تحریم ایران در مسابقه نشنال‌جئوگرافیک؛ تحریمها و عکس‌ها
در سال های اخیر بارها عکس های عکاسان ایرانی روی صفحات این مجله منتشر شده است
حسن سربخشیان - عکاس
در چند روز اخیر خبری مبنی بر ممانعت مجله نشنال جئوگرافیک از حضور عکاسان چند کشور از جمله ایران در مسابقه سال ۲۰۱۲ این مجله در شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک به اشتراک گذاشته شد.
در این گزارش به دنبال علت یابی و جویا شدن نظر دست اندرکاران این مجله و همچنین عکاسان ایرانی و خارجی هستم.
هنوز چند ساعتی از خواندن خبر ممانعت از حضور عکاسان ایرانی در مسابقه نشنال جئوگرافیک نگذشته که در صندوق پست خانه را باز می کنم و آخرین شماره مجله را آنجا می یابم. طرح روی جلد در مورد کشور کوباست و تصویر نقشه این کشور روی جلد خودنمایی می کند. به یاد می آورم که در میان کشورهای محروم از شرکت در این مسابقه به کوبا نیز اشاره شده بود. مجله را ورق می زنم و دنبال آگهی این مسابقه در مجله می گردم.
انتشار نشنال جئوگرافیک ۱۲۴ سال پیش شروع شد و دفتر مرکزی آن در پایتخت امریکا در شهر واشینگتن دی سی جایی در حوالی کاخ سفید واقع شده است؛ جایی که من حدود یک سال هر روز از کنار آن عبور می کردم و به عکس های آویخته از دیوارهای بیرونی مجله با خاطره هایی از ابهت این مجله نگاه می کردم.
سفرهای عکاسان این مجله به سراسر دنیا از ۱۸۸۸ آغاز شده است. این را صفحه فیس بوک این مجله نوشته است. این صفحه در ادامه برای معرفی بیشتر خود هدف از انتشار این مجله را تشویق دانشجویان به تحصیل در جغرافیا و ارایه گفتگوهای فرهنگی و طبیعی دانسته است.
عمده موضوعات این مجله معتبر جذابیتهای فرهنگی، دنیای وحش، معماری، توریسم و جغرافیای دنیا است و عمدتا عکسهای بسیار حرفه ای و جذاب آن وجه تمایز این نشریه با دیگر مجله هاست.
برای هر عکاسی مهم است که بتواند در این مجله عکسی به چاپ برساند، زیرا داشتن عکسی در این نشریه به اعتبار حرفه ای یک عکاس می افزاید.
با این حال آنچه این روزها این نشریه را خبر اول محافل هنری ، خبری و عکاسان ایرانی کرده است ممانعت از حضور ایران در یکی از مسابقات عکاسی این نشریه است. این خبر که در سایت رسمی این مجله ذکر شده، حضور عکاسان ایرانی و برخی کشورهای دیگر و همچنین دو ایالت امریکا و کانادا در مسابقه عکاسی سال ۲۰۱۲ را ممنوع اعلام کرده است. قوانین امریکا تحریمهای اقتصادی و بازرگانی را علیه کشورهای ایران، سوریه، کره شمالی، سودان و کوبا بر اساس سیاستهای خارجی این کشور وضع کرده است که مانع از حضور شرکت کنندگان این کشورها در این مسابقه می گردد.
همچنین علاوه بر نام چهار کشور فوق در سایت این مجله، عکاسان دو ایالت نیوجرسی و ورمونت امریکا و نیز ایالت کبک کانادا از شرکت در این مسابقه محروم هستند که علت آن درباره دو ایالت امریکا، ممانعت این دو ایالت از پرداخت حق ورودی برای شرکت در این مسابقه عنوان شده است و درباره ایالت کبک کانادا، وجود برخی قوانین در این ایالت ذکر گردیده است که نیاز به تطبیق مقررات مسابقه با قوانین قضایی آنجا را دارد.
پس از خواندن همه این توضیحات به آدرس دفتر مجله ایمیل می زنم. سوال من از دفتر مجله نشنال جئوگرافیک با پاسخ خانم مگان هلتزل، از بخش ارتباطات مجله همراه است که مرا به بخش پاسخ به چرایی منع شرکت کنندگان از این مناطق که بر روی سایت مجله آمده است و تاریخ آن به ماه اوت سال ۲۰۱۱ برمی گردد، ارجاع می دهد و از هر گونه توضیح بیشتر خودداری می کند.
سعی می کنم این ماجرا را با عکاسان مختلفی مطرح کنم و دیدگاه آنها را هم بدانم. دکتر شهید العلم، عکاس سرشناس بنگلادشی که سرگروه داوری مسابقه معتبر ورلد پرس فتو سال ۲۰۰۰ را در کارنامه خود دارد، در این باره معتقد است که این اقدام یک نوع آپارتاید است. او می افزاید: "این عمل شیطانی است و غیر قابل پذیرش و ما اجازه نخواهیم داد عملی شود."
نظر عکاسان ایرانی
با توجه به تاثیر این امر در بین عکاسان ایرانی مقیم داخل ایران از دوستی در این باره سوال می کنم که در جواب که از پاسخ دادن عذرخواهی می کند و برایم می نویسد:
"هر نظری درباره این موضوع بنویسم به نوعی با سیاست و اوضاع سیاسی ایران و جهان گره خواهد خورد. برای همین ترجیح می دهم چیزی نگویم."
اما مجید سعیدی، عکاس گتی ایمجیز، که اخیرا در مسابقه ای مبلغ ۳۷۰۰ دلار برنده شده است اما به علت تحریمها نتوانسته مبلغ جایزه اش را دریافت کند، در این ارتباط معتقد است:
"در گذشته مسابقات و یا گرانت (بورس)هایی بوده که برگزار کنندگان فقط از چند کشور دعوت به حضور می کردند ولی تاکنون من ندیده بودم که برای همه جهان، شرکت در یک مسابقه آزاد باشند جز چند کشور!"
آقای سعیدی می افزاید: "البته پیه تحریم های ایران به تن برخی از هنرمندان هم خورده، از جمله خود بنده، که دو ماه پیش برنده یک گرند ۳۷۰۰ دلاری شدم که بعد از چند مدت معذرت خواهی شد که به خاطر تحریم های ایران، ما نمی توانیم این جایزه را به شما پرداخت کنیم، چون در صورت تخلف اداره خزانه داری امریکا حسابهای ما را مسدود می کند."
با این حال امید صالحی، از عکاسان ایرانی مقیم لندن، می گوید: "برای من هیچ جای تعجبی ندارد که ایرانیان نتوانند در این مسابقه شرکت کنند. این حق هر موسسه ای است که سیاست های برگزاری مسابقات خود را تعیین کند. نشنال جئوگرافیک یک موسسه خصوصی آمریکایی است که سیاست های دولت متبوع خود را در خصوص تحریم اجرا می کند و به همین دلیل چون جایزه نقدی است، مجبور به اعمال محدودیت در شرایط شرکت در این مسابقه شده است."
در مقابل این پاسخ متفاوت امید صالحی، آلفرد یعقوب زاده عکاس سرشناس ایرانی آژانس سیپا که مقیم فرانسه است اما نظر دیگری دارد.
او می گوید: "این نوع عملکرد همانند دیکتاتوری است!"
وی می افزاید: "عکاسان نمایندگی دولتهایشان را ندارند و در بسیاری مواقع از طرف دولت هایشان تنبیه می شوند."
آقای یعقوب زاده می گوید که خودش شاهد بوده است که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در ایران، دوستان و همکاران عکاس وی دستگیر شدند و به زندان افتادند، و در برخی موارد از ادامه فعالیت آنها جلوگیری شد و متهم به همکاری با سرویس های جاسوسی آمریکایی و خارجی شدند.
تصویر جلد نشنال جئوگرافیک، ژوئیه ۹۹
او همچنین معتقد است: "مجله نشنال جوگرافیک باید تلاش کند همچون یک جغرافیای جهانی عمل کند و اجازه دهد عکاسان همه جای دنیا در مسابقه شرکت داشته باشند، تا بتوانند به وظیفه مقدس عکاس خبرنگاری خود ادامه دهند و در این راه مهم نیست از چه ملیتی ، رنگی یا نژادی برخوردارند."
دوباره مجله روی میز را بر می دارم و به نقشه پلنگ گونه کوبا خیره می شوم و فکر می کنم به عکاسی که این عکس را گرفته است و ذهنم ناگهان پاسخ آلفرد یعقوب زاده را دنبال می کند که از عکاسان بازداشت شده روزهای انتخابات گفت.
به نظر می رسد در داخل ایران، تنها عکاسان نیستند که از این اقدام مجله نشنال جیوگرافیک ناراحت شده اند بلکه در سایت خبرگزاری میراث فرهنگی، بیانیه مرکز هنرهای تجسمی را می بینم که اقدام موسسه نشنال جئوگرافی مبنی بر ممنوعیت حضور عکاسان ایران و چهار کشور دیگر در مسابقه سالانه این موسسه را محکوم کرده و آن را مغایر با هدف و رسالت این موسسه با سابقه که توسعه علم، معرفی و حفاظت از آثار طبیعی و توجه به باستانشناسی و زیست شناسی و علم جغرافیا است، دانسته است.
در بیانیه این مرکز آمده است: "جلوگیری از شرکت برخی کشورها در مسابقه عکس این مجله، اعتبار مجله نشنال جوگرافیک به عنوان موسسه ای که مدعی دغدغه توسعه علم است خدشه دار می کند."
بیانیه این مرکز در حالی صادر می شود که طنز غریبی از محدودیت های بی شمار عکاسان ایرانی از عکاسی از رویدادهای کشور خود به ذهنم حمله می کند و یاد دوربین های شکسته و عکس های هرگز نگرفته بسیاری می افتم که با ممانعت جدی وزارت ارشاد و نیروهای امنیتی، جلوی کار عکاسان در ایران گرفته شده است.
هر چند عکاسی ایران در جهشی بی سابقه توانست بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ در حد و اندازه های استاندارد جهانی ظاهر شود و اکنون عکاسان ایرانی مشغول به کار در رسانه های معتبر دنیا در خارج از ایران نمایندگان خوبی برای این امر هستند، اما می توان گفت در داخل ایران، در سالهای اخیر، دوران افت عکاسی ایران را شاهدیم.
اکنون با توجه به سابقه خوبی که عکاسی ایران در سالهای گذشته و اخیر در کسب رتبه های برگزیده مسابقات معتبر بین المللی داشته، سوال این است که با وضع پیش آمده اخیر آینده چگونه خواهد بود و دامنه تحریم ها تا کجا ادامه خواهد یافت؟ آیا تحریم ها همین جا متوقف می شوند یا از دایره لنز عکاسان هم عبور می کنند و هر چه عکس از ایران باشد را با تحریم روبرو خواهند کرد؟
هرچند در سال های اخیر بارها تصاویر عکس های عکاسان ایرانی بر روی صفحات این مجله طرح خورده است و ایران جای ناشناخته ای برای هواداران این نشریه نبوده اما به نظر می رسد تحریم ها قرار است دریچه لنزها را هم ببندد تا قصه های بسیاری از واقعیت های مصور عکاسان ایرانی در نطفه خود خفه شوند تا عکاسی که همیشه روایتگر واقعیت های جامعه است این بار نیز با تحریم شدنش روایت واقعی زندگی تحریم شده مردم ایران باشد.