شانس توافق میان ایران و آمریکا با وزارت جان کری چقدر است؟

بر خلاف سکوت جمهوری اسلامی ایران بعد از اعلام رسمی نامزدی سناتور جان کری برای تصدی منصب وزیر خارجه آمریکا، محافل اسرائیلی که این انتصاب را انتظار می کشیدند، بلافاصله رضایت عمیق خود را نسبت به آن ابراز داشتند.
 

          

انتظار می رود جان کری که یک میانجی حرفه ای است از مهارت های خود و مناسبات شخصی و نزدیک با نتانیاهو به منظور بهبود مناسبات اوباما و نخست وزیر اسرائیل بهره بگیرد.

در فاصله کوتاهی بعد از اعلام نامزدی جان کری، که انتظار می رود بدون اشکال جدی از تصویب سنا بگذرد، «شورای ملی یهودیان دمکرات» با صدور اعلامیه ای اعلام کرد که از انتخاب او «هیجان زده» است.

جان مک کین، سناتور با نفوذ آمریکایی از حزب جمهوریخواه، که با معرفی سوزانا رایس به عنوان جانشین خانم کلینتون مخالف بود، از انتصاب جان کری در سنا حمایت می کند. هر دو سناتور دارای سابقه جنگ در ویتنام بوده و نشان های نظامی متعددی دریافت کرده اند.

یک گروه دیگر از یهودیان آمریکا موسوم به «مجمع ضد کاهش شان (انسان)» طی اعلامیه ای تاکید کرد: «سناتور جان کری یک متحد برجسته جامعه یهودیان است و ما از نامزدی او حمایت کامل می کنیم.»

آشنایی با خاورمیانه و حمایت از اسرائیل

جان کری که با مسائل خاورمیانه کاملا آشنا است تا کنون ماموریت های متعددی را در رابطه با مسائل اعراب و اسرائیل، جنگ عراق، بحران افغانستان و مشکلات امنیتی در پاکستان عهده دار شده است.

جان کری طی پنج دوره حضور پیوسته در سنا به لوایح متعددی در حمایت از مواضع اسرائیل رای داده است.

با وجود حمایت جدی جان کری از دولت اسرائیل، وی در سال ۲۰۰۹ به لایحه ای رای داد که خواستار محدود کردن ساخت و ساز شهرک های یهودی نشین در سرزمین های اشغالی بود.

روزنامه اسرائیلی «یدیعوت اخرونوت» چند روز پیش از معرفی کری طی مقاله ای این سئوال را مطرح ساخت که «آیا جان کری برای اسرائیل خوب است؟» با این وجود نتیجه گیری نشریه یاد شده نسبت به معرفی کری مثبت و حاکی از رضایت کامل محافل اسرائیلی بود.

جان کری در عین حال از سال ۱۹۹۷ تاکنون یا از لوایح پشتیبانی از اسرائیل حمایت کرده و یا چنین طرح هایی را شخصا پیشنهاد داده است. این لوایح و طرح ها عموما یا در تایید حق بقای اسرائیل بوده و یا بر حق دفاع از موجودیت آن کشور تاکید داشته است.

در مقایسه با خانم کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا در زمان جورج دبلیو بوش که ۲۵ بار از اسرائیل بازدید به عمل آورد، خانم کلینتون تنها چند بار به اسرائیل سفر کرد. جان کری در گذشته سفرهای زیادی به اسرائیل داشته و در دوران وزارت خارجه خود نیز سفرهای متعددی به اسرائیل خواهد داشت.

جان کری در تقابل با جمهوری اسلامی

نشریات هوادار دولت جمهوری اسلامی طی فعالیت های انتخاباتی سال ۲۰۰۴ که جان کری به عنوان نامزد حزب دمکرات با جورج بوش رقابت می کرد به دفعات او را مورد حمله قرار داده و وی را به همکاری با اسرائیل متهم ساختند.

وزیر خارجه بعدی آمریکا در ماه ژوئن سال ۲۰۱۰ به لایحه تحریم نفت ایران رای داد و در سال ۲۰۰۹ از لایحه تحریم مواد پالایش شده نفت ایران در سنا پشتیبانی کرد.

جان کری در سپتامبر سال ۲۰۰۷ به قطعنامه ای رای داد که سپاه پاسداران را یک گروه تروریستی معرفی می کرد. در طرح یاد شده تاکید شده بود که به منظور دفاع از منافع حیاتی آمریکا از تلاش ایران برای تبدیل شیعیان عراق به نیرویی شبیه حزب الله لبنان باید ممانعت به عمل آید.

در بخشی دگر از قطعنامه آمده بود که «ایالات متحده با اقدامات خشونت آمیز جمهوری اسلامی در عراق که به منظور بی ثبات کردن آن کشور صورت می گیرد مقابله خواهد کرد و در ضمن اعمال کنترل سعی در وارونه ساختن جریان نفوذی ایران در عراق خواهد داشت.»

در قطعنامه یاد شده همچنین تاکید شده بود که آمریکا مفاد قطعنامه های ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷ مصوب ۲۳ دسامبر سال ۲۰۰۶ و ماه مارس ۲۰۰۷ را به موقع اجرا خواهد گذاشت. انتظار می رود که جان کری در مقام وزیر امور خارجه آمریکا نسبت به خط مشی سیاسی خود در سنا در قبال اسرائیل و ایران وفادار باقی بماند.

سوابق جان کری

وزیر خارجه بعدی آمریکا متولد سال ۱۹۴۳ در شهر دنور و مانند اوباما مدت طولانی از دوران کودکی خود را خارج از آمریکا ( آلمان و سوئیس) سپری کرده است. کری بعد از پایان تحصیلات خود در دانشگاه ییل، در سال ۱۹۶۶ عازم ویتنام شد و در طول جنگ به چند نشان شجاعت دست یافت اگر چه استحقاق او در دو مورد، طی مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۰۴ مورد سوال قرار گرفت.

جام کری در منصب ریاست کمیسیون خارجی سنای آمریکا فرصت داشته است تا با خطوط سیاست خارجی آمریکا از نزدیک آشنا شود. او از جمله وزرای خارجه سال های اخیر آمریکا است که نیازمند کسب تجربه کاری در حوزه ماموریت تازه خود نیست.

جان کری در شروع مسئولیت تازه با موضوع فوری انتقال کم هزینه قدرت از حکومت اسد به شورای ملی انتقال در سوریه، رویارویی و یا حصول توافق پیرامون برنامه اتمی جمهوری اسلامی و مقابله با کره شمالی روبرو است.

با حضور قابل پیش بینی جان کری در وزارت امور خارجه آمریکا شانس جمهوری اسلامی ایران برای دست یافتن به توافق جامع و اصولی با واشینگتن را باید کمتر از گذشته تلقی کرد. بر این اساس می توان انتظار داشت که دیپلماسی آمریکا در قبال ایران سختگیرانه از چهار سال گذشته شود.

جمهوری اسلامی ایران برای کاهش خطر انتقال رفتار سختگیرانه واشنگتن به وضعیت برخورد و یا استفاده از ظرفیت نظامی علیه ایران، می تواند به حضور سناتور سابق «چاک هیگل» در وزارت دفاع آمریکا و به عنوان جانشین لئون پانه تا دل ببندد. هیگل که یکی از گزینه های پست وزارت دفاع آمریکا است تا کنون به بسیاری از طرح ها و لوایح تحریم ایران در سنا رای منفی داده است.
 

رضا تقی زاده (تحلیلگر سیاسی)

رادیو فردا