بررسی روزنامه های صبح شنبه تهران؛ بیستم خرداد
روزنامه های اول هفته تهران از ابهام در مذاکرات هسته ای ایران با کشورهای پنج به اضافه یک خبر داده در صفحات اول خود از یک شیئی نورانی نوشته اند که ساعت ها در آسمان شهرهای بزرگ کشور دیده شده است. انتقاد شدید از تصمیم دولت در لغو امتیاز نشر چشمه، نبود مدیریت اقتصادی کارآمد و شکایت از گرانی های هر روز در تزاید از دیگر مطالب این روزنامه هاست.
مذاکرات مسکو و مقاومت مشترک ایران و سوریه
در حالی که روزنامه های مختلف در تیترهای اول خود از ناامیدی سایه انداخته بر مذاکرات ایران با کشور های پنج به اضافه یک نوشته و مذاکرات مسکو را نامیدکننده خوانده اند، ابتکاردر سرمقاله خود نوشته در فاصله بین استانبول تا مذاکرات بغداد، از طرف مقامات مسئول "امید" پمپاژ شد و انتظارات نسبت به نتیجه‌بخش افتادن مذاکرات بغداد و به سرانجام رسیدن پرونده پرپیچ و خم هسته‌ای ایران که بر بسیاری از مسائل بین‌المللی سایه انداخته است، هر روز شتاب بیشتری یافت. اما این بار؛ انگار تاریخ به نقطه صفر برگشت.
تیتر اول کیهان
علی وکیلی در این مقاله در پاسخ به این سئوال که چرا سخن ها بوی امید داشت و اینک نومیدانه است نوشته شاید بیشتر به هدف نمایش یک ژست در صحنه جهانی مبنی بر آمادگی و تلاش جهت حل مسئله از طریق دیپلماتیک انجام پذیرفت و اراده اصلی بر حل مسئله وجود نداشت و شاید تنها برای آرشیوسازی و مستندسازی جهت اقدامات آینده نیاز به یک ژست مسالمت‌آمیز وجود داشت.
مقاله ابتکار احتمال داده بالابردن تولید نفت توسط سعودی امنیت خاطری برای غربی‌ها به وجود آورده باشد یا این که پرونده هسته‌ای ایران را دیگر نمی‌توان به تنهایی و در چارچوب یک پرونده فنی به داوری نشست بلکه این پرونده به موازات تحولات منطقه، مصر و سوریه باید دیده شود، چنانکه غرب پرونده هسته‌ای را در کنار تحولات سوریه قرار داده است.
کیهان در بررسی شرایط منطقه ابراز تعجب کرده که چرا آمریکایی ها به بهانه نقض حقوق بشر ایران و سوریه را تحریم می کنند و شگفت آورتر این که جنایات تروریستی در سوریه را به ایران نسبت می دهند در حالی که اصلاحات در سوریه پیش می رود و برقراری دموکراسی و رعایت استانداردهای حقوق بشری در پیش است.
این روزنامه مدعی شده جنس تحولات در سوریه با کشورهای عربی مانند لیبی، بحرین، یمن، مصر و... متفاوت است. غربی ها نیز می دانند که دولت بشار اسد دارای عقبه اجتماعی است و همین عامل باعث شده علی رغم تمام فشارها و کارشکنی ها علیه سوریه طی ماه های گذشته، دمشق ایستاده و از آنجایی که آن کشور در جبهه مقاومت قرار دارد و مردانه ایستادگی کرده، طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران، سوریه را تنها نگذارد.
کیهان تاکید کرده که در مورد موضوع ایران و برنامه هسته ای نیز مسئله روشن است و چنان که یک مجله آمریکائی نوشته تکبر آمریکا در مواجهه با ایران جواب نمی دهد همچنان که در ده سال گذشته آمریکا و متحدانش هشدارها و تهدیدها و قطعنامه های متعددی را برای منصرف کردن ایران از غنی سازی به صحنه آوردند ولی این برخورد بی ایده بوده و جواب نداده است.
فاجعه گرانی و کاهش جهانی بهای نفت
مسعود نیلی در مقاله ای در شرق با اشاره به کاهش بهای نفت در بازار جهانی نوشته این موضوع به عنوان یک پارامتر جدی تاثیرگذار بر اقتصاد ملی مورد توجه و تحلیل قرار گیرد چرا که کشورهای صادرکننده نفت در ۱۰ سال گذشته، تحت تاثیر قیمت بالای نفت، با درآمدهای هنگفتی مواجه شدند که اقتصادهایشان را با درجات مختلف تحت تاثیر قرار داده است.
به نظر نویسنده اقتصاددان در ایران دولت در شوک اخیر نفتی درآمدهای بالای نفت را وارد اقتصاد کرد. وابستگی بودجه به نفت به شدت افزایش یافت و تراز پرداخت‌ها هم بیش از پیش به درآمدهای نفتی ضمیمه شد و بودجه دولت با قیمت بالای بشکه ای ۸۰ دلار متوازن شده. قیمتی هم که تراز پرداخت‌ها را متوازن می‌کند نفت بالای ۷۰ دلار است. بنابراین اگر قیمت نفت تا این حد کاهش پیدا کند، اقتصاد ایران در مهم‌ترین متغیرهایش یعنی بودجه و تراز پرداخت‌ها با مشکل مواجه می‌شود.
پروانه کُبره در سرمقاله جهان صنعت با عنوان "مدیرنماها در اقتصاد ایران چه می کنند" نوشته طی یک سال اخیر اتفاقاتی در اقتصاد ایران افتاد که مردم توقع داشتند دولت بتواند از پس آن به درستی برآید. سفت و سخت شدن تحریم‌ها، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، تلاطم قیمت ارز، طلا و گرانی‌های اخیر در این مدت اقتصاد کشور را وارد فاز ناامیدکننده‌ای کرده و هر روز که می‌گذرد آثار این زخم به جای ترمیم عمیق‌تر می‌شود که این نشان دهنده آن است که دولت نتوانسته اتفاقات اقتصادی منفی را به درستی هدایت و مدیریت کند.
اما این روزنامه خبر داده این روزها وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی اصلی تنظیم بازار نیز با برکناری و تغییر مدیران و معاونان این وزارتخانه قصد دارد عاملان نابسامانی و گرانی را در بازار معرفی کند، این در حالی است که مدیران ما بیشتر از اینکه مدیر باشند، مدیر نما هستند. روزی می‌آیند و روزی می‌روند بی‌آنکه تاثیری مثبت در حل مشکلات داشته باشند.
تیتر و عکس صفحه اول فرهیختگان
صاحب صادقی در سرمقاله تهران امروز نوشته نشست سران عضو و ناظر سازمان شانگهای در پکن بار دیگر گمانه‌زنی‌هایی را درخصوص میزان اهمیت این سازمان منطقه‌ای پدید آورده است. گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای اگر چه همیشه از سازمان مذکور به عنوان «اجتماعی بی اراده» «ابزار سیاسی روسیه» یا «اردوگاه مخالفان متشتت» یاد کرده است اما این بار در سایه تحولات خاورمیانه و نقش موثر روسیه و چین در ترتیبات امنیتی سازمان ملل به بروز دیدگاه های متفاوتی منجر شده است.
به نظر این روزنامه در تاریخ نشست‌های سران این سازمان هیچ گاه به این اندازه رویکرد خاورمیانه ای شانگهای مشهود نبوده است یا حداقل برجستگی موضعی خاصی پیدا نکرده است. همین موضوع نیز باعث شده که در برآورد میزان اهمیت منطقه‌ای و بین‌المللی آن کمی موشکافانه تر عمل کنیم. اگر چه نباید در میزان کارایی و نفوذ منطقه‌ای این سازمان خوش بینی به خرج داد اما از سوی دیگر می‌توان ادعا کرد که با بازگشت پوتین به کرملین و نگاه راهبردی وی به شرق دور و همچنین بذل توجه امنیتی خاصی که به مسائل خاورمیانه و آسیای مرکزی دارد، اهمیت سازمان شانگهای کمی برجسته تر شود.
کتاب سوزان
علی میرمیرانی در مقاله ای در جهان صنعت لغو امتیاز نشر چشمه را کتاب سوزان دیده و با جمله «هر آن کس که باد بکارد، توفان درو خواهد کرد»، نوشته این تصور که روزی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را می‌بندد، روز دیگر خانه سینما را تعطیل کردند و حالا امتیاز رییس اتحادیه ناشران کشور را لغو می‌کنند می‌توانند برای همین امروز و فردا به خشکاندن چشمه و چشمه‌ها دل خوش دارند اما آینده چیز دیگری در دل خواهد داشت. اساسا شاید بتوان امروز را به محبس ساختن گذراند اما «فردا» به بندکشیدنی نیست.
به نوشته این مقاله خود را مرکز عالم امکان پنداشتن و هرکس و هر چیز دیگر را باطل پنداشتن تفکری به صواب نیست، این ره به هیچ کعبه‌ای نمی‌رسد اعرابی، مسوولان بدانند این آدرسی که به شما داده‌اند ترکستان را به عنوان اتوپیا بر تارک خود دارد. این نهج بر مدار مسلمانی نیز نمی‌گردد. نه راه بستن بر ناشران عدیده در نمایشگاه کتاب امسال تصمیمی خردورزانه بود نه ادامه آن راه و لغو امتیاز نشر چشمه.
مقاله فرهیختگان با این جملات پایان می پذیرد انسان به امید زنده است و همواره باید ابراز امیدواری کرد اما آنچه در افق پیش رو و در این عرصه خاص رصد می‌شود رنگ امید ندارد و پرواضح است که سر بریدن امید برای هیچ مسوولی نشان افتخاری نخواهد بود.
ابوالحسن مختاباد در اعتماد به تشریح ماجرای لغو امتیاز نشر چشمه پرداخته و نوشته کتابی که بر اساس نمایشنامه «روز حسین» داریوش رحمانیان نوشته شد. سه‌گانه‌یی بود که از قرار، دو نمایش آن به صحنه رفت و نمایش سوم به دلیل برخی اختلاف نظرها میان بررسان مرکز هنرهای نمایشی و کارگردان و نویسنده اثر با مشکل مواجه شد و منتشر نشد.
نویسنده مقاله از قول معاون وزارت ارشاد نقل کرده که گفته «یکی دیگر از تخلف‌های نشر چشمه این بود که کتابی را برای مجوز ارائه می‌داد و بعد همان کتاب را دوباره از مسیر انتشاراتی دیگر با همان شکل و شمایل عرضه می‌کرد.» به نظر شمای خواننده وقتی ناشری مجوز کتابی را دریافت نمی‌کند آیا حق دارد به نویسنده بگوید این کتاب را به هیچ ناشر دیگری هم ندهد؟ و اگر هم بگوید آیا مولف یا نویسنده گوش می‌کند و اگر گوش نکرد، مشکل از ناشر اولی است و باید گریبان او را گرفت؟
در پایان مقاله هم نشان داده شده که تصمیم قضائی وزارت ارشاد مبنای قانونی ندارد و لغو امتیاز کسب را باید قاضی تصمیم بگیرد و قابل تجدید نظرخواهی باشد.
چشم ها به آسمان، در انتظار خبرهای تازه
تیتر و عکس صفحه اول ابتکار
بیشتر روزنامه های اول هفته با چاپ عکس ها و گزارش هائی از اشیای نورانی نوشته اند که آخر هفته در آسمان ایران دیده شد. همان پدیده نورانی که در آسمان تهران، تبریز، همدان، شیراز، کرج، کرمانشاه، شاهرود و مشهد و نیز اغلب کشورهای خاورمیانه همچون ارمنستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، عراق، اردن، لبنان، سوریه و اسرائیل رویت شده است.
به نوشته شرق این پدیده که علت آن ساعاتی مردم را در هاله ابهام فرو برد پس از حدس‌ها و گمان‌های فراوان اوایل بامداد رمزگشایی شد؛ رمزگشایی‌ای که جنبه‌ای دو پهلو داشت چراکه از یک سو ایران اعلام کرد علت، رزمایش پدافند غیر عامل بوده است و از طرف دیگر خبرگزاری‌های جهانی به نقل از وزارت دفاع روسیه اعلام کردند که علت این اتفاق آزمایش موشک بالستیک قاره‌پیما از سوی این کشور بوده است.
سعید معیدفر در مقاله ای در شرق به حادثه چهارشنبه شب پرداخته و نوشته با توجه به انعکاس خبرها در اینترنت، تعداد زیادی از افراد ساعت‌ها به ماه چشم دوخته بودند تا براساس شایعه یا خبر موثق، تصویر «پپسی‌کولا» را بر ماه ببینند. اما صبح چهارشنبه خبر موثق بود که به هنگام طلوع خوشید، علاقه‌مندان بیدار بمانند تا مشاهده حادثه زیبایی از خلقت آسمان‌ها و قانونمندی های آن را که برای ما خارق‌العاده است و هر ۱۰۵ سال یک‌بار اتفاق می‌افتد، اما چند نفر پریشب به پشت بام‌ها رفتند و چند نفر دیروز صبح بیدار ماندند؟
به نوشته این جامعه شناس شاید این سوال مطرح شده باشد که چرا در جامعه ایران شایعه اینقدر سریع گسترش می‌یابد و افراد به سرعت آن را باور می‌کنند. شاید علت گستردگی و اهمیت شایعه در جامعه را باید در جای دیگری یافت.
در نهایت مقاله شرق معتقد است در کنار توجه به شایعه، مطلب دیگری که رخ می‌نماید، انتظار جامعه ما از وقوع حوادث غیرمترقبه است. مثل اینکه مردم همیشه منتظر امور خارق‌العاده هستند. دایم می‌پرسیم چه خبر؟ گویا منتظر خبرهای نو و بسیار تعیین‌کننده هستیم. در واقع، در حال زندگی نمی‌کنیم. در نظرسنجی‌ها این بدبینی نسبت به آینده را نیز بیان کرده‌ایم، اما باز فکر می‌کنیم قرار است اتفاقات خاصی بیفتد.
شیئی نورانی از نظر دیگران
پوریا عالمی هم در ستون کاناپه اعتماد به بررسی این پرداخته که آن لامپ روشن وسط آسمان ایران چکار داشت. و پاسخ را از زبان علی مطهری، رحیم مشائی، محمودرضا خاوری، حسن عباسی، اخبار بیست و سی تلویزیون جمهوری اسلامی، ادیسون، احمدی نژاد به زبان طنز منعکس کرده است.
علی مطهری گفته جسم نورانی خیلی رفتار مرتجعی داشت که پسندیده نیست. اگر قرار باشد ارتجاع در نهایت منجر به بالا رفتن شود، طوری که به پنجره خانه آدم مشرف باشد، خیلی کار زشتی است.
رحیم‌مشایی گفته من قبلا گفته بودم که در آسمان ایران فرشتگانی پرواز می‌کنند که برای من شب‌ها دست تکان می‌دهند، همه خندیدند. پریشب دیدیم که به سلامتی فیلم خرامیدن این فرشته درآمده و در اینترنت – آن هم با کیفیت دی‌وی‌دی - پخش شده است.
دکتر حسن عباسی گفته: این نوری که رفت بالا رو دیدید؟ هان. اشتباه‌تون همینه. این نور نیست که. این نور ۹۰ درصدش مواد مخدر بود. یعنی هر کی این نور رو دید، معلوم شد یه چیزی زده رفته هوا. نزنین بدبخت‌ها. از آدامس هم بدتره. فاسدتره.
و آقای احمدی‌نژاد (در حالی که با دست به یک جسم نورانی در آسمان اشاره می کند) گفت: مخلص اون آقایی که داره نوربالا می‌زنه هم هستم. نوبت شما هم می‌شه. حالا با چراغ خاموش حرکت می‌کنی و یه دفعه نوربالا می‌زنی؟ ای کلک. نوبت شما هم می‌شه. عجله نکن.
کارتون روز
کارتون هادی حیدری، شرق