خودکشی درد بیدرمان
سازمان بهداشت جهانی و انجمن بین المللی پیشگیری از خودکشی از سال ۲۰۰۳ هرساله دهم سپتامبر( ۲۰ شهریورماه) را به عنوان روز پیشگیری از خودکشی در جهان نامگذاری کردهاند.
براساس آمار سازمان بهداشت جهانی هر ساله یک میلیون نفر در جهان دست به خودکشی می زنند. خودکشی در ظرف ۴۵ سال گذشته حدود ۶۰ درصد رشد داشته است.
به گفته کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، از مهمترین راهکارها برای پیشگیری از خودکشی اطلاع رسانی به مردم و آموزش راههای مقابله با مشکلات است. اما استفاده از چنین روشهایی در برخی از کشورها از جمله ایران هنوز چندان مورد استفاده نیست.
عمده ترین دلایل خودکشی مسائل اجتماعی و فرهنگی، مسائل اقتصادی و مشکلات روحی و روانی عنوان شده است.
کشورهای اروپای شرقی نظیر لیتوانی و روسیه در صدر جدول بیشترین آمار خودکشی در جهان قرار دارند.
براساس تحقیقی که سازمان پزشکی قانونی در خصوص خودکشی در سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ انجام داده، آمار خودکشی در ایران سیر صعودی داشته است. در سال ۱۳۸۸بیش از سه هزار نفر دست به خودکشی زدهاند. خودکشی در سال ۸۹ نسبت به سال پیش از آن ۱۷ درصد افزایش داشته است. این آمار در سال ۹۰ نیز نسبت به سال قبل از آن بیش از ۹درصد افزایش نشان میدهد.
سعدالله مرادی معاونت پژوهشی سازمان پزشکی قانونی در گفت و گو با روزنامه "اعتماد" در اواخر فروردین ماه سالجاری اعلام کرد که ۵۴ درصد شیوه های خودکشی در ایران با استفاده از طناب و به روش حلق آویزی صورت می گیرد. این روش در مردان بیش از زنان مورد استفاده قرار میگیرد، پس از آن نیز قرص و اسلحه گرم در رتبههای بعدی قرار دارد که اسلحه گرم بیشتر در مناطق غربی مورد استفاده است.
در همین حال به گفته کارشناسان الگوهای خودکشی در زنان و مردان و همچنین در گروههای سنی متفاوت است. در تحقیقی که سازمان پزشکی قانونی انجام داده است، زنان در سنین پائین تر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی میکنند.
آقای مرادی گفته زنان عمدتا در سنین پایین آسیب پذیرتر هستند، درحالی که مردان در سنین بالای ۱۸ سال بیشتر دست به خودکشی می زنند.
برخی صاحبنظران معتقدند، نگاه سنتی و مسائل فرهنگی را میتوان از دلایل خودکشی دختران در سنین پائین به شمار آورد.
بیمارستان لقمان در تهران، مکانی است که اکثر افرادی را که دست به خودکشی زدهاند به آنجا منتقل میشوند.
یکی از بستگان دختری که دست به خودکشی زده و در بیمارستان از مرگ نجات یافته، به بیبیسی فارسی میگوید: "همزمان مادر و پدر این دختر متوجه شدند، او دوست پسر دارد، این دختر از ترس و نگرانی عواقب آن با خوردن مقادیر زیادی قرص دست به خودکشی زد، پس از اینکه نجاتش دادند، تا مدتها دچار افسردگی بود."
استفاده از قرص از دیگر راههای خودکشی در ایران است. براساس تحقیق انجام شده،در استانهای شمالی کشور به منظور خودکشی از قرص برنج استفاده میشود. دلیل آن هم در دسترس بودن این قرص برای نگهداری برنج است. عامل بیشتر خودکشی ها در مازندران، گیلان و گلستان، مسمومیت با قرص برنج و در قزوین، اردبیل و قم مسمومیت های دارویی است.
یکی از پرستاران تعریف می کند که دختری ۱۵ ساله قرص برنج خورده بود و بعد از بی نتیجه ماندن تلاش ها برای زنده ماندش، مادرش در گوشه ای از بیمارستان فریاد میزد که "باید با من حرف میزدی."
همچنین در همین تحقیق مشخص شد که ۱۵ درصد خودکشی ها مربوط به خودسوزی است. خودسوزی زنان یکی از بزرگترین آسیب های اجتماعی در استان های غربی ایران است.
روحی شفیعی از فعالان حقوق زنان پیشتر در گفت و گو با بیبیسی فارسی به یکی از موارد خودسوزی اشاره کرده بود."یکی از این زنان می خواست از شوهرش طلاق بگیرد اما نمی توانست و شوهر طلاقش نمی داد. یک روز سر زده به خانه می آید و شوهرش را با زن دیگری می بیند، در بحثی که با هم می کنند، زن روی خودش نفت می ریزد و خود را آتش می زند. شوهر تماشا می کند تا زن بسوزد، بچه چهار ساله شلنگ آب را روی مادر می گیرد که مادر را از سوختن نجات دهد، متاسفانه مادرش فوت می کند. این زن تحصیلات دانشگاهی داشته و شوهرش معتاد بوده است."
به اعتقاد صاحبنظران با توجه به شیوههای مختلفی که در استانهای مختلف ایران برای خودکشی مورد استفاده قرار میگیرد، مسئولان باید استان به استان به دنبال راههایی ویژه برای کاهش این معضل اجتماعی باشند.
این گروه از صاحبنظران می گویند که امکان استفاده از یک نسخه خاص برای پیشگیری در تمامی استانهای کشور وجود ندارد. یکی از راهها که سازمان بهداشت جهانی نیز بر آن تاکید دارد از دسترس خارج کردن ابزار خودکشی است. اما با وضع قانون و ایجاد محدودیت نمی توان جلوی خودکشی را گرفت.