ردپای ایران در تامین تسلیحات مورد استفاده در جنگ‌های آفریقا

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در یک گزارش تحقیقی و مفصل ادعا می کند ردپای برخی از مهماتی که در جنگ های آفریقا استفاده می شوند به ایران بازمی گردد. ظاهرا اولین موارد در کشورهای کنیا، اوگاندا و سودان جنوبی کشف شده اند.

 
یک پژوهشگر تسلیحاتی بریتانیایی در سال ۲۰۰۶ نمونه ای از گلوله و خشاب تفنگ های اتوماتیک کلاشینکوف را پیدا کرد که تا آن زمان در هیچ کجا ندیده بود. این نوع مهمات هم توسط نیروهای دولتی و هم گروه های شبه نظامی و شورشی مورد استفاده قرار می گرفت. هیچ علامتی از کارخانه و محل تولید روی آنها دیده نمی شد و به نظر می رسید که سازنده آنها قصد داشته است هویت خود را پنهان نگاه دارد.
 
در مدت دو سال پس از آن تاریخ، مهمات مشابهی در جنگ های منطقه دارفور که اکنون سودان جنوبی است، کشف شد. و در سال ۲۰۰۹ نیز معلوم شد که سربازان ارتش گینه در تیراندازی به سوی تظاهرکنندگان مخالف دولت از همین گلوله ها استفاده کرده اند.
 
به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، پس از شش سال تحقیقات ماموران بین المللی مبارزه با قاچاق اسلحه مشخص شد که این نوع مهمات محصول کشورهای آفریقایی نیست و در کمال تعجب ردپای آنها به ایران برمی گردد.
 
هر چند ایران صنایع مهمات سازی پیشرفته ای دارد ولی در عرصه صادرات تسلیحات با غول های اصلی این بازار مثل آمریکا، روسیه ، چین و شماری از کشورهای اروپایی نمی تواند رقابت کند. ولی به نظر می رسد که ایران ضمن پرهیز از صدور تسلیحات حساسیت برانگیز مثل مین های ضد نفر و یا بمب های خوشه ای، در ضروری ترین بخش از مهمات که استفاده روزمره دارند یعنی گلوله اسلحه های انفرادی حضوری فعال دارد.
 
با وجود مصوبات سازمان ملل متحد در مورد ممنوعیت صادرات اسلحه از سوی ایران و همه حساسیت ها و کنترلی که روی فعالیت های ایران در خارج از آن کشور وجود دارد این کشور توانسته است که با استفاده از شبکه های مخفی، این نوع مهمات را به انواع و اقسام گروه های شورشی و بازارهای آفریقایی برساند.
 
نتایج این تحقیقات گسترده بین المللی نشان می دهد که فشنگ و خشاب تفنگ های کلاشینکوف ساخت ایران در دست شورشیان ساحل عاج، نیروهای دولتی جمهوری کنگو، طالبان در افغانستان و گروه های وابسته به القاعده در نیجر و شمال آفریقا بوده است.
 
این شواهد در عین حال حاکی از آن است که حجم زیادی از این مهمات نیز در اختیار نیروهای دولتی کشورهای آفریقایی نظیر گینه، کنیا، ساحل عاج و سودان قرار داشته است. بخشی از این مهمات نیز به نقاط دیگر آفریقا منتقل شده و به دست گروه های شورشی و رقیبی افتاده که در بحرانی ترین مناطق و خشونت بار ترین جنگ های آفریقا درگیر هستند.
 
به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، این تحقیقات نشان می دهد که قاچاق تسلیحات تا چه حد ساده انجام می شود و به همین خاطر با وجود تحریم های سازمان ملل متحد در مورد ممنوعیت صادرات تسلیحاتی ایران مهمات ساخت این کشور حتی به مناطقی از آفریقا رسیده که از قرار تحت نظارت نهادهای بین المللی بوده اند تا از ورود اسلحه غیرقانونی به آنجا جلوگیری شود.
 
در این تحقیقات مشخص نشده است که آیا مهمات ساخت ایران توسط دولت یا نهادهای نظامی- امنیتی و یا کارخانجات و صنایع تسلیحاتی ایران، یا شرکت های واسطه خارجی فروخته شده اند.
 
مهمات ایرانی که در این تحقیقات شناسایی و ردیابی شده اند عبارتند از فشنگ و خشاب تفنگ کلاشینکوف، فشنگ مسلسل های نیمه سنگین و سنگین و همینطور گلوله تفنگ های دوربرد.
 
تنها علائمی که روی پوکه این فشنگ ها حک شده است سال تولید آن بوده و به غیر از این هیچ علامت یا نشان دیگری وجود ندارد که هویت سازنده آن را نشان دهد. روی جعبه های چوبی و یا بسته های پلاستیکی و یا جعبه های مقوایی حامل این فشنگ ها نیز هیچ علامت و نشانی وجود ندارد.
 
اما تمام این گلوله ها در چند مشخصه با یکدیگر شباهت دارند از جمله نوع و اندازه خطی که سال تولید توسط آن حک شده است، شکل استوانه پوکه فشنگ ها و نحوه اتصال پوکه به بدنه گلوله ها. این مشخصه‌های مشترک ثابت کرد که تولید کننده همه این مهمات یکی است.
 
در نهایت کشف محموله ای شامل سیزده کانتینر در سال ۲۰۱۰ در نیجریه نشان داد که مبدا مهماتی که در این محموله قرار داشته ایران بوده است. تمام گلوله هایی که در آن یافت شد با مشخصات مهمات ناشناسی که طی هشت سال گذشته جمع آوری شده بودند انطباق داشت.
 
نکته دیگری که باعث شد مسئولین تحقیقات از ایرانی بودن این مهمات مطمئن شوند استناد به اطلاعات بسیار مختصری است که صنایع اسلحه سازی ایران در مورد وزن گلوله های محصول خود علنا منتشر کرده اند.
 
سنجش دقیق وزن گلوله ها و پوکه های یافت شده نشان داد که با مشخصات رسمی که صنایع تسلیحاتی ایران منتشر کرده اند انطباق دارد.
 
روزنامه نیویورک تایمز در پایان می نویسد مسئولین این تحقیقات بارها تاکید کرده اند که انتشار این شواهد با هدف تشدید فضای تشنج و اعمال فشار بیشتر بر ایران صورت نگرفته است. در عین حال آنها یادآوری می کنند تمامی این شواهد لزوما به این معنا نیست که این مهمات مستقیما توسط حکومت ایران برای گروه های شورشی ارسال شده باشد.
 
هر چند محل تولید این نوع مهمات مشخص شده ولی کشف عواملی که آنها را ارسال یا توزیع کرده اند کار ساده‌ای نیست. به خصوص در مواردی که این مهمات وارد بخش هایی از خاک آفریقا شده است که شامل تحریم تسلیحاتی مطلق بوده اند.