اجرای اینترنت ملی؛ پاییز اینترنت در پاییز ایران
ایران می‌گوید در روزهای آغازین پاییز امسال فاز اول طرح موسوم به "اینترنت ملی" کلید می‌خورد. فعالان مدافع آزادی اینترنت به رغم اظهارات مثبت مقامات درباره این طرح، نگران سانسور و کنترل شدید کاربران در ایران هستند.
مقامات مسئول ایران می‌گویند که فاز اول از طرح موسوم به "اینترنت ملی" تا یک ماه آینده آغاز به کار میکند. این طرح که معمولا از آن در کنار طرح‌هایی با عناوین اینترنت حلال یا "پاک" یاد شده، نگرانی فعالان آزادی اینترنت را برانگیخته است. اگرچه دولت ایران به ارتقای زیرساخت‌های مخابراتی و ارتباطی، افزایش سرعت و دفاع از امنیت و حریم شخصی کاربران به عنوان دلایل ضرورت راه‌اندازی چنین طرحی اشاره دارد، فعالان بیم از آن دارند که دولت ایران قصد دارد با استفاده از مدل کوبایی مانع دسترسی شهروندان به جریان آزاد اطلاع‌رسانی شود.
با این‌همه به رغم اطلاعات ضد و نقیض دولتی درباره طرح اینترنت ملی، اکنون مسئولان می‌گویند که این طرح آماده راه‌اندازی در ۳۱ استان کشور است. علی حکیم جوادی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، روز گذشته (دوشنبه ۲۰ شهریور) در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا خبر داد: «تا چند روز آینده اینترنت از اینترانت در ۳۱ استان کشور تفکیک میشود.»
وی گفت: «با اجرا شدن مرحله اول شبکه ملی اطلاعات در تمامی استان‌ها، به ۲ شبکه مستقل اینترنت و شبکه ملی اطلاعات دسترسی خواهیم داشت این پروژه به صورت هم‌زمان در ۳۱ استان کشور برای کاربران دولتی و دستگاه‌ها اجرایی خواهد شد.»
کاربران اینترنت در ایران در معرض سانسور و برخوردهای امنیتی
معاون وزیر مخابرات و فن‌آوری اطلاعات می‌گوید که تا یک ماه آینده چنین طرحی نهایی میشود، درحالی که بر اساس دیگر خبرها مسئولان پایان شهریور را موعد اجرایی شدن فاز اول طرح اینترنت ملی عنوان کرده بودند.
اظهارات آشکار درباره محدود کردن امنیتی سرعت اینترنت
حکیم جوادی با بیان این موضوع که: «اگر قرار است جهشی در کشور انجام شود این جهش توسط آی سی تی در کشور انجام خواهد شد» به دلایل ضرورت راه‌اندازی اینترنت ملی اشاره کرده است: «با اجرایی شدن این پروژه پهنای باند قابل ارائه به متقاضیان، به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا میکند به نحوی که این افزایش در بخش بین‌المللی حدود ۲۰ برابر ظرفیت پهنای باند کنونی خواهد بود.»
ایران بارها و از راه‌های مختلف دسترسی کاربران خود را به اینترنت آزاد، محدود کرده است. یکی از راهکارهای ایران ارایه پهنای باند محدود و کنترل سرعت اینترنت در کنار فیلترینگ گسترده بوده است.
در چند روز گذشته هم‌زمان با بحث راه‌اندازی فاز اول اینترنت ملی در آغازین روزهای پاییز در ایران، کاهش سرعت اینترنت نیز مورد توجه کاربران و ناظران قرار گرفته است.
رضا تقی‌‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با ایسنا با ادعای دو برابر شدن "درگاه‌های پهنای باند" در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، "اختلال در کابل‌های بین‌المللی یا در مسیر منتهی به کشور" را از دلایل کندی اینترنت ارزیابی کرد.
وزیر ارتباطات البته از ذکر این نکته خودداری نکرد که "ملاحظات امنیتی" را یکی دیگر از دلایل کندی اینترنت "در برخی موارد" اعلام کند. وی گفت: «با توجه به حملات متعددی که در ارتباط با اینترنت کشور صورت می‌‌گیرد ما نیز گاه ناچار به تشدید ملاحظات امنیتی هستیم و این مساله موجب ایجاد محدودیت‌هایی در پهنای باند و سرعت اینترنت میشود.»
شیوه ایران در ایجاد محدودیت دسترسی به اینترنت تا کنون اعتراضاتی را در پی داشته که دامنه آن جدا از فعالان و سازمان‌های بین‌المللی مدافع آزادی بیان به نمایندگان مجلس ایران یا نیروهای نزدیک به حاکمیت نیز کشیده شده است.
چند ماه گذشته دولت ایران دسترسی به جی‌میل و چندین سرویس دیگر گوگل و کل سایت‌هایی را که از پروتکل SSL استفاده می‌کنند به طور کامل متوقف کرد. این موضوع حتی در مجلس قانون‌گذاری ایران بازتاب داشت.
اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروهای انتظامی ایران، در دی ماه گذشته گوگل را ابزار جاسوسی غرب لقب داده بود. دیدگاهی که از سوی مقامات ایران نیز تکرار شده است.
از اظهارات مثبت مقامات تا خطر سانسور شدید اینترنت
علی حکیم جوادی، معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان فناوری اطلاعات، پیش از این در گفت‌وگویی با روزنامه "دنیای اقتصاد" گفته بود: "کاربر نباید خود را نگران این موضوع (اینترنت ملی) کند و این موضوع اصلا به کاربر ارتباطی ندارد". وی توضیح داده بود: «زمانی که کاربر اینترنت یک موضوع را جست‌وجو میکند، اگر میزبانی و منابع سایت مورد نظر در داخل کشور باشد قطعا با سرعت بیشتری به سایت مورد نظر دسترسی پیدا خواهد کرد و چنانچه موضوع مربوط به سایتهای خارج از کشور باشد با سرعت‌های تعریف شده برای اینترنت خارجی نیاز خود را تامین میکند.»
معاون وزیر در این گفت‌وگو در حالی گفته بود "شبکه ملی اطلاعات فرصتی است برای سازندگان محتوای اینترنتی در کشور"، که نحوه برخورد امنیتی دولت ایران با اینترنت و تولیدکنندگان محتوا در آن، ایران را به عنوان یکی "از دشمنان اینترنت" در رده‌بندی‌های بین‌المللی (نظیر رده‌بندی سازمان گزارشگران بدون مرز) ثبت کرده است.
تولید یا پخش فیلترشکن در ایران جرم است و نویسندگان وبلاگ‌ها و حتی طرفداران برخی از صفحات فیس‌بوک با برخوردهای امنیتی مواجه بوده‌اند. سازمان "گزارشگران بدون مرز" در آخرین گزارش سالانه خود از وجود حکم مرگ برای ۴ نفر از وب‌نگاران در ایران سخن گفت. در این گزارش آمده است: «این چهار وب‌نگار ٢٥ تا ٤٠ ساله، قربانی پرونده‌سازی از سوی "مرکز بررسی جرایم سازمان‌یافته" هستند، نهادی غیرقانونی که از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فروردین ١٣٨٨ تاسیس شده است.»
در این گزارش همچنین آورده شد که در صورت اجرایی شدن طرح موسوم به اینترنت ملی در ایران "مسوولان این رژیم (ایران) متهم به اعمال تبعیضی بزرگ برای دسترسی به حق دانستن و اطلاعات علیه اکثریت مردم خود است. جرمی که به مفهوم واقعی می‌توان آن را تبعیض دیجیتالی نامید."