گزارشی از عملکرد ۱۶ کشور در قبال وضعیت حقوق بشر در ایران
لوگوی اتحاد برای ایران
هانا کاویانی
رادیو فردا :همزمان با حضور احمد شهید، گزارشگر ویژه در امور حقوق بشر ایران در کمیته حقوق بشر سازمان ملل، اتحاد برای ایران شبکه‌ای از فعالان مدنی، گزارشی منتشر کرده است که در آن، رویکرد ۱۶ کشور را در قبال مسئله حقوق بشر در ایران بررسی کرده است.
در این گزارش ۵۰ صفحه‌ای علاوه بر مرور عملکرد به کشور‌ها پیشنهاد شده است که تعهد خود را نسبت به مسائل حقوق بشری ایران نشان دهند و به آزادی زندانیان عقیدتی – سیاسی و آزادی بیان و تجمعات و لغو حکم اعدام در ایران کمک کنند.
در همین باره رادیوفردا، گفتگویی کرده با دخی فصیحیان، مدیر برنامه‌ها در اتحاد برای ایران مقیم واشنگتن دی سی که نویسنده اصلی این گزارش است.
خانم فصیحیان عملکرد این شانزده کشور، از جمله آمریکا، برخی کشورهای اتحادیه اروپا، شرق آسیا و آمریکای جنوبی را چگونه ارزیابی کردید؟
ما تصمیم گرفتیم که بر چند شاخص از سیاست گذاری تمرکز کنیم. این شاخص‌ها از سویی نگاه می‌کنند به اینکه کشور‌ها در حوزه جمعی چگونه با موضوع حقوق بشر روبرو می‌شوند، مثلا در مورد قطعنامه‌های حقوق بشری درباره ایران. یا اینکه در روابط دو جانبه‌شان، که چگونه با این موضوع مواجه می‌شوند. آیا مثلا تحریم‌های حقوق بشری بر تهران اعمال کرده‌اند. یا برخوردشان با پناهجویان ایرانی چگونه است.
دخی فصیحیان نویسنده اصلی گزارش اتحاد برای ایران
در نتیجه ما معیار امتیازدهی به کشور‌ها را به سه مورد محدود کردیم. اینکه چگونه در مجمع عمومی به قطعنامه‌های حقوق بشری مرتبط با ایران رای داده‌اند. چراکه موضوعی کاملا مشخص و آشکار است. رای موافق، مخالف یا ممتنع. مضاف بر آن «بررسی دوره‌ای و جهانی حقوق بشر» است که هر چهار سال وضعیت حقوق بشر در یک کشور مرور میشود که مورد ایران دقیقا در سال ۲۰۱۰ و در جریان اعتراضات خیابانی بود. و رای دهی به این مورد هم، از جمله شاخص‌های گزارش ماست؛ اینکه دولت‌ها چه صحبتهایی درباره رخدادهای ایران کردند و چه رویکردی داشتند. و در نهایت مورد سوم هم این است که ببینیم آیا کشور‌ها اقدامات هدفمند فردی انجام داده‌اند یا خیر.
می‌توانید بگویید که بررسی این عملکرد چه اهمیتی داشت که اتحاد برای ایران یک سال برای گردآوری آن تلاش کرد؟
من فکر می‌کنم اهمیت این موضوع در این است که بین ایرانی‌ها، خصوصا فعالان حوزه حقوق بشر، یک تصویر واحد وجود دارد، آن هم اینکه جامعه بین المللی آنچه که باید را در قبال مسئله حقوق بشر ایران انجام نداده است. و با زیر ذره بین بودن مسائلی چون پرونده هسته‌ای ایران و احتمال درگیری نظامی با ایران، موضوع حقوق بشر به حاشیه رفته است. خصوصا پس از اتفاقاتی که بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران افتاد، و اعتراضات خیابانی شکل گرفت.
وضعیت حقوق بشر در ایران بسیار بد و شکلی مزمن به خود گرفته است. جامعه بین المللی نباید صبر کند تا به یکباره سی هزار نفر جان خود را از دست بدهند، تا اقدامی جدی بکند. ما با این گزارش می‌خواهیم مسئولیت کشور‌ها را به آن‌ها یادآوری کنیم و در عین حال برای اینکه بتوانیم به عنوان یک سازمان پیشنهاداتی بدهیم که از اینجا به بعد چگونه می‌توان پیش رفت، باید ابتدا مروری می‌کردیم بر اینکه تا کنون عملکرد چگونه بوده است.
در بررسی که شما از عملکرد این شانزده کشور کردید، آیا موردی بود که شما را شگفت زده کرد، مثلا موردی که انتظارش را نداشتید؟
ما وقتی این تحقیق را آغاز کردیم می‌دانستیم که عملکرد کشور‌ها نسبتا ضعیف بوده است، شاهد این موضوع هم این است که ما در حال حاضر موضوع حقوق بشر ایران را در دستور اصلی کار نمی‌بینیم. اما اگر صادقانه بگویم وقتی تحقیق به پایان رسید، عملکردی ضعیف‌تر از آنچه که ما توقع داشتیم را نتیجه گرفتیم.
مثلا برای ما خیلی تعجب آور بود که اکثریت این شانزده کشور، مثل آفریقای جنوبی، کره جنوبی و برزیل در زمانی که حکومت ایران به روی مردم آتش گشود در سال ۲۰۰۹، و مثلا کسی مثل ندا کشته شد، واکنشی نشان ندادند. به این کشور‌ها می‌توانید ترکیه و اندونزی را هم اضافه کنید. و نکته اینجاست که این‌ها کشورهای تقریبا دمکراتیکی هستند. حال موضوع این است یا این کشور‌ها واقعا نمی‌دانستند چه اتفاقی در این رخ می‌دهد یا اینکه به مسئله پشت کردند.
نکته قابل توجه دیگر اینکه وقتی ما به نحوه رای دهی کشور‌ها می‌پرداختیم، متوجه شدیم که روسیه ِ زمان یلتسین، به قطعنامه‌های نقض حقوق بشر در ایران رای موافق می‌داده، و با آمدن ولادیمیر پوتین بود که روسیه دیگر از این قطعنامه‌ها حمایت نکرد. و روسیه این روز‌ها از کشورهای بسیار نزدیک به حکومت ایران است. در نتیجه جالب است که ببینیم کشور‌ها چگونه در زمان تغییر رفتار با شهروندان خودشان، شیوه رای دادنشان در محکوم کردن کشور دیگر، تغییر می‌کند.
آن‌چیزی که ما سعی کردیم بر آن تاکید کنیم این است که این قطعنامه‌ها باید آنطور که استحقاق دارند، مورد توجه قرار گیرند. این یک مسئولیت است. کشور‌ها باید در باره نقض حقوق بشر سخن بگویند. در نتیجه من فکر می‌کنم این گزارش تلاشی بی‌سابقه است که عملکرد کشور‌ها در زمینه مسئولیت‌هایشان را زیر ذره بین گذاشته است، ما تصمیم داریم این گزارش‌ها را به صورت دوره‌ای منتشر کنیم و این عملکرد را بررسی کنیم، و امیدواریم که بتوانیم با برخی از این کشور‌ها وارد گفتگو شده و راههای پیشنهادی خود را به مرحله اجرا در آوریم.