اوباما چرا و چگونه پیروز شد؟
سرانجام پس از حدود یک سال و نیم کارزار انتخاباتی فشرده، یک دوجین مناظره میان نامزدهای جمهوری‌خواه در کارزار مقدماتی، حدود دو میلیارد دلار هزینهٔ مستقیم از سوی دو طرف (و حدود دو تا سه میلیارد دلار به طور غیرمستقیم از مجرای سوپر‌ـ‌پک‌ها [گروه‌های کنش سیاسی]) در ماه‌های آخر منتهی به ششم نوامبر، چهار مناظرهٔ انتخاباتی (سه مناظره میان نامزدهای ریاست جمهوری و یک مناظره میان نامزدهای معاونت ریاست جمهوری)، صد‌ها تبلیغ منفی و بسیج نیروهای دو طرف، اوباما بر رقیب سرسختش پیروز شد.
اکنون پرسش این است که با وجود افزوده شدن حدود شش تریلیون دلار بر قرضهٔ دولتی، بیکاری حدود ۸ درصد (با توجه به این که از زمان فرانکلین دلانو روزولت هیچ رئیس جمهوری با چنین رقم بیکاری‌ای در دور دوم به پیروزی نرسیده است) و رشد پایین اقتصادی ایالات متحده در چهار سال گذشته (حدود ۲ درصد) چرا و چگونه رئیس جمهور اوباما برای چهار سال دیگر به این مقام انتخاب شد؟
کمبود اعتماد
بزرگ‌ترین سرمایهٔ اوباما در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۲ ضعف مفرط نامزدهای جمهوری‌خواه و تغییر مدام در مواضع رامنی بود. رامنی در دورهٔ رقابت انتخاباتی مقدماتی میان نامزدهای حزب جمهوری‌خواه به محافظه‌کاران اجتماعی نزدیک شد تا مسیحیان تبشیری را به خود متوجه سازد، اما در عین آن که در میان آنها شور و شوقی ایجاد نکرد، برخی جمهوری‌خواهان میانه‌رو‌تر را نیز از دست داد.
رامنی پس از به دست آوردن نامزدی حزب جمهوری‌خواه و در دورهٔ رقابت انتخاباتی با رئیس جمهور اوباما به مواضع میانهٔ خود در دوران فرمانداری ایالات ماساچوستس بازگشت و همین باعث از دست رفتن اعتماد بخشی از تبشیری‌ها شد یا حداقل باعث ناتوانی رامنی از ایجاد شور و شوق در میان آنها شد. این کمبود اعتماد بالاخص در ایالت‌هایی که رای‌شان در انواع انتخابات جابه‌جا می‌شود (اوهایو، آیووا، کولورادو، فلوریدا، ویسکانسین، ویرجینیا و کارولینای شمالی) نقشی جدی در شکست رامنی داشت.
رامنی سخن از تغییر گفت، اما نگفت که چگونه می‌خواهد تغییر را محقق سازد. او خود را به عنوان مرد عمل و مدیریت و حلال مشکلات معرفی کرد، اما نتوانست راه حل‌های خود را که هیچ یک نیز تازه نبودند به اکثریت شهروندان آمریکایی بفروشد.
زنان، جوانان، لاتینو‌ها
۱- مردان اروپایی‌تبار بالای ۲۴ سال دیگر تعیین‌کنندهٔ انتخابات در سطح ملی در ایالات متحده نیستند. در دو انتخابات گذشته زنان، جوانان و لاتینو‌ها (اسپانیایی‌تباران) نشان دادند که هیچ حزبی بدون داشتن اکثریت رای آنان نمی‌تواند در سطح ملی به پیروزی برسد. سه عامل از این جهت به شکست رامنی کمک کرد:
مواضع برخی از جمهوری‌خواهان (مورد تایید رامنی) علیه حقوق زنان در اموری مثل جلوگیری از بارداری و سقط جنین تا حدی که سقط جنین را در صورت بارداری ناشی از تجاوز جنسی نیز رد می‌کردند؛
۲- موضع رامنی در باب بازگشت اختیاری مهاجران غیرقانونی به کشور خود در مقابل موضع اوباما در دادن حق اقامت موقت به جوانانی که در آمریکا به مدرسه و دانشگاه یا به خدمت ارتش می‌روند؛ در کنگرهٔ جدید آمریکا نیز دیگر مردان اروپایی‌تبار اکثریت را در میان دموکرات‌ها نخواهند داشت؛ درصد اقلیت‌ها از رای‌دهندگان از ۱۹ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۲۶ و ۲۸ درصد در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ افزایش یافته است. اوباما رای ۷۱ درصد از لاتینو تبار‌ها را به خود اختصاص داد؛ و
۳- ضعف جمهوری‌خواهان در میان میلیون‌ها دانشجوی آمریکایی که فاصلهٔ آنها از مواضع جمهوری‌خواهان هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود و هزینه‌های انتخاباتی نمی‌تواند آنها را به سمت جمهوری‌خواهان جذب کند. راه حل رامنی برای پرداخت هزینه‌های تحصیلات عالی (گرفتن پول از خانواده به جای وام دانشجویی) نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیاز میلیون‌ها دانشجوی طبقهٔ متوسط در ایالات متحده باشد.
در همین حال نفی گرمایش زمین، نفی حقوق همجنس‌گرایان و مواضع سنتی جمهوری‌خواهان در مورد زنان در گریز جوانان از این حزب موثر واقع شده است.
غمخواری و کارایی
وقتی شهروندان آمریکایی عکس‌العمل دولت بوش در برابر توفان کاترینا و واکنش دولت اوباما در برابر توفان سندی را مقایسه کردند، نه تنها غمخواری رئیس جمهور و اعضای کابینهٔ وی را برای توفان‌زدگان، بلکه کارایی بیشتر وی را مشاهده کردند، بالاخص وقتی که فرماندار جمهوری‌خواه ایالت نیوجرزی (سخنران اصلی گردهمایی انتخاباتی جمهوری‌خواهان) از واکنش دولت فدرال تشکر کرد موضوع برای همگان باورپذیر‌تر شد.
اوباما در کارزارهای انتخاباتی خویش نیز به شهروندان آمریکایی نشان داد که از خود آنها و جنس آنهاست و برای منافع قشر خاصی کار نمی‌کند. یکی از عکس‌های به یاد ماندنی انتخابات سال ۲۰۱۲ عکس پیتزافروش جمهوری‌خواهی بود که اوباما را در آغوش کشیده و از زمین بلند کرده بود.
شکاف طبقاتی
در شرایط دشوار اقتصادی پس از سال ۲۰۰۸ دیدگاه جمهوری‌خواهان آن بود که باید پول بیشتری در اختیار ثروتمندان قرار گیرد (با کاهش مالیات آنها) تا آنها پول خود را داخل آمریکا سرمایه‌گذاری کرده و شغل ایجاد کنند. اما رفتار بخش عمده‌ای از شرکت‌های بزرگ در انتقال واحدهای تولیدی خود به خارج از مرزهای ایالات متحده و سرمایه‌گذاری در خارج از این کشور برخلاف چنین تصوری بود و بخش قابل توجهی از شهروندان آمریکایی نتوانستند این سخن را راهی برای خروج از بحران بیکاری بیابند. همچنین افزایش شکاف غنی و فقیر در ایالات متحده و ضعیف شدن طبقهٔ متوسط پس از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ موضوعی بود که بسیاری را از حامیان و نمایندگان ثروتمندان بزرگ و صاحبان شرکت‌های بزرگ در عرصهٔ سیاسی دور کرد.
سازمان دهی
بسیاری در این اندیشه بودند که اوباما سازمانی را که در سال ۲۰۰۸ در دورهٔ انتخابات ساخته بود و موجب پیروزی وی شد از دست داده است. اما تیم اوباما نشان داد که چنین نیست. علی‌رغم رای دیوان عالی مبنی بر برداشته شدن هرگونه محدودیت در هزینه کردن برای انتخابات و ریخته شدن صد‌ها میلیون دلار پول ثروتمندان در سمت رامنی برای تضمین شکست اوباما، سازمان‌دهی اوباما در برابر این موج عظیم تاب آورد و او را در ایالاتی مثل اوهایو و کولورادو و ویرجینیا به پیروزی رساند.
هر دو حزب در تشویق شهروندان آمریکایی برای ثبت نام و حضور در محل‌های رای‌گیری بسیار موفق‌تر از دورهٔ گذشته عمل کردند تا آنجا که حدود ۱۱۰ میلیون نفر در این انتخابات رای دادند که بیشتر از انتخابات سال ۲۰۰۸ است. حتی در دو ایالت نیویورک و نیوجرزی که بخش عمده‌ای از شهروندان بیش از یک هفته برق و اینترنت و تلفن زمینی نداشتند (مثل نویسندهٔ این مطلب) حوزه‌های رای‌گیری مملو از مردمی بود که برای رجوع به حوزه‌های رای‌گیری ساعت‌ها در صف‌های طولانی بنزین انتظار کشیده بودند.
درس گرفتن از عدم موفقیت‌ها
پس از حضور ضعیف اوباما در مناظرهٔ اول ریاست جمهوری بسیاری این سوال را مطرح کردند که اوباما چه قدر خواهان این شغل است؟ اما مناظره‌های دوم و سوم نشان داد که اوباما مثل گذشته پر انرژی و دارای چشم‌انداز برای آینده و پر از امید است. او در نطق پیروزی خود در شیکاگو در ساعات ابتدایی هفتم نوامبر همین چشم‌انداز را تکرار کرد، در عین آن که تلاش کرد از افتراق‌ها و رقابت‌های دوران انتخاباتی در کشوری که تقریبا میان دو اردوگاه سیاسی تقسیم شده فرا‌تر رود.
مجبد مجمدی
رادیو فردا