پایداری خانواده در گرو سلامت جنسی
از شهرستان... تا تهران با مینی‌بوس 5 ساعت راه است و آنها دو سه شب پیش، این راه را از شهر خودشان تا مرکز فوق‌تخصصی ناباروری آمده‌اند که رازشان را فاش کنند و بگویند صاحب فرزند نمی‌شوند، اما مشکل‌شان جدی‌تر از این حرف‌هاست.
آنها نمی‌دانند که چه طور ممکن است پس از چهار سال ازدواج هنوز.... مساله این است که.... حتی خجالت می‌کشند دردشان را بگویند، فقط سرخ می‌شوند و سرشان را پایین می‌اندازند، اما پزشک معالج شان می‌گوید «بیماری جسمی ندارند، مساله آنها نوعی اختلال جنسی است که با آموزش صحیح حل می‌شود.»
زن و مرد هر دو تحصیل‌کرده‌اند. طاهره، کارشناس ارشد یکی از رشته‌های علوم انسانی است و حمید، دکترای همان رشته را دارد و در دانشگاه درس می‌دهد، اما هیچ کدام از آنها درباره مسائلی که امروز از پزشک مرکز می‌شنوند آگاهی نداشته‌اند، نه پیش از ازدواج و نه حتی پس از آن.
طاهره شرم داشته به مرکز بیاید، اما حمید گفته است حالا که شنیده‌های‌شان را از این و آن امتحان کرده‌اند و نتیجه نگرفته‌اند، چه اشکالی دارد به مرکز درمان ناباروری هم سری بزنند؟
آزمایش‌ها را که گذرانده‌اند، فهمیده‌اند جزو 40 درصد زوج‌هایی نیستند که در آنها، زن نابارور است. جزو 40 درصد زوج‌هایی که مرد، نابارور است هم نیستند. جزو 10 درصد زوج‌هایی که هر دو طرف، نابارور هستند هم به حساب نمی‌آیند و حتی در گروه 10 درصد زوج‌های ناباروری که دلیل ناباروری‌شان ناشناخته است هم نمی‌گنجند و آن وقت، پزشکان معالج در طبقات بالایی مرکز به آنها گفته‌اند «چرا به کلینیک سلامت جنسی در طبقه همکف سری نمی‌زنید؟» و آنجا بوده که هر دو فهمیده‌اند ازدواج‌شان، پس از 4 سال هنوز یک ازدواج «به وصال نرسیده» است.
طاهره و حمید تنها زوجی نیستند که بدون بیماری جسمی، دچار اختلال جنسی هستند. آن طور که دکتر سیدعلی آذین، که در یک مرکز فوق تخصصی ناباروری فعالیات می‌کند ، می‌گوید: «بیش از 50 درصد زوج‌هایی که به دلیل اختلال جنسی به کلینیک ویژه این مرکز مراجعه می‌کنند هیچ بیماری جسمی ندارند و فقط به دلیل ناآگاهی و محرومیت از آموزش‌های صحیح برای برقراری یک ارتباط موفق، دچار مشکلات جدی در زندگی زناشویی‌شان شده‌اند.
چرا می‌آیند؟
بجز طاهره و حمید، فقط یک زوج دیگر در سالن کلینیک سلامت جنسی به انتظار نشسته‌اند. مرد حاضر نیست چیزی بگوید اما زن جوان آهسته نجوا می‌کند «دیگر مثل گذشته نیستم....» و حرفش با هیس کشیده شوهرش، نصفه می‌ماند. پسری جوان هم بیرون از سالن قدم می‌زند و حاضر نیست چیزی بگوید جز چند کلمه «دو جنسی هستم. می‌خواهم جراحی کنم.»
شایع‌ترین مشکل مردان مراجعه‌کننده به کلینیک، براساس گفته‌های آذین، «اختلال نعوظ» و«انزال پیش از موعد» است و زنان را «بی‌میلی جنسی» به کلینیک می‌کشاند.
به اعتقاد او وقتی حرف از اختلالات جنسی می‌شود حتی در به کار بردن واژه‌ها هم باید محتاط بود. برای مثال او اصرار دارد مردم و رسانه‌ها به جای اصطلاح «سرد مزاجی» از اصطلاح «کمبود میل جنسی» استفاده کنند: «اگر بگویید سردمزاجی، یعنی فرد ذاتا از نظر جنسی سرد است، در حالی که وقتی می‌گویید کسی دچار کمبود میل جنسی است، یعنی می‌توان با مشاوره و برخی درمان‌ها مشکلش را حل کرد.»
این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی از میان افرادی که برای مشاوره به کلینیک مراجعه کرده‌اند، زنی را به یاد می‌آورد که دچار کمبود میل جنسی شده بود، اما هیچ مشکل فیزیکی نداشت و پس از چند جلسه مشاوره مشخص شد او و همسرش، در طول روز دائما با هم مشاجره می‌کنند و دلیل کاهش میل جنسی زن همین بوده است. زوج دیگری هم بوده‌اند که ازدواج اجباری‌شان باعث کاهش میل جنسی هر دو طرف شده بود.
مردانی هم به کلینیک مراجعه کرده‌اند که دلیل مشکل‌شان در ارتباط، صرفا اضطراب شدید بوده است و پس از درمان اضطراب، کاملا احساس سلامت می‌کنند و....
آذین تاکید می‌کند «حل مشکل جنسی یک زوج، بدون حضور هر دو طرف دشوارتر می‌شود حتی اگر مشکل اصلی به ظاهر از سوی یکی از آنها باشد.»
جای خیلی‌ها خالی است
متوسط سنی مراجعه‌کنندگان به این کلینیک، براساس آمارگیری ماهانه‌ای که در آن انجام می‌شود، کمتر از 30 سال است، گرچه این رقم نشان می‌دهد زوج‌های جوان به سلامت جنسی‌شان اهمیت می‌دهند، مدیر مرکز به بخش منفی این جریان هم فکر می‌کند: تقریبا در همه کلینیک‌های سلامت جنسی جای نوجوان ها، زوج‌های میانسال و سالمندان هنوز خالی است.
او، نگران نوجوان‌هایی است که بدون آموزش‌های جنسی لازم وارد دنیای بزرگسال‌ها می‌شوند و می‌خواهند اطلاعاتی را که نیاز دارند نه از مبادی صحیح، بلکه از راه‌هایی نامطمئن مثلا گروه‌های همسالان یا سایت‌های اینترنتی کسب کنند و معلوم نیست این منابع تا چه حد درست و بدون سوءنیت اطلاعات را ارائه بدهند.
او نگران زوج‌های میانسال و سالمندی است که نمی‌دانند برای حفظ رضایت‌شان از زندگی و جلوگیری از بسیاری از بیماری‌های روانی، باید ارتباط جنسی‌شان را در زندگی مشترک حفظ کنند؛ نگران زنان یائسه‌ای است که عرف اجتماعی و باورهای نادرست آنها را به این نتیجه رسانده که زندگی جنسی‌شان به پایان رسیده است و باور نمی‌کنند که از نظر علمی و با در نظر داشتن افزایش امید به زندگی، آنها پس از یائسگی می‌توانند تا سال‌ها به فعالیت جنسی‌شان ادامه دهند.
نگران همه دخترها و پسرهای جوانی است که خیال می‌کنند تنها شروط لازم برای ازدواج، سربازی رفتن پسر و منفی بودن آزمایش ابتلا به اعتیاد و بیماری‌های مقاربتی است و نمی‌دانند که بدون آموزش مهارت‌های جنسی، زندگی مشترک‌شان می‌لنگد و از آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت و قوه قضاییه بی‌خبرند؛ مثلا نمی‌دانند که کمتر از چهار سال پیش، کارشناسان در کنگره ملی سلامت و خانواده اعلام کردند 50 تا 60 درصد طلاق‌ها در کشور به دلیل مشکلات جنسی است و هنوز هم این مشکل یکی از پنج علت اصلی طلاق در کشور محسوب می‌شود.
نیاز زیاد است، مراجعه اندک
گرچه طبقاتی که به درمان ناباروری و سقط‌های مکرر اختصاص دارد، همیشه شلوغ و پر رفت و آمد است، کلینیک سلامت جنسی در طبقه همکف شلوغ نیست و تعداد مراجعانش در روز گاهی به شمار انگشت‌های دست میرسد، اما خلوتی این کلینیک سلامت جنسی و کلینیک‌های سلامت جنسی دیگر ـ که شمارشان در کشور بسیار اندک است ـ همان طور که آمارها گواهی می‌دهند، دلیل بر بی‌نیازی مردم از آموختن مهارت‌های جنسی نیست، بلکه برای بسیاری از زوج‌ها، داشتن مشکلی جنسی در زندگی مشترک، رازی مگوست که ترجیح می‌دهند برای حل آن به راه‌های دیگری بجز مراجعه به کلینیک سلامت جنسی متوسل شوند.
آذین به نکته‌ای که باعث بی‌میلی زوج‌ها به مشاوره جنسی شده است اشاره می‌کند «درمان ناباروری و استفاده از خدمات کلینیک‌های سلامت جنسی هنوز تحت پوشش بیمه نیست و این یعنی متاسفانه متولیان سلامت در کشور، هنوز چنین مسائلی را جزو جنبه‌های مهم سلامت افراد نمی‌دانند.»
طاهره و حمید که از اتاق مشاوره بیرون می‌آیند، قدم تند می‌کنند و بسرعت از کنار زن و مرد جوان نشسته بر صندلی‌های نارنجی سالن انتظار، می‌گذرند. مشکل آنها، گرچه مشکل بسیاری از زوج‌ها در سراسر کشور است، فقط شمار اندکی از آنها مثل طاهره و حمید جرات می‌کنند برای حلش به کلینیک بیایند. زوج جوان که بلند می‌شوند تا به اتاق مشاوره بروند، زن نرسیده به در اتاق آهسته به مرد می‌گوید «شاید بهتر باشد به دکتر بگوییم که ما....» و حرفش باز با هیس کشدار شوهرش نیمه‌تمام می‌ماند.
کلینیک سلامت جنسی چندان شلوغ نیست، اما کمی مراجعان این مرکز به معنی بی‌نیازی مردم از آموختن مهارت‌های سلامت جنسی نیست