سوت پایان نیکی کریمی، برنده جایزه بهترین فیلم مانهایم هایدلبرگ
مهدی عبدالله زاده ( منتقد فیلم )
جشنواره مانهایم هایدلبرگ تنها فستیوال سینمایی جهان است که به طور مشترک در دو شهر همسایه برگزار می شود.
این رخداد سینمایی که پس از برلیناله قدیمی ترین فستیوال در آلمان به حساب می آید، در دهه گذشته هر سال پذیرای دست کم یک فیلم و یک فیلمساز از سینمای ایران بوده است. بهمن مقصود لو، وحید موساییان، گراناز موسوی، رفیع پیتز و بسیاری دیگر در سال های اخیر میهمان مانهایم بوده اند.
امسال سوت پایان به کارگردانی نیکی کریمی تنها نماینده ایران در بخش رقابت بین المللی بود که توانست جایزه بهترین فیلم را به دست آورد.
اما علاوه بر این، کارگردان ایرانی دیگری به نام بابک علی آسا هم با نخستین فیلم بلند سینمایی اش-قصابی گوشت حلال- محصول کبک کانادا حضور داشت.
سوت پایان اگرچه برنده این جایزه مهم شد، اما ضعف های آشکارش از چشم منتقدان دور نماند.
در میان این ضعف ها، دوپاره بودن فیلمنامه، مهمترین ایراد ساختاری فیلم به شمار می آید. در حدود یک سوم از فیلم صرف روایت فیلم در فیلم می شود، با انبوهی از جزییات بی اهمیت که نه در خدمت قصه اصلی هستند و نه حتی می توانند جذابیتی منفرد از آن ایجاد کنند. تنها پس از آن است که فیلم تازه شروع می شود و تلاش های یک فیلمساز زن برای فراهم کردن خون بهای مردی فاسد که توسط زنش به قتل رسیده به تصویر در می آید.
مهم ترین نقطه قوت فیلم اما، پرهیز از تحلیل های جامعه شناسانه به سبک و سیاق اصغر فرهادی ( وبه طور مشخص فیلم شهر زیبا) است. در عوض فیلمساز تلاش می کند تا تصویری دهشت بار و تیره و تار از بن بستی که محکومین به قصاص در آن گرفتار آمده اند خلق کند. تصویری که گرچه تلخ و نومیدانه به نظر می رسد، با واقعیت موجود در جامعه همخوانی دارد و بر این نکته تاکید می کند که معضل خون بها و قصاص چنان در سنت و فرهنگ و احساس گرایی و خانواده دوستی و فقر موجود در جامعه ریشه دارد که نه افراد خیّر، نه اراده فردی انسان های مستقل و تنها و نه حتی چهره های محبوب سینما و ورزش هم نمی توانند داغ دیده ها را به بخشش تشویق کنند.
سکانس تاثیر گذار پایانی فیلم، یکی از بهترین پایان بندی های سینمای ایران در سال های اخیر است. ورود خانواده مقتول به مسلخ برای اجرای حکم و خروج آنها بدون نمایش ماوقع، ترفندی هنرمندانه برای ایجاد یک ابهام لذت بخش در انتهای فیلم و تشویق به اندیشیدن به چهره های دردمند آدم های فیلم است.
بابک علی آسا فیلمساز ایرانی تبار فرانسوی، کانادایی ساکن بلاروس، در فیلم اش بنیاد گرایی اسلامی و رواج پنهان آن در جامعه نوین مهاجران کبک را دستمایه کار خود قرار داده است. این فیلم با وجود تمامی شایستگی ها و ظرافت هایش، از سوی هیات داوران نادیده گرفته شد.
به نظر می رسید امسال بنیاد گرایی اسلامی و در کنار آن اقامه نماز جماعت در خانه ها و محافل پنهان وخصوصی و نیمه خصوصی یکی از درونمایه های فرعی در ترکیب بندی فیلم ها باشد. هر چند میشاییل کوتز مدیر جشنواره این موضوع را اتفاقی می داند، وجود دست کم شش فیلم در این ترکیب - از اندونزی گرفته تا ترکیه و مراکش و کبک کانادا -که در همه ی آنها شخصیت های بنیاد گرای سنی در صحنه های مختلف و گاه متعدد، در حال نماز خواندن نشان داده می شوند باعث می شود که به این هم آوایی شگفتی آور فیلمسازان مستقل در گوشه و کنار جهان در این خصوص جدی تر نگاه کنیم.
نیکی کریمی، برنده جایزه نقدی بهترین فیلم جشنواره
در پایان شصت و یکمین دوره جشنواره مانهایم-هایدلبرگ جایزه نقدی بهترین فیلم جشنواره به فیلم سوت پایان ساخته نیکی کریمی تعلق گرفت.
جایزه نقدی فاسبیندر که در فروش فیلم در سینماهای هنری اروپا نقش بسیار مهمی دارد به فیلم "قربانت! هوای هم را داشته باشید" ساخته ی نیس یوگران از سوءد رسید، "نه آنچنان عصر جدید" ساخته سیمون فرانکو که با نیم نگاهی به عصر جدید چاپلین ساخته شده جایزه ویژه هیات داوران را از آن خود کرد و جایزه انجمن بین المللی منتقدان فیپرشی به فیلم "چیدن قارچ جنگلی" به کارگردانی توماس هوسار از استونی تعلق گرفت. فیلم بلژیکی مراکشی یک کیسه آرد هم که از بازی خارق العاده یک بازیگر خردسال بهره جسته بود توانست جایزه بین المذاهب کلیساهای آلمان را به دست آورد.
شصت و یکمین دوره از جشنواره مانهایم- هایدلبرگ یکشنبه شب ۲۸ آبان ماه به کار خود پایان داد.