تردیدها درباره توان فنی ایران برای طراحی نرم‌افزار هوشمند
فرمانده‌ی نیروی انتظامی از طراحی نرم‌افزاری "هوشمند" برای کنترل فعالیت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی خبر داده است. نیما راشدان، کارشناس اینترنت از موسسه‌ی "توانا" درباره‌ی امکانات و محدودیت‌های ایران توضیح می‌دهد.
اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده‌ی نیروی انتظامی از تهیه‌ی نرم‌افزاری "هوشمند" برای کنترل فعالیت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی خبر داده است. احمدی مقدم در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو گفت: «کنترل هوشمند شبکه‌های اجتماعی به سانسور عمومی و ایجاد محدودیت کلی در دسترسی به آنها ترجیح دارد.»
فرمانده‌ی نیروی انتظامی مدعی است که با راهاندازی این نرم‌افزار محتوای "مضر" از محتوای "سالم و مفید" جدا شده و کاربران امکان دسترسی به محتوایی که بنا به تشخیص آنها سالم است را پیدا خواهند کرد.
این نرم‌افزار تلاشی دیگر از مجموعه‌ی اقدامات ایران برای اعمال فیلترینگ، کنترل و تلاش برای راهاندازی اینترنت داخلی است. برنامه‌ی فیلترینگ اینترنت ایران در سال ۱۳۸۱ در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی آغاز شد.
صحبت‌های فرمانده‌ی نیروی انتظامی درباره‌ی رفع فیلتر احتمالی از شبکه‌های مجازی در حالی مطرح می‌شود که در آذرماه سال جاری صفحه‌ای برای آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در فیسـ‌بوک راهاندازی شد. افتتاح این صفحه با واکنش‌ها و جنجال رسانه‌ای بسیار در داخل و خارج از کشور مواجه شد. دفتر رهبر جمهوری اسلامی این خبر را که صفحه مزبور سایت رسمی رهبر ایران است، تکذیب نکرده است.
تردید درباره‌ی توانایی فنی ایران
نیما راشدان، کارشناس فن‌آوری و اینترنت معتقد است که ایران، زیرساخت و دانش کافی برای ساخت چنین نرم‌افزاری را در اختیار ندارد. او به دویچه‌وله می‌گوید: «به نظرم فرمانده‌ی پلیس ایران دقیقا نمی‌داند درباره‌ی چی صحبت می‌کند. شاید عده‌ای به سراغ او آمده و این طرح را پیشنهاد دادند و ایشان هم بدون اینکه اطلاع دقیقی از توان و مسایل تکنیکی موضوع داشته باشد، این خبر را اعلام کرده است.»
راشدان تاکید دارد حتا کشوری مثل چین که از لحاظ دانش فیلترینگ و امکانات فنی بسیار پیشرفته‌تر از ایران است نیز امکان طراحی چنین نرم‌افزاری را ندارد.
راشدان تاکید دارد حتا کشوری مثل چین که از لحاظ دانش فیلترینگ و امکانات فنی بسیار پیشرفته‌تر از ایران است نیز امکان طراحی چنین نرم‌افزاری را ندارد. او می‌گوید: «ایران حتا در کپی کردن شیوه‌ی چین نیز تا به حال موفقیتی نداشته است.»
چین برای بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های وب.۲ پرطرفدار از جمله فیس‌بوک و یوتیوب، نسخه‌ی داخلی طراحی کرده است و در جذب میلیون‌ها کاربر در کشور خود موفق بوده است.
ایران نیز با تقلید از این شیوه، سایت‌هایی مشابه یوتیوب و فیس‌بوک طراحی کرده است که در جذب کاربر ناموفق‌اند. راشدان می‌گوید که به نظر او هزینه‌ای که ایران صرف فیلترینگ و احداث سایت‌های داخلی مشابه سایت‌های پرطرفدار غربی کرده است، به مراتب از سایر کشورها بیشتر است.
ایران توان فنی چه اقداماتی را دارد؟
آقای راشدان با تاکید بر اینکه دولت جمهوری اسلامی تنها مجری اینترنت در ایران است می‌گوید: «جز موارد استثنایی بسیار محدودی که ترافیک اینترنت چندانی ندارند، مثل کاربران ساکن مناطق مرزی یا افرادی که از اینترنت ماهواره‌ای استفاده می‌کنند، کنترل همه‌ی گذرگاه‌ها و ترافیک اینترنتی کشور در انحصار دولت است.»
این کارشناس وب می‌گوید: «دولت ایران اگر بخواهد می‌تواند سرعت اینترنت را کم و زیاد کند، گذرگاه‌های خاصی را ببندد، برای مثال کاربر ایرانی بسیاری از فایل‌های فلش و ویدیو را در فیس‌بوک نمی‌تواند ببیند. برای همین است که کاربران ایرانی به جای ویدیو، بیشتر عکس و متن هم‌خوان می‌کنند.»
دولت ایران پیش از این در مقطعی دسترسی به "جی میل" و "گوگل" را برای مدت کوتاهی بست. راشدان می‌گوید: «دولت ایران در حال حاضر این توانایی را دارد که به انواع مختلفی از داده‌ها اجازه‌ی عبور و مرور ندهد، پورت‌های خاصی مثل وی پی ان را ببندد، داده‌های کدگذاری شده‌ی اتصال را قطع کند که در نتیجه‌ی همین اقدام آخر دسترسی به جی‌میل برای مقطعی ناممکن شد.»
با این حال سال به سال بر تعداد کاربران اینترنت در ایران افزوده می‌شود، کنترل داده‌هایی که تبادل می‌شود با افزایش شمار کاربران دشوارتر می‌شود. تامین سرمایه برای سخت‌افزارهای لازم برای کدگشایی داده‌های اینترنتی نیز با افزایش کاربران، دشوارتر می‌شود.
نیما راشدان با تاکید بر رقابتی که بر سر توسعه‌ی زیرساخت‌ها و گسترش پروژه‌های مربوط به اینترنت در خاورمیانه به ویژه میان ترکیه و کشورهای عربی حاشیه‌ی خلیج فارس در جریان است، می‌گوید:« ادامه‌ی سیاست‌های فعلی جمهوری اسلامی که پهنای باند را کنترل و سرعت اینترنت را پایین نگاه می‌دارد و سیاست فیلترینگ باعث خواهد شد که تنها بازنده‌ی این مسابقه در منطقه، خود ایران باشد.»