خطر افزایش رانت‌خواری در پی سه نرخی شدن رسمی دلار

با سه نرخی شدن قیمت دلار، واردات کالاهای اساسی با نرخ ۱۲۲۶ تومان و کالاهای سرمایه‌ای با نرخ ۱۵۰۰ تومان صورت خواهد گرفت. کالاهای لوکس نیز با قیمت دلار بازارآزاد وارد ایران خواهند شد. کارشناسان اما هشدار می‌دهند.

از روز شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۱، دلار در ایران رسما با ۳ نرخ عرضه می‌شود. به گزارش خبرگزاری ایسنا، ارسلان فتحی‌پور رییس کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرده است از این پس برای کالاهای اساسی که جزو اولویت‌های وارداتی هستند ارز با نرخ مرجع ۱۲۲۶ تومانی لحاظ می‌‌شود. برای کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای ارز ۱۵۰۰ تومانی در نظر گرفته شده است. کالاهایی که لوکس تشخیص داده شوند نیز همچون خودرو و عروسک با ارز بازار آزاد (آخرین قیمت ۱۹۱۰ تومان) می‌‌توانند وارد کشور شوند.
 
بنا به این گزارش  آغاز رسمی سه نرخی شدن ارز در حالی است که پیش‌تر محمد نهاوندیان رییس اتاق بازرگانی ایران، نسبت به اجرای این طرح ابراز نگرانی کرده و عنوان کرده بود که این موضوع رانت‌ به وجود خواهد آورد.
 
پیش از این نیز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از اختصاص ارز به کالاها بر اساس اولویت‌بندی اول تا پنجم خبر داده و اعلام کرده بود بانک‌های عامل، صرفا در خصوص کالاهایی که بر اساس تشخیص وزارت صنعت، معدن‌ و تجارت در اولویت اول تا پنجم قرار دارند و با قائل‌ شدن حق‌تقدم به ترتیب اولویت‌های مورد بحث، نسبت به گشایش اعتبار اسنادی، ثبت برات اسنادی یا حواله به نرخ رسمی اقدام خواهند کرد.
 
در همین زمینه علی قنبری اقتصاددان به سایت فرارو گفته است این تصمیم به غیر شفاف شدن، رانتی شدن و فسادآور شدن اقتصاد منتهی می‌شود. به گفته این اقتصاددان چند نرخی کردن ارز به معنای پذیرش فساد و رانت در اقتصاد کشور است و اقتصاد توسط مسئولان به سمت غیرپاسخگو بودن هدایت می‌شود و بازار غیرشفاف و زیرزمینی رواج پیدا می‌کند.
 
علی قنبری درباره این‌که سه نرخی شدن قیمت دلار چگونه باعث فساد و رانت خواهد شد توضیح داده است: «افرادی که دارای اطلاعات و ارتباطات با مسئولان هستند می‌توانند از این طریق به منافع زودرس دست پیدا کنند و متاسفانه کسانی که دارای اطلاعات و ارتباطات خاصی نیستند در آخر صف استفاده از امکانات قرار می‌گیرند و دچار ضرر و زیان می‌شوند.»
 
نامه صنعتگران درباره بحران ارز
 
پیش از این هادی غنیمی‌فرد رییس خانه صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای سرگشاده به محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی خواستار کناره‌گیری او از ریاست بانک مرکزی به دلیل "سرگشتگی آن مقام در مسایل مرتبط با ارز" شده است.
 
به گزارش روزنامه جهان صنعت (پنجشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۱)، در نامه سرگشاده صنعتگران، به عدم درستی اظهارات چندی پیش رئیس بانک مرکزی مبنی بر "در اختیار داشتن ارز و طلای کافی برای گذراندن امور کشور" اشاره شده که طی آن هیچ کس نتوانسته است از ارز مرجع به مبلغ ۱۲۲۶ تومان استفاده کند و قیمت دلار از شش ماه قبل تا امروز نوسان داشته است.
 
نوسانات شدید بازار ارز و سکه در ایران در ماه‌های گذشته و به دنبال تحریم‌های غرب و همچنین تحریم بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا و تحریم نفت ایران از سوی کشورهای اروپایی آغاز شد. در این مدت نوسان قیمت ارز به حدی بود که قیمت دلار نزدیک به هزار تومان افزایش پیدا کرد.
 
بحران ارز چنان شدت گرفت که دولت دارندگان ارزهای ثبت‌نشده خارجی را قاچاقچی نامید و به مجازات تهدید کرد. بانک ‌مرکزی با هدف مهار بحران، برای دلار نرخ ثابت ۱۲۶۲ تومانی اعلام کرد، اما این تدبیر نیز نتوانست مانع از نوسانات شود.
 
در ماه‌های اخیر نوسانات قیمت ارز باعث ایجاد بحران نقدینگی در واحد‌های بخش خصوصی شده و به دنبال آن تعطیلی بخشی از فعالیت‌های تولیدی بخش خصوصی را به همراه داشته است.