رکوردشکنی بهای دلار در ایران همچنان ادامه دارد

روز دوشنبه، ۱۶ مرداد بهای هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران با افزایشی ۹۵ تومانی به ۲۱۴۰ تومان رسید. از هفته‌ی گذشته که بانک مرکزی برنامه‌ی تک‌نرخی کردن ارز را اعلام کرد جهش کم‌سابقه قیمت دلار نیز آغاز شد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی قیمت رسمی هر دلار آمریکا را ۱۲۲۶ تومان اعلام می‌کند. بازار آزاد هیچگاه بهای رسمی را به رسمیت نشناخته اما اختلاف قیمت نیز کمتر به این اندازه بوده است. روز دوشنبه بهای دلار به ۲۱۴۰ تومان رسید.
 
گزارش‌های دریافتی از تهران حاکی است که بسیاری از فروشندگان از فروش ارزهای معتبر خارجی حتا با قیمت‌های سرسام‌آور کنونی خودداری می‌کنند. موج جدید گرانی ارز با اظهارات رئیس کل بانک مرکزی، محمود بهمنی در مورد تک‌نرخی شدن بهای ارزهای خارجی آغاز شد.
 
دلار رسمی ۱۶۰۰ تومان می‌شود؟
 
رئیس کل بانک مرکزی دهم مرداد ماه برای ارائه گزارشی از وضعیت درآمدهای ارزی و سیاست‌های مالی دولت در نشست مشترک کمیسیون صنایع و اصل نود شرکت کرد. بهمنی پس از این نشست چند نرخی بودن بهای ارز را فساد آور خواند و گفت «بانک مرکزی می‌خواهد فاصله میان قیمت ارز از میان برود و به همین دلیل حتما باید ارز را تک نرخی کنیم.»
 
محمود بهمنی شامگاه شنبه، ۱۴ مرداد وعده داد بهای ارز تک نرخی را حداکثر تا ده روز دیگر اعلام کند. او همچنین از راه‌اندازی بورس ارز خبر داد که قرار است صادرکنندگان و بانک مرکزی در آن ارزهای خارجی را به خریداران عرضه کنند.
 
کارشناسان با توجه به اظهارات برخی از مقام‌های اقتصادی دولت گمان می‌برند بهای جدید رسمی هر دلار حدود ۱۶۰۰ تومان تعیین شود. در عین حال در میان آگاهان امور بانکی و مالی کمتر کسی است که به توفیق این سیاست خوش‌بین باشد.
 
«تراژدی افت شاخص بورس»
 
یکی از علت‌های بدبینی کارشناسان به سیاست‌های پولی بانک مرکزی اوضاع وخیم اقتصادی و افزایش تورم است که با شدت گرفتن تحریم‌های آمریکا و اروپا وخیم‌تر شده است. بازار بورس تهران از ابتدای سال جاری روندی کاهشی را تجربه می‌کند که می‌تواند بیانگر بحرانی اقتصادی باشد.
 
سایت خبری بازتاب ۱۶ مرداد نوشت، همزمان با افزایش شدید بهای دلار "تراژدی افت شاخص بورس تهران تداوم یافت." بنابر این گزارش شاخص کل بورس در روز دوشنبه به کمترین حد خود در سال جاری سقوط کرده است.
 
یکی از کاربران سایت بازتاب که برای خرید ارز به صرافی‌های خیابان فردوسی تهران مراجعه کرده می‌گوید دلار را به قیمت ۲۲۲۰ تومان هم نمی‌فروختند. بهای فروش هر یورو نیز در بازار آزاد ۲۶۵۰ گزارش شده است.
 
سال ۶۴ هر دلار ۶۱۵ ریال
بالا رفتن بهای ارزهای خارجی به معنای کاهش ارزش پول ملی و قدرت خرید شهروندان است. بر این اساس در یک سال گذشته ارزش ریال کمتر از نصف شده است. مطابق آماری که بانک مرکزی منتشر کرده ارزش برابری دلار آمریکا در مقابل ریال در ۲۶ سال گذشته رشدی باورنکردنی داشته است. قیمت هر دلار در سال ۱۳۶۴ که زمان شروع آمار بانک مرکزی است ۶۱۵ ریال ثبت شده است.
 
ظاهرا بخشی از ارزی که بانک مرکزی در اختیار بانک‌های عامل می‌گذارد از راه‌های مختلف به بازار آزاد می‌رسد بدون اینکه راهکاری برای کنترل آن در پیش گرفته شود. خبرگزاری ایسنا از قول عزت‌الله یوسفیان، عضو ناظر ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی نوشت «بانک مرکزی برای مهار نوسانات نرخ ارز در سال گذشته ۴۲ میلیارد دلار ارز به ۱۸ بانک دولتی و خصوصی فروخت ولی این بانک‌ها هیچ گزارشی از نحوه هزینه‌کرد دلارهای دریافتی به این بانک ارائه نکرده‌ بودند.»
 
بی‌توجهی به میزان واقعی تورم
 
قانون برنامه پنجم توسعه نظام ارزی کشور را "شناور مدیریت‌شده" تعیین کرده و مقرر می‌کند «نرخ ارز با توجه به حفظ دامنه رقابت‌پذیری در تجارت خارجی و با ملاحظه تورم داخلی و جهانی و همچنین شرایط اقتصاد کلان از جمله تعیین حد مطلوبی از ذخایر خارجی تعیین خواهد شد.»
 
منتقدان دولت را متهم می‌کنند از طرفی میزان واقعی تورم را پااینتر از حد واقعی آن اعلام می‌کند، از طرف دیگر بهای رسمی ارز را به همین اندازه نیز افزایش نمی‌دهد. برخی از کارشناسان معتقدند پایین نگه داشتن مصنوعی قیمت واقعی دلار که در خدمت اقتصاد وابسته به واردات است یکی از علت‌های جهش ناگهانی و نوسان‌های شدید قیمت ارزهای خارجی به شمار می‌رود.