خشم و درماندگی ایران در برابر کرهجنوبی
تصمیم غیرمنتظره کره جنوبی برای توقف خرید نفت از ایران با واکنش شتابزدهی مسئولان جمهوری اسلامی روبرو شده است. مقامهای ایرانی از احتمال قطع واردات از کره جنوبی سخن میگویند که به نظر غیرعملی میرسد.
وزیران خارجه و اقتصاد و دارایی کره جنوبی روز سهشنبه (۲۶ ژوئن/ ۶ تیر) با انتشار بیانیهای اعلام کردند با آغاز تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران که از اول ژوئیه به اجرا گذاشته میشود واردات نفت از این کشور را متوقف میکنند.
قطع خرید نفت از ایران در حالی صورت میگیرد که آمریکا کره جنوبی و شماری دیگر از کشورهای آسیایی را از شرکت در تحریمهای یکجانبه معاف کرده است. ظاهرا این تصمیم چنان غافلگیرکننده بوده که مسئولان ایران آن را قطعی تلقی نمیکنند.
درخواست "شدت عمل" در برابر کره
در حالی که خبر توقف واردات نفت ایران از سوی دولت کره جنوبی رسما اعلام شده، احمد معصومیفر سفیر جمهوری اسلامی در سئول میگوید «اگر کره جنوبی واردات نفت ایران توسط شرکتهای کرهای را ممنوع کند ایران نیز ممکن است تصمیم بگیرد به طور کامل واردات کالاهای ساخت این کشور را متوقف نماید.»
خبرگزاری فارس روز چهارشنبه، ۷ تیر نوشت، معصومیفر این سخنان را در گفتگو با رسانهی کرهای "یونهاپ نیوز" ابراز کرده است. این خبرگزاری که به نیروهای امنیتی و نظامی منسوب است در گزارش دیگری مدعی شد اقدام متقابل ایران میتواند زیان قابل توجهی را به شرکتهای کرهای وارد کند.
در ادامهی گزارش یادشده به نقل از تحلیلگران آمده است «دولت کره جنوبی جدیتی برای ممانعت از تاثیر تحریمهای اروپا بر واردات نفت این کشور از ایران نداشته است و همین امر شدت عمل ایران در برابر این کشور را میطلبد.»
اقدام معنادار کره جنوبی
خبرگزاری فارس مینویسد: در صورت اقدام متقابل ایران منافع بیش از دو هزار شرکت کرهای که با ایران مراوده تجاری دارند به خطر میافتد و بیش از همه شرکتهای کوچک و متوسط این کشور متضرر خواهند شد. در این گزارش به شمار شرکتهای ایرانی که با قطع احتمالی رابطه با کره به خطر میافتند اشارهای نشده است. دولت کره جنوبی اعلام کرده تمام تدبیرهای لازم را به کار خواهد گرفت تا تاثیر منفی قطع واردات نفت ایران بر صنایع داخلی و اقتصاد کشور را به حداقل برساند.
داود هرمیداسباوند، استاد حقوق و روابط بینالملل اقدام کره جنوبی را معنادار خوانده و به دولتمردان ایران توصیه میکند آن را جدی بگیرند. او در یادداشتی که ۷ تیر در روزنامه آرمان منتشر شد نوشت، این مساله اقدامی یکجانبه از سوی کرهجنوبی است، چون از نگاه آمریکاییها آنها معاف شده بودند و میتوان گفت این تصمیم بر اساس ارزیابی سیاسی جدیدی گرفته شده است.
آمادگی برای شکست احتمالی مذاکرات هستهای
هرمیداس باوند اقدام کرهجنوبی را با احتمال شکست مذاکرات هستهای میان ایران و کشورهای ۱+۵ مرتبط میداند: «به پیشواز رفتن کرهجنوبی در مساله تحریمها، دال بر این است اگر مذاکرات به طرز جدی دنبال نشود اعمال تحریمها به همان شکل ادامه خواهد پذیرفت.»
هشدار شتابزده سفیر ایران در مورد احتمال اقدام متقابل ایران در حالی مطرح میشود که کره جنوبی پیشتر سطح روابط تجاری خود با تهران را کاهش داده است. موسسه تجارت بینالمللی کرهجنوبی"کیتا" حدود دو هفته پیش (۱۲ ژوئن/ ۲۳ خرداد) اعلام کرد این کشور صادرات خود به ایران را محدود کرده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، کره جنوبی در سه ماهه نخست سال جاری میلادی ۷/ ۱ میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرده که ۱۴ درصد کمتر از مدت مشابه در سال قبل بوده است. کاهش صادرات به ایران شامل کالاهایی چون فولاد، خودرو و محصولات الکترونیکی میشود.
امکانات متفاوت برای جبران زیانها
محدود شدن روابط تجاری کره جنوبی با ایران در بخشهای مختلف، به ویژه خودروسازی مشکلات فراوانی ایجاد کرده است. در ماههای اخیر بسیاری از کارگاههای قطعهسازی تعطیل شدهاند و هزاران شاغل این بخش کار خود را از دست دادهاند.
سایت خبر آنلاین هفتم تیرماه از قول مجتبی نظری، مسئول روابط عمومی شرکت خودروسازی سایپا نوشت «به دلیل تحریمهای بینالمللی نیاز قطعهسازان به مواد اولیه افزایش یافته است. از سوی دیگر مواد اولیه نیز دچار افزایش قیمت شدهاند و از آنجایی که نقدینگی شرکتها کاهش یافته است آنها در روند تولید خود دچار مشکل شدهاند.»
حجم صادرات کره جنوبی به ایران در سال گذشته بیش از ۷ میلیارد دلار بوده است. قطع کامل روابط تجاری میان دو کشور برای هر دو طرف ضررهایی به دنبال دارد، با این همه کارشناسان معتقدند امکانات ایران برای جبران کردن این ضرر قابل قیاس با کره نیست.
ایران در پی خریداران جدید نفت
کره جنوبی که در سال ۲۰۱۱ بیش از ۹ درصد نفت مورد نیاز خود را از ایران تامین میکرده پس از کاهش تدریجی این وابستگی، اکنون به نفت عراق، کویت، امارات متحده عربی و قطر روی آورده است. برای ایران یافتن بازاری که جایگزین کره شود کار سادهای نخواهد بود. جمهوری اسلامی با توجه به تعلیق کامل واردات نفت از سوی کشورهای اروپایی به بازارهای آسیایی امید فراوان بسته بود.
از سوی دیگر حضور کرهجنوبی در صنعت و بازار ایران چنان چشمگیر است که قطع کامل روابط تجاری با این کشور اگر ممکن هم باشد به تعطیلی هزاران واحد تولیدی و تجاری و بیکاری صدها هزار نفر خواهد انجامید.
ظاهرا با توجه به همین واقعیتهاست که داود هرمیداس باوند به مسئولان جمهوری اسلامی توصیه میکند: در جایی که منافع اساسی یک کشور مطرح میشود، باید با دید واقعنگرانه و منطقی با مسائل برخورد کرد. با توجه به موقعیت کنونی جمهوری اسلامی به نظر میرسد طرح مسائلی چون امکان قطع کامل روابط تجاری با کره بیشتر واکنشی از سر خشم و درماندگی باشد.