فروش سهام فیس‌بوک، رویدادی تاریخی در بازار بورس
مارک زاکربرگ، مبدع فیس‌بوک
بالاخره انتظار چندماهه برای فروش اولین سهام فیس‌بوک به عنوان یک شرکت سهامی در بازار بورس به پایان می‌رسد.
مارک زاکربرگ، موسس و مدیر عامل جوان، و سایر مدیران ارشد این شرکت از روز دوشنبه، ۱۸ اردیبهشت، ملاقات‌های مهمی را برای جلب نظر موسسات مالی بزرگ به خرید سهام فیس‌بوک آغاز کرده‌اند. چند شرکت مالی بزرگ آمریکایی از جمله جی پی مورگان و گلدمن زکس نقش واسطه و ضامن مالی این معاملات بزرگ را برعهده خواهند داشت.
روزنامه بریتانیایی گاردین در این مطلبی در این باره یادآوری می‌کند که بعید است فروش سهام فیس‌بوک به مشکلی برخورد کند. از روز دوشنبه و به هنگام اقامت مارک زاکربرگ در یکی از هتل‌های شهر نیویورک، صف بزرگی از مشتاقان خرید سهام فیس‌بوک در مقابل این محل تشکیل شده است.
در اولین مرحله از عرضه سهام فیس‌بوک در بازار حدود ۳۳۸ میلیون سهم به بهای ۲۸ تا ۳۵ دلار فروخته خواهد شد که روی‌هم‌رفته رقمی بین ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تا ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار پول نقد به حساب فیس‌بوک خواهد ریخت و به طور بالقوه ارزش مالی این شرکت را به مرز ۱۰۰ میلیارد دلار خواهد رساند.
برخی پیش‌بینی می‌کنند که فیس‌بوک حتی ممکن است نرخ فروش سهام خود را افزایش داده و به مرز ۴۰ دلار برای هر سهم برساند. از نظر حجم پولی که از طریق فروش سهام عاید فیس‌بوک خواهد شد این چهارمین حراج بزرگ سهام در طول تاریخ است. قرار است قیمت نهایی سهام فیس‌بوک روز هفدهم ماه مه اعلام شود.
بالاخره پس از سال‌ها که فیس‌بوک فعالیت تجاری خود را به نوعی در خفا مدیریت می‌کرد اکنون عملیات مالی آن کاملا علنی خواهد شد. اساس درآمد فیس‌بوک از محل فروش تبلیغات تجاری هوشمند و هدفمند برای مشترکان این شبکه اجتماعی تامین می‌شود. فیس‌بوک با ردیابی و سنجش تمایلات، عادات و علایق هر یک از کاربران خود به خوبی متوجه می‌شود که چه نوع تبلیغاتی را روی آنها متمرکز کند و با حدود ۹۰۰ میلیون کاربر و عضو در سطح جهان بزرگ‌ترین بازار برای شرکت‌های تبلیغاتی است.
روزنامه «گاردین» یادآوری می‌کند که موسسه فیس‌بوک در سه ماهه چهارم سال گذشته میلادی حدود ۳۰۰ میلیون دلار سود داشته، اما میزان سود آن در سه ماهه اول سال ۲۰۱۲ حدود ۱۰۰ میلیون دلار کاهش یافته که بخش اعظم آن صرف فعالیت‌های تبلیغاتی شده است. در مجموع درآمد سالانه فیس‌بوک در سال گذشته حدود یک میلیارد دلار بوده که به نسبت سال پیش از آن ۴۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
در ویدئوی تبلیغاتی که به مناسبت عرضه سهام فیس‌بوک در بازار بورس تهیه شده، این موسسه آمار خیره‌کننده‌ای ارائه می‌دهد. برای مثال، فیس‌بوک از طریق هر مشترک خود در طول سال به طور متوسط حدود ۴ دلار درآمد تبلیغاتی کسب می‌کند. در آمریکا که پردرآمد‌ترین منطقه فعالیت فیس‌بوک است درآمد سالانه از محل تبلیغات برای هر مشترک حدود ۱۰ دلار، در اروپا حدود ۵ دلار و در آسیا حدود ۲ دلار است. در مجموع بیش از ۸۰ درصد از درآمد فیس‌بوک از محل فروش آگهی‌های تجاری تامین می‌شود.
حقوق و درآمد سالانه اعضای هیئت مدیره فیس‌بوک ارقامی نجومی است و گاه به مرز سی میلیون دلار در سال می‌رسد.
ولی در عین حال ظرفیت‌های بالقوه و بازارهای بزرگی هنوز در انتظار فیس‌بوک است. برای مثال، فیس‌بوک هنوز در چین ممنوع است، ولی به نظر می‌رسد که مارک زاکربرگ در دوره اخیر برای تماس با مقامات دولت چین به این کشور سفر کرده است. البته اگر تجربه فعالیت گوگل در چین را معیار بگیریم، مسلما فیس‌بوک نیز برای کسب اجازه کار در چین باید به نوعی امتیاز داده و با دولت آن کشور مماشات کند.
شاید مارک زاکربرگ بر اساس تصمیم شخصی خود فیس‌بوک را به چین ببرد. فراموش نکنیم که حتی پس از عرضه سهام فیس‌بوک در بازار وی ۲۳.۵ درصد از کل سهام فیس‌بوک را در اختیار دارد و با توجه به ساختار ویژه مدیریت این موسسه، او به تنهایی صاحب ۵۷ درصد از حق رای در هیئت مدیره است. بنابراین بدون داشتن نظر موافق سایر اعضای مدیریت نیز او می‌تواند نظر خود را اعمال کند. نمونه آن خرید وب‌سایت اشتراک عکس به نام «اینستاگرام» در ماه آوریل بود که سایر اعضای هیئت مدیره پس از ختم معامله از آن باخبر شدند.
در این میان برخی از صاحب‌نظران بازار رسانه‌های جدید خرید «اینستاگرام» توسط فیس‌بوک را اقدامی نگران‌کننده می‌دانند. به گفته آنها، فیس‌بوک تاکنون از همه نظر موفق بوده، ولی در عین حال نشان داده که به خوبی و مهارت یک شرکت تجاری باسابقه هزینه‌های خود را کنترل نمی‌کند. اگر فیس‌بوک می‌خواهد سرمایه‌گذاری‌های بزرگ را جلب کند باید بتواند خود را با معیارهای متعارف و مورد قبول بازیگران بزرگ در عرصه سرمایه‌گذاری انطباق دهد.
روزنامه «گاردین» در پایان می‌نویسد که مسلما بزرگ‌ترین خطری که آینده فیس‌بوک را تهدید می‌کند از ناحیه رقبا نخواهد بود. فیس‌بوک اکنون غیر از چین، در سطح جهان یکه‌تاز است. ولی در عین حال مارک زاکربرگ به خوبی می‌داند که عمر نسل قبلی شبکه‌های اجتماعی مثل «مای‌اسپیس» و امثال آن بسیار کوتاه بود. به همین خاطر راهبرد اصلی وی همواره افزودن ابزار‌ها و امکانات جدیدی به صفحات فیس‌بوک بوده که مشترکان را به این شبکه اجتماعی پای‌بند نگاه دارد.
و بالاخره مسئله کلیدی در میزان گسترش و ادامه موفقیت فیس‌بوک درک متعارف از حریم و اطلاعات خصوصی و نحوه برخورد کاربران و مراجع قانون‌گذار با این مسئله مهم است. در حال حاضر از این منظر نیز خطر بزرگی فیس‌بوک را تهدید نمی‌کند. این موسسه توانسته در برابر انتقاد‌ها و حتی تهدیدهای مراجع قانون‌گذاری ملی و بین‌المللی مقاومت کند. آخرین نظرسنجی و تحقیقاتی که توسط موسسه حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در آمریکا انجام شده نیز نشان می‌دهد که بخش اعظم مشترکان فیس‌بوک نسبت به این عامل نگران‌کننده کاملا بی‌تفاوت هستند.
و این دقیقا همان چیزی است که مارک زاکربرگ می‌خواهد.