رویترز: «ام تی ان» با امتیاز و رشوه وارد بازار تلفن همراه ایران شد

خبرگزاری رویترز در گزارشی تحقیقی از نحوه ورود و کار شرکت «ام تی ان» آفریقای جنوبی به بازار پر سود ارائه خدمات تلفن همراه ایران، پرده برداشته است. بر این اساس، امتیاز های متعدد در زمینه های مختلف، دخالت افراد و مقامات سیاسی و پرداخت مبالغ قابل توجهی رشوه به مقام های ایرانی، و آفریقایی، زمینه ساز موفقیت این شرکت بوده است.

 
زمانی که «ام تی ان» تصمیم گرفت برای راه اندازی اپراتور دوم تلفن همراه وارد بازار ایران شود، این معامله برایش حکم برگ برنده ای را داشت که مدیر اجرایی شرکت آن را «یکی از بِکرترین و جدی ترین فرصت های» قرار گرفته در برابر «ام تی ان» می دانست.
 
یادداشت های داخلی این شرکت در آن زمان نشان می دهد که مدیریت «ام تی ان» در همین حال و با وجود تمایل به ورود به بازار ایران، این کشور را «کشوری معمولی» نمی دانست.
 
به گزارش رویترز، امروز، قرارداد پرمنفعت «ام تی ان» هفت سالی است که اجرایی شده و اپراتور جدید ایران نیز اکنون مدت هاست که کارش را در این کشور ادامه می دهد اما اعترافات یکی از مدیران «ام تی ان» و شکایت رقیب «ام تی ان»، یعنی شرکت «ترک سل» باعث شده که پرسش های بسیاری درباره ماهیت قرارداد این شرکت آفریقای جنوبی مطرح شوند و بعد از هفت سال موفقیت شرکت را به مایه رسوایی مدیرانش تبدیل کند.
 
این گزارش حاکی است ماه مارس سال جاری میلادی، شرکت «ترک سل» که در استانبول مستقر است در شهر واشینگتن در آمریکا شکایتی را علیه «ام تی ان» طرح کرد و رقیب آفریقایی خود را به پرداخت رشوه و دزدیدن امتیاز راه اندازی اپراتور تلفن همراه در ایران از «ترک سل» متهم کرد که در آن زمان برنده این قرارداد معرفی شده بود.
 
این گزارش می گوید واحد ویژه ای از پلیس آفریقای جنوبی نیزمأمور انجام بررسی های بیشتر در این زمینه شده است.
 
«ترک سل» در شکایت خود تقاضای ۴.۲ میلیارد دلار خسارت از «ام تی ان» کرده است. شرکت «ام تی ان» از آفریقای جنوبی هم اتهامات فوق را رد کرده و ادعای رقیب ترک خود را «اخاذی» توصیف کرده است. 
 
بر اساس آمار اعلام شده توسط «ام تی ان»، تنها در سال ۲۰۱۱ سود حاصل از بازار ایران برای شرکت «ام تی ان» ۱.۳ میلیارد دلار برابر با ۹ درصد کل سود جهانی این شرکت بوده است.
 اما در قلب پرونده قضایی گشوده شده علیه «ام تی ان» اعترافات «کریس کیلووان»، یکی از مقام های اجرایی سابق «ام تی ان»، قرار دارد که توانست در پیروزی شرکت در امضای قرارداد با ایران نقشی کلیدی ایفا کند. این مسئول سابق «ام تی ان» به همراه اعترافاتش حدود ۷۰۰۰ صفحه اسناد داخلی شرکت را در اختیار وکلای «ترک سل» قرار داده است.
 
کریس کیلووان می گوید در پیشبرد پروژه ورود به ایران – که تحت عنوان اسم رمز «پروژه اسنوکر» در میان اعضای کمپانی «ام تی ان» شناخته می شد، ۲۰۰.۰۰۰ از سرمایه شخصی اش را صرف پرداخت رشوه به «یوسف سالوجی»، سفیر وقت آفریقای جنوبی در تهران کرده و امتناع «ام تی ان» از بازپرداخت این وجه به وی انگیزه اش برای افشاگری علیه کارفرمای سابقش شده است.
 
«با مردم صحبت خواهم کرد»
 
ماجرای کریس کیلووان از سال ۲۰۰۴ آغاز می شود، زمانی که او برای انجام مأموریتش به ایران رفت و توسط سفیر آفریقای جنوبی در تهران مطلع شد که اگرچه به ظاهر «ترک سل» برنده عقد قرارداد با ایران شده، «ام تی ان» نباید از تلاش برای پیگیری به دست آوردن امتیاز راه اندازی اپراتور دوم ایران دست بردارد. کیلووان می گوید به زودی برایم مسجل شد که برای انجام این مقصود می بایست فهرست بلندبالایی از خواسته های ایرانیان را اجابت کنیم.
 
قوانین مزایده در ایران تصریح می کرد که کمپانی های خارجی باید با نهاد های ایرانی وارد شراکت شوند. شرکای «ترک سل» از ایران نیز یکی شرکت «صا ایران» تعیین شده بود، – که در اعترافات کیلووان از آن مجموعه به عنوان تولید کننده تسلیحات تحت مالکیت وزارت دفاع ایران یاد شده، – و دیگری «بنیاد جانبازان» که مستقیم زیر نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی است.
 
کیلووان در اعترافات خود همچنین می افزاید که به همراه دو دیپلمات از آفریقای جنوبی در جلسه ای مقدماتی با یکی از مقام های «صا ایران» شرکت کرد و «طرف ایرانی در همان ابتدا از تحویل نشدن تجهیزات رادیویی سفارشی ایران شکایت کرد که یک سال پیش خریداری شده بود.»
 
کریس کیلووان می گوید در جریان ملاقات های خود با ایرانی ها، مسئولان صاایران و دیگر مقام های دولتی جمهوری اسلامی مدام بر دو درخواست خود پافشاری می کردند: اول نیاز به تحویل ادوات نظامی، شامل «پهپاد»، و دوم پشتیبانی آفریقای جنوبی از برنامه هسته ای ایران.
 
بر اساس گفته های کیلووان، فعالیت های «ام تی ان» همچنین ایجاد ارتباط میان مقام های ایران و همتایان آفریقای جنوبی شان را نیز شامل می شده که از این دست می توان به دیدار «موسیوا لکوتا» از ایران و دیدار با علی شمخانی، وزیر دفاع وقت جمهوری اسلامی، اشاره کرد.
 
کیلووان می گوید مقام های ایران صریحا به او گفته بودند که برای دستیابی به تجهیزات نظامی کمک می خواهند، ادوات مورد نظر ایرانی ها شامل بالگرد های نظامی و هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) بوده است.
 
این مسئول سابق «ام تی ان» توضیح می دهد مدیر «ام تی ان» در پاسخ به این درخواست ایران با مقام های وزارت دفاع کشورش تماس گرفت تا زمینه ارسال اقلام مورد نیاز ایران را فراهم آورد.
 
«فشار مضاعف»
 
به رغم تلاش های ایران و کمک های «ام تی ان»، آفریقای جنوبی هیچ گونه تسلیحات نظامی به ایران ارسال نکرد. در مورد بالگرد های جنگی نیز، به گفته کیلووان، سالوجه، سفیر وقت آفریقای جنوبی در ایران، به او گفته بود که به دلیل استفاده از برخی فن آوری های آمریکایی در ساخت این بالگرد ها و تحت تحریم بودن ایران، آفریقای جنوبی نمی تواند چنین تجهیزاتی را به ایران بفروشد. کیلووان می گوید این مسئله موجب بروز تنش های زیادی بین «ام تی ان» و ایرانی ها شد. 
 
اما ایران نیز «ام تی ان» را از جهاتی دیگر تحت فشار قرار داد. در موضوع هسته ای، به شهادت کیلووان، شرکت سابق او هزینه سفر و اقامت حسن روحانی، رئیس وقت هیئت مذاکره کننده هسته ای ایران، را به آفریقای جنوبی به منظور ملاقات با «تابو امبکی»، رئیس جمهوری وقت آن کشور، پرداخت.
 
در سال ۲۰۰۵ نیز زمانی که کیلووان برای دریافت قرارداد اپراتور تلفن همراه مراجعه می کند، مقام های ایرانی به او می گویند که صدور مجوز تا زمان انجام رای گیری آژانس انرژی اتمی در وین، پایتخت اتریش، در آخر هفته به تعویق افتاده است. وضع تحریم های بیشتر علیه ایران به رأی گذاشته شد و آفریقای جنوبی رأی ممتنع داد. چند روز بعد، «ام تی ان» قرارداد خود را دریافت کرد.
 
در میان اتهام های جدی مطرح شده توسط کریس کیلووان پرداخت چندین فقره رشوه توسط «ام تی ان» به افراد مختلف، از جمله جاوید قربان اوغلی، معاون وزیر خارجه ایران و سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی بوده است.  کیلووان می گوید علاوه بر او، شش مسئول دولتی دیگر جمهوری اسلامی نیز در میان رشوه گیرندگان بوده اند. این مقام سابق «ام تی ان» از افشای نام این افراد خودداری کرده است.
 
کریس کیلووان می گوید قربان اوغلی به او پیغام می دهد که مبلغ را دریافت کرده، «او پول بیشتری می خواست و من با چانه زدن مبلغ را تا ۴۰۰.۰۰۰ پایین آوردم.»
 
کریس کیلووان در سال ۲۰۰۷ «ام تی ان» را ترک کرد و هم اکنون در دوبی به تجارت مشغول است. در همین حال شرکت «ام تی ان ایرانسل» بالاترین سرعت رشد را در میان اپراتورهای تلفن همراه در ایران داشته و به تازگی اعلام کرد که ۴۵ درصد از کل سهم بازار ایران را به خود اختصاص داده است.