خاتمی: نمی‌شود اصلاحات را پذیرفت ولی نظام را زیر سوال برد

محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین ایران در دیدار با جمعی از جوانان، فعالان سیاسی، هنرمندان و روزنامه نگاران، در آستانه دوم خرداد تاکید کرد که نمی‌توان اصلاحات را پذیرفت اما نظام را زیر سئوال برد.

 
به گزارش سایت رسمی دفتر خاتمی، او در بیان چگونگی پیداش دوم خرداد گفت: «در دوم خرداد حادثه‌ای غیرمترقبه رخ داد که عامل اصلی آن مردم بودند و عاملیت مردم هم نه با اعمال فشار، بلکه با مسالمت و با ابراز رأی آگاهانه تحقق یافت.»
 
او همچنین دوم خرداد را حاصل مواجهه «دو دیدگاه»، «دو طرز تلقی از انقلاب و جمهوری اسلامی»، «دو تشخیص اولویت» و «دو نقطه نظر درباره مصالح و امنیتی ملی و جایگاه مردم نسبت به قدرت» دانست.
 
رئیس جمهور پیشین ایران خاطرنشان کرد که در جریان انتخابات سال ۱۳۷۶ هر کدام از نامزد‌ها به عنوان نماینده دیدگاه و رویکردی خاص معرفی شدند و گفت: «ادعای من این است که رأی مردم بیش از آنکه به شخص باشد به دیدگاه تعلق گرفت.»
 
او نتیجه انتخابات دوم خرداد را این گونه بیان کرد: «فکر و شخصی در جریان انتخابات پیروز شد که شعارهایی متفاوت و رویکردی خلاف آنچه جریان داشت مطرح کرد و با اینکه جز در میان بخشی از نخبگان و خواص در میان توده مردم چندان شناخته شده نبود یا کمتر شناخته شده بود در مدت دو سه ماه با حضور در میان مردم و طرح رویکرد‌ها و دیدگاه‌های خود مورد استقبال غیرمترقبه قرار گرفت و سکان اجرایی کشور به دست او سپرده شد.»
 
او همچنین با اشاره به این ادعا که دلیل رای مردم در دوم خرداد ۷۶ را نارضایتی از مدیریت اقتصادی دولت هاشمی رفسنجانی می‌داند، اظهار داشت: «این ادعا باطل است، زیرا در جریان انتخابات معلوم شد که من به دولت و ریاست دولت وقت نزدیک ترم تا رقبای من و تازه اگر مشکلات فقط اقتصادی بود که دیگران بیشتر شعار اقتصادی داده بودند و راه کارهای حل آن را نیز بیان می‌کردند.»
 
خاتمی راه حل متصور برای حل مشکلات جامعه در آن مقطع زمانی را به دو دیگاه معتقد به براندازی نظام و دیگر اصلاح رویکرد‌ها و سیاست‌ها با حفظ نظام برشمرد و گفت که مردم میل خود را به اصلاح در درون نظام نشان دادند که عین مدعای ما است.
 
او در این باره گفت: «وقتی شعار مردم‌سالاری سازگار با دین، جامعه مدنی، آزادی‌های اساسی و در کنار آن پیشرفت همگام با عدالت و اخلاق و معنویت داده شد این احساس پدید آمد که بسیاری از درد‌ها ممکن است درمان شود یا کاهش یابد.»
 
مردم خواستار دگرگونی اساسی نبودند
 
خاتمی در ادامه تبیین رای مردم در دوم خرداد گفت که مردم با دو ملاحظه آگاهانه رای دادند. او در بیان این دو ملاحظه گفت: «مردم به هیچ وجه خواستار بر هم زدن اوضاع و دگرگونی اساسی نبودند. به هیچ وجه در اکثریت نشانی از رویگردانی از اصل انقلاب و حاصل آن جمهوری اسلامی نبود. به نظام و کشور خود دلبسته بودند. البته مسلما عده‌ای بوده و هستند که این وضع را و انقلاب را قبول نداشته و ندارند ولی تردید نکنیم که این عده در اقلیت بوده و هستند.»
 
او درخصوص ملاحظه دوم اظهار داشت: «مردم خواستار تغییر بودند و تغییر مورد نظر اصلاح سیاست‌ها و روش‌ها در درون نظام بود، ‌بخصوص که از شعارهای عمده قانون گرایی و بخصوص استقرار کامل و درست قانون اساسی بود. و مردم هم احساس می‌کردند که علی رغم تلقی از قانون اساسی و القائات نادرست و نادیده انگاشتن آن در بسیاری از موارد همین قانون اساسی ظرفیت‌های معنوی و نادیده انگاشته شده یا به هر حال معطل مانده‌ای دارد که اگر به آنها اهتمام شود وضع کشور و جامعه بهبود اساسی خواهد یافت. بخصوص بخش مهم حقوق ملت.»
 
رئیس جمهور پیشین ایران تحول خواهی مردم ایران در دوم خرداد را همراه با دو اصل دانست: «نخست قبول نظام و دوم اصلاح امور با موازین مورد نظر انقلاب و طبق قانون اساسی.»
 
موانع اصلاحات
 
خاتمی در بیان مواضع اصلاحات در جامعه ایران گفت: «بدون تردید عادت یا عادات تاریخی جامعه استبداد زده یکی از عوامل مهمی است که مانع تحقق خواست تاریخی مردم که به طور مشخص و مشترک در همه دوران‌ها، ‌آزادی، استقلال و پیشرفت بوده است می‌شود و جامعه دچار انحراف می‌گردد یا بهتر بگوییم زمینه مناسب برای موفقیت ضد اصلاحات پدید می‌آید و ضد اصلاحات یعنی واپسگرایی در عرصه اندیشه، عوام فریبی در عرصه اجتماعی و استبداد در عرصه سیاسی.»
 
او با اشاره به اینکه یکی از عمده‌ترین عواملی که جامعه اصلاح‌طلب ایران را قانع کرده بود که اصلاح‌طلبان را برگزینند، شعار «آزادی» بود، در تبیین «آزادی» اظهار داشت: «آزادی به معنی دقیق سیاسی و حقوقی کلمه و عمدتا به معنی حق حاکمیت بر سرنوشت و امکان اعمال این حق و پذیرش لوازم آن بخصوص از سوی کسانی که به نمایندگی از ملت قدرت را در دست می‌گیرند و هرگز نباید آن را با ولنگاری و بخصوص ولنگاری اخلاقی یا هرج و مرج طلبی اشتباه کرد. امکان این اشتباه سبب ابراز بزرگ‌ترین سفسطه‌ها و مغلطه‌ها علیه اصلاحات و آزادی خواهی شده است.»
 
او همچنین تاکید کرد که آزادی  بایدبا قانون و قانونگرایی توأم باشد و افزود: «آزادی از سوی دیگر با قانون و قانونگرایی هم عنان است و از همین جا با آنارشیسم راهش جدا می‌شود. البته در یک جامعه آزاد و رشد یافته قانون نیز حق اندیشیدن و انتخاب کردن و حق آزادی بیان و آزادی اجتماعات را به رسمیت می‌شناسد و دولت و قدرت را مکلف به رعایت این حقوق می‌کند.»
 
دستاوردهای اصلاحات
 
رئیس بنیاد باران، در خصوص دستاوردهای اصلاحات اظهار داشت: «اصلاحات افتخار می‌کند که در حد توان خود البته نه در حد مطلوب فضا را باز کرد تا هر کس نظری دارد ابراز کند، چرا که معتقد بود که محدود کردن اندیشه و بیان و سلب حقوق اساسی مردم منجر به بروز مشکلات سهمگین می‌شود و چه بسا که محدود شدگان نه با کلام که با زبان تخریب و حتی سلاح سخن بگویند. امری که کم و بیش همه نظام‌های مستبد گرفتار آن شده‌اند.»
 
او تاکید کرد: «به هر حال آزادی به معنی درست آن از شاه بیت‌های مطالبه تاریخی ملت و از محورهای اصیل اصلاحات بوده است و هنوز هم می‌گویم "زنده باد مخالف" من یک شعار بنیادین است.»
 
مطالبی نادرست به نام اصلاحات مطرح شد
 
خاتمی به وضعیت کنونی جامعه پرداخت و به این نکته اشاره کرد که بسیاری از مطالبی که از نظر اصلاحات نادرست است و طبع جامعه هم آن را نمی‌پذیرفت، به نام اصلاحات مطرح شد.
 
او در این باره گفت: «اصلاحات از اخلاق دفاع می‌کرد و نمی‌شد به نام اصلاحات رقیب و طرف خود را به هر عنوان که اراده کنیم متهم کنیم امری که متأسفانه امروز با وضعی بد‌تر نه تنها در جامعه رایج است بلکه به عنوان ارزش هم قلمداد می‌شود.»
 
خاتمی تاکید کرد: «نمی‌شود اصلاحات را پذیرفت ولی همه چیز و همه کس و حتی نظام را زیر سئوال برد. می‌شود به همه ارکان نظام از رهبری و قوای مختلف گرفته تا ادارات و دوائر انتقاد و پرسش کرد، ولی تخریب و اهانت هرگز. در حالی که چنین اقدام‌هایی صورت گرفت و متأسفانه به نام اصلاحات هم تمام شد.»
 
او همچنین ادامه داد: «از سوی دیگر برخورد شعاری صرف با امور که فقط می‌توانست توقعات را بالا ببرد بی‌آنکه امکان برآوردن آن باشد یا اصلا سبب پدید آمدن توقعات بی‌جا شود نیز مزید بر علت شد و بخش مهمی از جامعه متدین و بسیاری از مسؤولان را نیز نگران کرد و مهم‌تر اینکه این نابسامانی زمینه ساز یک جنگ روانی از سوی اقتدارگرایان و افراطیون شد تا در ذهن جامعه چهره‌ای دگرگون از اصلاحات را القاء کنند و نیز بهانه‌ای باشد در دست کسانی که با آمدن اصلاحات احساس غبن می‌کردند تا با اصل اصلاحات برخورد کنند و تصمیم گرفته شد تا ساز و کاری تعبیه شود برای بازگرداندن راه و رسمی که مردم به آن نه گفته بودند و حذف جریان اصلاحات از صحنه قدرت.»
 
رئیس جمهور پیشین ایران تاکید کرد که لازمه آزادی بروز سخن‌ها و مواضع متفاوت است، «ولی ما در اینکه حساب اصلاحات واقعی را از بسیاری از حرف و سخن‌ها و رفتارهای نادرست مجزا کنیم چندان موفق نبودیم و طرف مقابل هم در جنگ روانی و سفسطه و تلاش برای حذف رقیب توفیق‌هایی داشت و اصلاحات و بیش از آن مردم آسیب دیدند.»
 
او در بیان اصول اصلاحات گفت که اصلاحات اصولی داشته که کم و بیش روشن است. به گفته خاتمی اصلاحات «در درون نظام است و تقویت آن را با جلوگیری از تحریف‌ها و انحراف‌ها و تغییر سیاست‌ها و رفتارهایی که با موازین مورد نظر مردم که در انقلاب بوده و با معیارهای قانون اساسی می‌خواند و این جریان حذف شدنی نیست هر چند اجازه حضور در عرصه رسمی قدرت را نداشته باشد.»
 
 توضیح وب‌سایت خاتمی درباره انتشار یک خبر
 
سایت محمد خاتمی همچنین انتشار برخی از خبرها درباره این دیدار را «استنباط شخصی»
 برخی افراد حاضر دانسته و  تاکید کرده که  این مطالب به هیچ وجه دقیق و صحیح نیست.
 
پیشتر  برخی سایت‌ها به نقل از یکی از افراد حاضر در این دیدار، نوشته بودند که محمد خاتمی درباره دلیل رای دادن خود در انتخابات گفته است: «به خاطر گشایش در امور رای دادم اما متاسفانه هیچ خیرخواهی از سوی حاکمیت دیده نشد و فضا هر روز بدتر از گذشته شده است. من قبول دارم رای دادنم یک شوک در جامعه ایجاد کرد که در این زمینه انتقادها را قبول دارم.»