بازی خطرناک احمدی نژاد با خط قرمزهای رهبر ایران

آیت الله خامنه ای تا کجا با تیمی که متهم است به امید کسب رای از خط قرمزهای وی عبور می‌کند مدارا خواهد کرد؟

انتشار درخواست رئیس جمهور از رئیس قوه قضاییه ایران برای بازدید از زندان اوین، با مجموعه ای از دیگر اقدامات محمود احمدی نژاد در هفته های اخیر شباهتی تام دارد که وجه مشترک آنها، "مبارزه طلبی" در مقابل نهادهای زیر نظر رهبری است.

محمود احمدی نژاد در این نامه، با اشاره به عدم موافقت مسئولان ارشد دستگاه قضایی با بازدید رئیس دولت از اوین در نیمه مهرماه جاری، از صادق لاریجانی خواسته است که "در اسرع وقت" امکان چنین بازدیدی را فراهم کند.

غلامحسین محسنی اژه ای دادستان کل کشور، امروز بازدید محمود احمدی نژاد از زندان اوین را در شرایط فعلی به مصلحت ندانسته و افزوده نامه رئیس جمهور در حالی علنا منتشر شده که صادق لاریجانی پیشتر، پاسخ – منفی - درخواست وی را داده است.

روزنامه کیهان نیز، امروز در سرمقاله ای به قلم حسین شریعتمداری، مدیرمسئول منصوب آیت الله خامنه ای، انگیزه رئیس جمهور را از انتشار نامه ای با ماهیت "محرمانه" به رئیس قوه قضاییه زیر سوال برده و از او به خاطر زمینه سازی برای اتهامات مخالفان حکومت در مورد وضعیت زندان اوین انتقاد کرده است.

تکرار "مواضع ساختارشکن"

منتقدان محافظه کار دولت، هدف آقای احمدی نژاد از ارسال نامه به رئیس دستگاه قضایی را معرفی خود به عنوان کسی دانسته اند که می کوشد به موارد سوء رفتار یک نهاد انتصابی ایران با زندانیان رسیدگی کند.

این اقدام خبرساز، در پی سلسله ای از اقدامات مشابه آقای احمدی نژاد در رویارویی با نهادهای زیرنظر آیت الله خامنه ای در هفته های اخیر صورت گرفته است.

محمود احمدی نژاد در نیمه اول مهر ماه، سپاه پاسداران را به خاطر دخالت در مسایل سیاسی مورد انتقاد قرار داده و خبرگزاری وابسته به سپاه (فارس) را به بحران سازی در بازار ارز متهم کرده است.

وی در اظهار نظری دیگر، دستگاه های فرهنگی زیر نظر رهبر ایران از قبیل صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، مساجد و حوزه های علمیه را مورد انتقاد قرار داده و از آنها خواسته است توضیح دهند با بودجه های عمومی کلانی که در اختیارشان قرار داده می شود چه می کنند.

رئیس دولت دهم در نیمه نخست مهر، همچنین در جریان سفر به نیویورک، حداقل در پنج اظهار نظر جداگانه بر آمادگی خود برای مذاکره با آمریکا یا اهمیت گفتگوهای دوجانبه تاکید کرده است. تاکیدی که واکنش مستقیم منسوبین آیت الله خامنه ای را به دنبال داشته که به وی تذکر داده اند تصمیم گیری در مورد خط قرمزهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی، در حیطه رهبر است و نه رئیس جمهور.

در طول همین مدت، حتی علی مطهری نماینده تهران در مجلس، به نقل از "یک منبع موثق" گفته که محمود احمدی‌نژاد "دو بار درخواست رفع حصر خانگی آقایان موسوی و کروبی را کرده است".

به نظر می رسد که هم در میان حامیان حکومت ایران و هم در میان منتقدان آن، افراد بسیاری طرح موضوعات "ساختارشکنانه" توسط آقای احمدی نژاد را، بیش از هر چیز تلاشی برای کسب منفعت سیاسی تلقی می کنند. در هر دو سو، کسانی مواضع جدید رئیس دولت را با مواضع قبلی او مقایسه کرده و از او پرسیده اند که چرا در آخرین سال ریاست جمهوری خود، ناگهان دغدغه موضوعاتی چون وضعیت زندانیان را پیدا کرده است؟

در جانب حامیان حکومت، برخی منتقدان آقای احمدی نژاد اصرار او بر بازدید از زندان اوین را تلاشی برای حمایت از یکی از نزدیکان خود یعنی علی اکبر جوانفکر دانسته اند که چند هفته پیش به اتهاماتی - که توهین به رهبری یکی از آنهاست – به زندان رفته. منتقدان حکومت هم، یادآوری کرده اند که بسیاری از محبوسان همان بازداشتگاهی که محمود احمدی نژاد قصد بازدید از آن را دارد، به خاطر زیرسوال بردن انتخاباتی که وی را به قدرت رسانده یا "توهین به رئیس جمهور" زندانی شده اند.

مشابه این انتقادات، در ارتباط با سایر موضع گیری های خبرساز رئیس قوه مجریه در هفته های گذشته نیز مطرح شده و بسیاری از منتقدان، تغییر موضع وی در ارتباط با موضوعات مختلف را از اقتضائات نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم دانسته اند. انتخاباتی که هرچند محمود احمدی نژاد نمی تواند کاندیدای آن باشد، اما موافقان و مخالفان دولت، متفقا بر این باورند که فردی از تیم او، به طور جدی در آن به رقابت خواهد پرداخت.

حد "مدارا"

با وجود پایین بودن احتمال تایید صلاحیت اعضای جنجالی تیم آقای احمدی نژاد توسط شورای نگهبان، این احتمال وجود دارد که در نهایت، حداقل یکی از افراد کم حاشیه تر مورد حمایت این تیم به مرحله نهایی رقابت های انتخاباتی آینده راه پیدا کند. می توان انتظار داشت که با گذشتن چنین کاندیدایی از سد شورای نگهبان، افرادی چون محمود احمدی نژاد و اسفندیار رحیم مشایی برای حمایت از او به طور تمام قد وارد صحنه شوند و در این مسیر، از اختیارات دستگاه اجرایی نیز استفاده کنند.

در این میان، البته هواداران محمود احمدی نژاد و رقبای محافظه کار وی، یکدیگر را به زمینه چینی برای دستکاری در انتخابات متهم می کنند و سوء ظن های دوجانبه به حدی بالاست که حتی آیت الله خامنه ای، اخیرا برای اولین بار به طرح هشدارهایی در مورد اهمیت "سلامت انتخابات" پرداخته است. اما تا جایی که به تیم دولت مربوط می شود، ظاهرا نزدیکان رئیس جمهور - که خود از سوی تریبون های نزدیک به رهبر متهم به تلاش برای دستکاری در انتخابات هستند- معتقدند که امکان مقابله با تخلفات انتخاباتی رقیب را دارند.

در چنین شرایطی است که افزایش محسوس تمایل رئیس جمهور به درگیری با نهادهای زیرنظر آیت الله خامنه ای به موازات نزدیک شدن انتخابات، معنای متفاوتی می یابد.

در حقیقت اگر گمانه زنی منتقدان محمود احمدی نژاد در داخل و خارج حکومت درست باشد که اظهارات ساختارشکنانه وی، با هدف تاثیرگذاری بر رای دهندگان انتخابات صورت می گیرد، آنگاه این سوال مطرح می شود که حکومت ایران، تا چه حد ممکن است اجازه ادامه چنین رفتاری را از سوی مدیریت دستگاه اجرایی بدهد؟

هرچند منتقدان حکومت، عامل تعیین کننده نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را صلاحدید رهبر ایران می دانند و به همین قیاس، چنین تلاشی برای کسب رای از طریق شعارهای ساختارشکن را کم نتیجه تلقی می کنند، اما "نفس توسل" مقام های دولتی به ساختارشکنی برای کسب محبوبیت، اقدام پرهزینه ای تلقی می شود.

در گذشته برخی از مقام های حکومتی ایران، از تمایل رهبر جمهوری اسلامی به پایان طبیعی دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، بدون رخ دادن اتفاقی نامعمول علیه دولت خبر داده اند. خبری که با تاکیدات پی در پی آقای خامنه ای بر لزوم مدارای مسئولان حکومتی با یکدیگر در شرایط تشدید فشارهای خارجی بر جمهوری اسلامی ایران، همخوانی دارد.

اما آیا در صورت اصرار آقای احمدی نژاد و همکارانش بر اتخاذ مواضع تهاجمی علیه نهادهای وابسته به رهبری، وضعیت موجود کماکان حفظ خواهد شد؟

به عبارت دیگر، آیت الله خامنه ای تا کجا با تیمی که به امید کسب رای از خط قرمزهای وی عبور می کند مدارا خواهد کرد؟