شهیدان در اماکن پر جمعیت بود.به همین دلیل سعی‌ کردند همه کتابها را بسوزانند تا آثار جرمشان را لاپوشی کنند.
‌چهارشنبه 9 اسفند 1391 - 04:34
Atabay2021 - خوی - ایران
pezhman - وین - اتریش- دومین نمونه کتابسوزی در ایران، سوزانیدن کتابهای ترکی توسط دولت پهلوی در آزربایجان به تاریخ ٢٦ آذر سال ١٣٢٥ (دسامبر ١٩٤٦) است. این کتابسوزی را می باید در بستر جنایات وقوع یافته در حین و پس از اشغال سرزمین آزربایجان توسط ارتش ایران بررسی نمود. به عبارت دیگر کتابسوزی و یا نسل کشی فرهنگی تاریخ ٢٦ آذر، متمم نسل کشی فیزیکی ۲۱ اذر بود. در این حوادث دهها هزار تن ترک و آزربایجانی از سوی ارتش اشغالگر شاهنشاهی و نیروهای دولتی به قتل رسیدند.
‌پنجشنبه 10 اسفند 1391 - 19:35
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.