سهم خرافات در سقوط صفویه, آبگوشت شاه سلطان حسین که سپاهیان را نامرئی می‌کرد!

بی‌تدبیری و باورهای خرافی شاه سلطان حسین، خود زمینه نابودی وی و سلطه افغان‌ها بر خاک ایران و نابودی سلطه صفویه را فراهم ساخت و وی بالاخره با دست خود در سال ۱۱۲۵ تاج و تخت سلطنت را به محمود افغان واگذار کرد.

در زمان شاه سلطان حسین نیز نفوذ منجمین در دربار و افراط و خرابکاری آن‌ها در امور درباری و کشوری، به وضوح مشاهده شده است. آورده‌اند: «تمام مشغولیت شاه سلطان حسین در زمان حکومتش این بود که به جای سپهسالاران افرادی چون منجمان، حکیمان و ملایان را به دور خود نشاند و درباره مسائل بسیار جزئی و پیش پا افتاده به بحث بپردازند. مثلا در غیرموقع فصل سال، برای شاه خربزه می‌آورند. این جماعت تشکیل جلسه می‌دادند و حکیم‌باشی بر روی سرد و گرم بودن یا قابض و مسهل بودن آن نظر می‌داد و منجم هم برای قاچ کردن و خوردن خربزه اسطرلاب می‌انداخت و مورد ساعت سعد و نحس را مطرح می‌کرد و بعد ملا‌ها باید فتوا می‌دادند که این خربزه پاک شرعی است یا خیر؟ و بخورد یا خیر؟ و پس از این نظریه چند دعا قبل از خوردن بخوانند و سایر جزئیات در خصوص چگونگی آوردن خربزه و در کدام سینی و ظرف و با چه کاردی قاچ شود نیز آن‌ها نظر می‌دادند.» (تاریخ نظامی و سیاسی نادرشاه افشار، ص ۴۷)

گاه در دربار، بین منجمان و طبیبان درگیری و مراوداتی صورت می‌گرفت و به ظاهر منجمان مقتدر‌تر و عزیز‌تر از طبیبان بودند. فی‌المثل پزشکان در تداوی بیماران بر حسب عوارض و علائم امراض و خصوصیات مشهود مرض اقدام می‌کردند و دارویی تجویز می‌نمودند، در صورتی که منجمان با این اقدامات مخالفت می‌ورزیدند و می‌گفتند: باید چرخ و سیر کواکب را نیز نگریست تا معلوم شود که آیا مراجعه به پزشک و تداوی سعد است یا نحس؟ (سیاحت‌نامه شاردن، ج ۵، ص۱۸۳-۱۸۲)

در برخی مواقع، شاه به پیشگویی منجمان اکتفا نمی‌کرد و خود اوامری صادر می‌نمود، به عنوان مثال شاه سلطان حسین در چگونگی مقابله با افغان دستور پخت آبگوشتی سحرآمیز را داد و چنین می‌پنداشت که پس از اطعام سپاهیان، آنان به صورت نامرئی مبدل خواهند شد و در نتیجه مزیتی عظیم بر دشمن خواهند یافت. آبگوشت باید در ظرفی تهیه می‌شد که در هر یک از آن‌ها دو پاچه بز نر با ۳۲۵ غلاف سبز نخود و تلاوت ۳۲۵ تشهد توسط دوشیزه‌ای بر سر آن خوانده می‌شد و این سفارش‌هایی بود که به شاه برای پخت این آبگوشت سحرآمیز داده بودند. (ر. ک: انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، ص۱۵۸)

بی‌تدبیری و باورهای خرافی شاه سلطان حسین، خود زمینه نابودی وی و سلطه افغان‌ها بر خاک ایران و نابودی سلطه صفویه را فراهم ساخت و وی بالاخره با دست خود در سال ۱۱۲۵ تاج و تخت سلطنت را به محمود افغان واگذار کرد. بنا به گفته مرحوم زرین‌کوب، رسوخ اینگونه خرافات را همراه با انس و علاقه به تقالید موروث و خوش‌باوری ساده‌لوحانه‌ای که مانع از عادت کردن به تفکر بود، در تمام طبقات شایع کردند و اذهان عام را آماده قبول و حتی دفاع و توجیه تعصب‌آمیز و برخورد با هرگونه دعاوی غریب و خیال‌انگیز را غیرممکن ساخت. (ر.ک: روزگاران، ص۸۳)

مواردی که مطرح گردید، نمونه‌هایی بودند از این سوءاستفاده‌ها از طبقه حاکم و آمادگی انفعالی اذهان در تصدیق و تأیید و این دعاوی. تعیین زایچه از سوی ستاره‌ها و صور ملکی قبل از تولد کودک، تعیین مناسب برای رفتن به خانه نو، پوشیدن لباس نو، زمان مناسب برای عقد و روز عروسی و... از دیگر مواردی بود که باید مورد تأیید منجمین قرار می‌گرفت. (ر. ک: مشاهدات سفر از بنگال به ایران، ص۵۱)

افکار و باورهای خرافی در دوره صفویه فقط به این موارد ختم نمی‌شود و ما شاهد مقولاتی چون سحر، طلسم، جادو، پیشگویی و متوسل شدن بی‌حد و مرز به استخاره هستیم که زمینه‌های آمیختگی برخی مسائل و امور زندگی را با خرافات فراهم می‌ساخت. به عنوان مثال آدمی که به هنگام تولد باید انجام می‌گرفت و یک باور و اعتقاد خرافی بیش نبود، قرار دادن کلیدی در زیر بدن نوزاد به هنگام قطع بندناف بود، تا احتمال اینکه او بعدا دزد شود کاهش یابد. (ر.ک: طب در دوره صفویه، ص۳۱۴)

و یا با استفاده از برخی دعا‌ها می‌تواند قدرت گزش را از عقرب بکاهد که این عمل از سوی شخصی بنام مارگیر با گرفتن صورتش به صور فلکی عقرب در آسمان و زیر لب خواندن اورادی به مورد اجرا گذاشته می‌شد. (ر.ک: مشاهدات سفر از بنگال به ایران، ص۵۲) عبور زنان سترون و نازا از زیر جسدهای به دار آویخته شده (ر.ک: سفرنامه کارری، ص۴۶) و یا شکستن گردو روی هر پله مناره مسجدی در اصفهان و جارو کردن پوسته‌های گردو به هنگام پایین آمدن از پله و دادن مغزهای گردو به مردانی که در راه با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند، که نازایی زنان را شفا خواهد داد، (ر.ک: سیاحت‌نامه شاردن، ج۷، ص۲۲۷-۲۲۶) از خرافات رایج در این عصر به شمار می‌رفت.

آنان همچنین هنگام بیمار شدن، از داروهای سحر و جادو و دیگر روش‌های درمانی مشابه استفاده می‌کردند، به عنوان نمونه برای معالجه امراض خویش، به مقام روحانی و حتی روحانیون ملل مختلف از قبیل هندو و یهودی و مسیحی مراجعه می‌کردند و هر یک برای معالجه مراجعه‌کنندگان به قرائت بخشی از متون مذهبی مثل انجیل یوحنا می‌پرداختند. (ر.ک: همان، ج، ص۲۵۷)

این عمل ایرانیان مشابه کاری است که از سوی مغولان صورت می‌گرفت، چنانکه گفته شد آن‌ها نیز برای رفع تمامی حاجات، به روحانیون دیگر مذاهب مراجعه می‌کردند و برایشان احترام خاصی قائل بودند. در این دوره یهودیانی هم بودند که به انجام کارهای سحر و جادو متهم می‌شدند. (ر. ک: انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، ص۸۵) این مسأله بی‌ارتباط با مراجعت ایرانیان به آن‌ها برای بطلان سحر و جادو یا پیشگویی و رفع مشکلات نبود. انجام و پرداختن به چنین اموری از سوی اقلیت‌های مذهبی، بی‌شک مخالفت روحانیت و علما و حکمای مسلمان را بر می‌انگیخت و باعث اعمال فشار بر اقلیت‌ها می‌شد و آزادی نسبی یهودی و نصاری در دوره شاه عباس و در دوره شاه سلیمان و در ‌‌نهایت در دوره سلطان حسین، با الزام و اعمال فشار روحانیت به حداقل رسید. (ر.ک: روزگاران، ص۹۹)

+128
رأی دهید
-16

processor - شیراز - ایران
کی میشه یه عده بشینن خرافات زمان ما رو بخونن و بخندن و افسوس بخورن ، ولی عبرت نگیرن .... راستی سلام من جدیدم
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 11:52
NedayeAzadi - تهران - ایران
این پدر سگ با تعصبات و زورگوییهاش باعث شورش افغانها شد. برای مثال گرگین خان گرجی را که یک مسیحی بود حاکم قندهار مقرر کرده بود تا هر چه بیشتر بر مردم سنی مذهب آنجا ظلم کند. و بلاخره با این کارها فاتحه ی خودش را هم خواند.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 12:11
مانفرد - ایران - ایران
خدا روح محمود افغان رو شاد کنه که این حکومت بی ریشه و کثیف رو نابود کرد و از طرفی هم خدا محمود افغان رو نیامرزه که چرا زودتر دست به این کار نزد. که هرچی داریم میکشیم از این کثافتهای صفوی میکشیم .نمونه بارزش شیخ بزرگشون علامه مجلسی
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 13:00
feminism - لندن - انگلستان
اگر خرافات ، دعانویسی ، جن گیری ، نفرین ، و سخنان یاوه را از ایرانیان میگرفتند که هم اکنون ملایانِ چند لا بر آنان حکومت نمیکردند !!!! دعانویسان ، فال گیران و رمالانی که ادعا میکنند با در دست داشتن استخوان الاغ ، شورت شوهر ، سیخ کباب همسایه ، کلۀ کلاغ و از این چرت و پرت ها میتوانند تغییر در سرنوشت افراد بویژه زنان بوجود بیآورند. خبری که از طریق همین سایت درج شد این بود که شوربختانه " سه چهارم از مراجعان به دعانویس‌ها و رمالان افراد تحصیل‌کرده هستند. " از دعانویس میخواهند که بچه دارشان کند . از رمال دعای محبت شوهر می طلبند ، از کف بین علتِ جواب رد شنیدن دختر مورد علاقه اشان را جویا میشوند !!!!!!! خلاصه تو خود حدیث مفصل بخوان از این مُجمل. سرکیسه شدن این افراد از موهوم پرستی و خرافاتی بودن آنها سرچشمه میگیرد و بس !!!!!
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 13:14
kutol - ارومیه - ایران
اتفاقا هیچ فرقی‌ با ایران امروزی نداره....مردم ایران با حاکمان ایران همین الان هم از آن روزگار بدتر هستند....الان که همه چیز خرافات شده است...فقط یک نگاه به روزهای عاشورا همه چیز‌رو معلومه می‌کنه...بعدش مگه همین مردم ۳۳ ساله پیش خمینی رو نبوردند ماه.. ایرانی‌ یعنی‌ خرافات......
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 14:20
sash - تبريز - ايران
مانفرد - ایران - ایران. بیچاره اگه حکومت صفوی نبود الان ایران هم نبود.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 15:26
mlowes - واشنگتن - آمریکا
این اصلا چیز عجیبی‌ نیست. این ابله یقیناً اسکیزوفرینیا داشته. البته بیماری های روانی‌ بطور کلی‌ در میان دینداران بسیار شیعه است.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 16:19
minapower - لندن - انگلستان
processor-شیراز-ایران به سایت خوش آمدی.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 17:42
minapower - لندن - انگلستان
processor-شیراز-ایران ببخشید, اول سلام, دوم به سایت خوش آمدید.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 17:49
paydar22 - لاهه - هلند
خرافات بیشتر از مذهب میاد بدون شک می توانید تحقیق کنید مثل صفری که خانمها می اندازن اگر در بارش سوال کنید یک کتاب 1000 برک ازش خرافات بدست می اوری در پختن نظری و حلیمی که در ماه محرم پخت میشود یا رابتی زنا شوی از نظر دین اسلام در شب جمعه چندی پیش هم در شبکهای اسلامی دیدم اخوندی میکفت مکس را خدا افرید که بال بزند تا اکسیژن تولید کند و از این ..شعرها هر خرافاتی را که شنیده و یا دیدایی با کمی تحقیق از دین مبین اسلام اخوندی سر در اورد مثل فشر قبر انکر منکر و و و تا زمانی که اینجور هست وعضعیت ما هم هست و و و
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 17:52
potatis - مالمو - سوئد
بزرگترین خرافه ای که ایرانیها ۱۴۰۰ ساله که بهش باور دارند الله مدینه هستش.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 17:58
یار دبستانی - تورنتو - کانادا
دیروز برایم ایملی هایی آمد که نوشته بود : شانس فرستادم، که اگر به ۲۱ نفر بفرستید ،آرز‌و تان برآورده میشود.جای تعجب داشت که افرادی که این ایمل‌ها را میفرستند از افراد با سواد و تحصیل کرده هستند.از قدیم گفتند نه برده رنج گنج میسر نمیشود.همین افکار را داشتید که خمینی سر تان کلاه گذاشت و بدنبال مال مفت بودید.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 18:05
shivaa - تهران - ایران
ببخشید این مطلب یک اشتباه بزرگ تاریخی داره.اون کسی که دستور درست کردن ابگوشت و این قبیل خرافات را میداد نه شاه سلطان حسین که اخوند همه کاره دربار علامه مجلسی بود.این مجلسی پسر یا برادرزاده همون مجلسی خشک مغزه که بحارالانوار مال اوست.هردوی این اخوندها درباری بودند و در ترویج خرافات مذهبی نقشی بسیار مهم داشتند و شاه هم از ترس عذاب اخرت گرفتار خرافات اینها شده بود. متاسفانه این متن بجای اوردن نام این اخوندها و روحانیون درباری مفتخواره که علت اصلی فساد حکومت ان زمان بودند از منجمان و درباریان و خود شاه اسم می اورد.چرا نمیگذارید کارنامه سیاه رخوندها در ایران رو بشه.
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 18:25
kobalt - کرج - ایران
اشاعه خرافات همیشه یکی از لوازم حکو مت های استبدادی بوده از ساخت امامزاده وضریح تا تلقین خدا شاه میهن ویا شاه سایه خداست .اصول کار یکیه
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 17:58
Star bandar - تهران - ایران
اصل فکر صفویت واین خرافه های مذهبی در دوره صفوی توسط آخوند های جبل عامل لبنان پایه ریزی وتحمیل صفویان شد ...تا به امروز
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 20:57
ordak - بن - المان
چرا این‌قدر به عقب برگردیم به تاریخ تا از خرافات بخونیم،جمهوری اسلامی دست هر چه خرفات چی‌ و در تاریخ از پشت بسته،وقتی‌ اعتقاد دارن عکس خمینی تو ماه است، مهدی قاچاق(امام زمان) هر روز با اسبش تو جبهه‌ها بسیجی‌ها را اینور و عنور می‌برد یا نقش آمبولانس را بازی میکرد و زخمیها را عقب می‌برد، جا خامنه را وقتی‌ مادرش پس میندازه داد میزنه یا علی‌، یا احمقی نژاد تو مقر سازمان ملل هاله نور می‌بینه، جا هر توله عرب که تو ایران نفله شده براش مقبره ساختند و می‌رن براش نظر و نیاز میکنند و اسمش را میگذرند امام زده،ملت مثل اسب تو تویله خودشون را به ضریح فلان امامزاده می‌بندند و حاجات میخوان،اگه اینها خرافات نیستند پس چه میشه اسمشون و گذاشت،فرقه شیعه از زمان پیدایش چیزی جز خرافت برای بشریّت نداشته، بدون خرفات شیعه چیزی تهش نمیمونه جز ‌یک آلت ختنه شده
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 21:53
Tourkan - کپنهاگ - دانمارک
حالا ببین این مردم چی‌ بودند و یا حالا چی‌ هستند که احمق‌های مثل شاه سلطان حسین، رضا پالانی، خمینی و خامنه‌ائ به آنها حکومت کردند و حکومت میکنند
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 22:28
ARTEMIS-SW - .پاريس - فرانسه
به تصاویر محرم در ایران کنونی بنگرید فکر می‌کنید خیلی‌ با عهد بوق صفویه تفاوت دارد؟؟؟ نه!! وجود چاه جمکران نیز دلیل این خاک بر سری!!!!!
‌چهارشنبه 1 آذر 1391 - 22:58
jojojon - لندن - انگلستان
والا تا آنجا که من تاریخ این شاه مفلوک رو خواندم اشرف و محمود افغان به دروازهای اصفهان رسیده بودند و این شاه نیمچه شیخ بی کفایت با آخوندها بحث میکرد که اگر کشمش را لای پلو بگذارند الکل تولید میکند یا نه
‌پنجشنبه 2 آذر 1391 - 00:38
ladygaga - باغ اباد - ایران
هوس ابگوشت کردم!
جمعه 3 آذر 1391 - 07:58
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.