قبلا از آب، کره می‌گرفتند، حالا آب را به جای کره می‌فروشند!

گذشته از گرانی و تورم و افزایش عجیب و غریب قیمت خواربار و مایحتاج مردم، در این میان تقلب و کم فروشی تولیدکنندگان و فروشندگان مسئله مهم دیگری است که مردم را آزار می دهد.

به گزارش خراسان، تقلب و کم فروشی شاید قدمتی به اندازه عمر انسان داشته باشد ولی تا همین چند سال پیش عمدتا در زمینه هایی تقلب می شد که تاثیر مستقیم بر زندگی و بهداشت مردم نمی گذاشت. ولی امروز این پدیده زشت به طور گسترده در جوامع مختلف توسط افراد سودجو به طور حساب شده در بخش گسترده ای از کالاها اعمال می شود، که فقط کشورهایی که استاندارد مناسب و قوانین و مقررات سختی برای مبارزه با متخلفان وضع کرده اند و با قدرت، آن ها را اعمال می کنند، از این گرفتاری ها تا حدی در امان هستند.

در این بین گاهی ممکن است افراد سودجو و متقلب به فکر استفاده از بازار پرفروش و پر رونق مواد غذایی که همواره مشتری زیاد و کاربرد عمومی دارد، بیفتند و برای کم کردن هزینه های تولید(به ویژه در شرایط دشوار کنونی) و به دست آوردن سود بیشتر دست به تقلب در مواد غذایی بزنند که از این راه سلامت مردم را به خطر می اندازند. بیشتر این تقلب ها در بازار خرده فروشی است، اما گاه ممکن است به بازار فروش مواد اولیه هم سرایت کند.

در بازار چه خبر است؟

بی شک بهترین راه کسب اطلاعات در این باره تهیه گزارش میدانی است. به عبارت دیگر وارد بازار شدن و با کسبه خرده فروش و بنکدار به صحبت نشستن و نیز درد دل مردم را شنیدن و دیدن نمونه هایی تاسف بار. آن چه می خوانید حاصل چند هفته جستجو و مشاهده است. البته قصد بدبین کردن شما را ندارم یا آن که بگویم این کم فروشی ها و تقلب ها عمومیت دارد. به نظر می رسد که عده قلیلی دست به چنین اقدامات ناشایستی می زنند ولی بیشتر برای اطلاع مسئولان و نه مردم(که خود بهتر از ما تجربه کرده اند) به این موارد اشاره می کنم. به هر صورت از این که مجبورم وجود چنین تقلب هایی را تایید و حتی توضیح دهم احساس خوبی ندارم. ای کاش هرگز مجبور به تهیه چنین گزارشی نمی شدم.

برخی از شایع ترین تقلبات مواد غذایی که بنکداران، کسبه و مردم از آن سخن می گویند و حتی در پاره ای موارد نمونه هایی را نشانم می دهند از این قرار است:

چای: یکی از فروشندگان عمده چای، قهوه و نسکافه با نشان دادن پلاستیک بزرگی حاوی چای فرآوری شده که عطر خوبی هم دارد می گوید: این چای به ظاهر عطر و طعم خوبی دارد. زود دم هم هست ولی تقلبی است.

وی اضافه می کند: چای از نظر مواد رنگ دهنده و طعم دهنده تقلبی همیشه مورد سوءاستفاده سودجویان بوده. گاهی چای واقعی را مثل این نمونه با تفاله های خشک شده چای از قهوه خانه و ... و با رنگ و طعم مصنوعی و غیر مجاز مخلوط می کنند و به نام چای مرغوب به مصرف کننده بی اطلاع عرضه می کنند.

جالب آن که برخی کسبه بهترین آزمون برای تشخیص چای تقلبی را نیز ارائه می دهند: ریختن مقداری از آن در آب سرد است. چای طبیعی و مرغوب در آب سرد رنگ نداده و طعم آب سرد را چندان تغییر نمی دهد.

شیر و ماست: یک شهروند که 2 کیلو شیر به اصطلاح محلی پر چرب خریده است با یک آزمایش ساده حقیقت تلخی را نشانم می دهد. او یک لیوان از آن شیر را که چند دقیقه ای هم مانده خالی می کند. ولی روی دیواره لیوان هیچ اثری از شیر باقی نمی ماند. در واقع آن شیر به قدری رقیق است که بیشتر به آب شبیه است.

در مورد ماست نیز شهروند دیگری چند نمونه ماست بسته بندی شده و شیک را نشانم می دهد که مثل خامه کش می‌آید ولی جالب آن که طعم آن بیش از آن که ترش باشد شیرین است و گس.

طی صحبتی که با چند تن از تولید کنندگان می کنم می فهمم که رایج ترین تقلب هایی که ممکن است در شیر صورت بگیرد شامل افزودن آب، افزودن محلول نشاسته، مخلوط کردن شیر خشک حل شده به شیر و اضافه کردن جوش شیرین و فرمل ( برای پنهان کردن فساد) می شود. چون با اضافه کردن آب حالت و رنگ شیر چندان تغییری نمی کند، بنابراین برخی فروشندگان سودجو مقداری آب به شیر اضافه می کنند و برای این که غلظت آن نیز در حد طبیعی باقی بماند مقداری نشاسته نیز به آن اضافه می کنند تا به سادگی قابل تشخیص نباشد. برای مخفی ماندن فساد شیر برخی فروشندگان یا دامداران مقداری جوش شیرین به شیر فاسد اضافه می کنند که موجب خنثی شدن اسیدهای حاصله از میکروب ها می شود و به این ترتیب شیر در اثر حرارت لخته و دلمه نمی شود و فساد آن مخفی می ماند که تشخیص این تقلب نیاز به وسایل و امکانات آزمایشگاهی دارد، ولی تشخیص نشاسته در شیر آسان است به این صورت که شیر را کمی حرارت داده و به آن یک قطره محلول ید( تنتورید) اضافه می کنیم، پیدا شدن رنگ آبی دلیل بر افزودن نشاسته یا آرد به شیر می باشد.

در مورد ماست، علاوه بر احتمال تقلب در شیر مورد استفاده برای تولید کنندگان، امکان افزودن موادی برای افزایش قوام ماست وجود دارد. یک ماده بسیار قدیمی، موثر و تقلبی، افزودن نشاسته برای افزایش قوام است که با اضافه کردن ید و با نشان دادن رنگ آبی می توان در برخی موارد این تقلب ها را شناسایی کرد. در مواقعی که از نشاسته استفاده می شود ماست زودتر ترش می شود که آقایان فکر این را هم کرده اند و برای جلوگیری از ترش شدن به آن جوش شیرین اضافه می کنند. گاهی اوقات هم، چنانچه شایع است برای نشان دادن چربی ماست ممکن است از انداختن یک دستمال کاغذی بر روی سطح کاسه یا سطل ماست استفاده شود.

زردچوبه: هرگز فکر نمی کردم در باره زردچوبه هم تقلب صورت بگیرد ولی نمونه های جالبی از آن را در یک مغازه عطاری نشانم می دهند و می گویند: موادی نظیر آرد یا نان خشک، پوست پسته، گل افرا و زردچوبه را با یکدیگر مخلوط می کنند و به عنوان زردچوبه می فروشند.

کشک: اولین بار با کشک تقلبی در یکی از آزمایشگاه های مواد غذایی آشنا شدم. راستش تشخیص تقلبی بودنش برایم خیلی سخت بود ولی مسئول آزمایشگاه توضیح داد که کشک یا به صورت خشک و یا به صورت مایع عرضه می شود. تقلب های اصلی کشک اضافه کردن آرد به محصول است که در چنین شرایطی کشک مایع تولید شده به اندازه کافی اسیدی نیست، که یکی از تبعات اصلی آن ایجاد خطر مسمومیت های کشنده مانند بوتولیسم بر اثر مصرف این ماده غذایی به صورت سنتی و غیر پاستوریزه است. در ضمن در مواردی برای تولید کشک تقلبی از آرد و نمک و روغن نباتی، گل سفید و ... استفاده می کنند.

نان: با قطع آرد یارانه ای و آزادسازی قیمت آرد، هفته اول بسیاری از نانوایان، قیمت هر قطعه نان را با چند برابر قیمت عرضه کردند، این نان ها سفیدتر، بزرگ تر و پرکنجدتر از گذشته بود، با سپری شدن زمان، قیمت ها به همان حال باقی ماند و نان ها کوچک تر و تیره تر شد، حال می توانید کنجدها را روی نان بشمارید. همچنین نان سفید در پاره ای از مناطق دارای طرفداران بیشتری است. شاید شما هم یکی از آن ها باشید ولی چندی پیش شهروندی نان بسیار سفید و اشتها برانگیزی را نشانم داد که طعم تلخی داشت. وقتی در این مورد تحقیق کردم متوجه شدم برخی سودجویان مقداری زاج به آردهای تیره اضافه می کنند تا به رنگ سفید درآید بدون توجه به زیان های آن.

رب گوجه فرنگی: تقلب در این محصول نیز روش های متفاوتی دارد. به خصوص در رب های فله. آن چه مسلم است در نگاه اول تقلبی بودن رب مشخص نمی شود. ولی پس از استفاده و پخت غذا تازه می فهمی که این رب به هیچ عنوان طعم گوجه فرنگی نمی دهد. 2 نمونه از رب های تقلبی را که دوستان خریداری کرده بودند دیدم. یکی فله و دیگری بسته بندی شده. رب خوش رنگ و سفتی به نظر می رسید ولی دلمه دلمه بود و بوی متفاوتی داشت.

با یکی از تولید کنندگان رب و آبمیوه که در این باره صحبت می کنم می گوید: مردم فکر می کنند این ها رب های چینی است در حالی که چین بد سابقه نیز این چنین تقلب نمی کند. در واقع افراد سودجو آن را با مقداری پودر کدو و یا کدوی پخته و له شده مخلوط می‌کنند و همراه با رب گوجه فرنگی می‌جوشانند. صبر کنید. هنوز مانده.

در پاره ای موارد مقداری سیب زمینی پخته و له شده به جای کدو به آن می افزایند یا مقداری نشاسته به رب اضافه می کنند تا نشاسته مقداری از آب را جذب کند و در نتیجه رب سفت و غلیظ به نظر آید. بهترین راه شناسایی بدون امکانات آزمایشگاهی رقیق کردن رب به میزان 7 تا 8 برابر معین و تبدیل کردن مجدد آن به آب گوجه فرنگی است که می توان رنگ و مزه و بافت غیر طبیعی آن را با آب گوجه فرنگی تازه یا رب گوجه فرنگی اصلی و رقیق شده مقایسه کرد.

فرآورده های گوشتی: شاید صنایع گوشتی بیشترین امکان تقلب را در بین گروه های مختلف مواد غذایی داشته باشند، زیرا که مواد اولیه پس از مخلوط شدن و یکنواخت شدن در ظاهر، قابل شناسایی نیستند، فلسفه تولید فرآورده های گوشتی در ابتدا این بوده که از مجموعه گوشت و ترکیبات دیگر، مثل آرد و شیر خشک و سویا و ... محصولی به وجود بیاید که علاوه بر انرژی زیادی که برای فعالیت های روزمره به وجود می آورد، قیمت تمام شده کمتری نسبت به گوشت خالص و در کنار همه این ها، طعم و مزه دلخواهی داشته باشد. تفاوت اصلی در کیفیت و قیمت فرآورده های گوشتی در میزان گوشت استفاده شده در این محصولات و در مرحله بعدی نوع گوشت از نظر تقسیم بندی است. بنابراین اولین تقلب استفاده بیشتر از محصولات ارزان تر مثل آرد و سویا و . . . است که تشخیص این موضوع برای مصرف کننده بسیار مشکل خواهد بود.

مطمئنم برای این مورد خودتان نمونه های زیادی را شاهد بوده اید. استفاده بیش از حد ادویه در سوسیس و کالباس برای مخفی کردن ترکیبات نا مناسب آن، وجود بافت هایی که حتی قابل جویدن نیست، بوی بد و ظاهر آردی و له شونده این محصولات از جمله نمونه هایی است که هر روز شاهد آن هستیم.

همچنین عرضه برخی بسته های یک کیلویی گوشت چرخ کرده که بخش عمده آن را چربی به جای گوشت تشکیل می دهد. این مورد را حتی در فروشگاه های بزرگ و معتبر نیز به راحتی می توانید بیابید.

زعفران: قیمت بالای زعفران موجب شده که این ماده مورد تقلب های زیادی قرار بگیرد، زعفران از پرچم گل های زعفران تهیه می شود. در فصل جمع آوری و فروش زعفران بازار تقلب نیز داغ می شود. بخصوص در مورد زعفران هایی که توسط افراد دوره گرد و دست فروش به قیمتی وسوسه کننده عرضه می شود. چند نمونه از این به اصطلاح زعفران ها را در فروشگاه یک برند معروف می بینم که ظاهرا برای فروش آورده بودند. تشخیص تقلبی بودن آن برای من دشوار است ولی مالک فروشگاه توضیح می دهد: برای تقلب در زعفران پاره ای از متقلبان از پرچم گیاه گلرنگ و گیاه های مشابه استفاده و آن را با زعفران مخلوط می کنند و بعضی دیگر از ریشک های اطراف ذرت استفاده و آن را با رنگ های مصنوعی متمایل به رنگ زعفران رنگ می کنند. ولی در این تقلب چون ریشه بلال مستقیم و پرچم زعفران انحنا دارد می توان به راحتی آن را تشخیص داد.

وی اضافه می کند: در مورد پودر زعفران نیز از پودر گلرنگ استفاده می شود و چون این پودر تقریبا قرمز رنگ است آن را با گرده ذرت مخلوط می کنند تا رنگ آن تبدیل شود. برای تشخیص تقلبی بودن زعفران می توان تکه های زعفران را روی شعله گاز قرار داد. در این حالت زعفران خالص به رنگ بنفش یا نارنجی درمی آید اما در مورد زعفران تقلبی، رنگ زرد ایجاد می شود. نوع دیگر تقلب در زعفران رنگ کردن ریشه های گوشت و فروختن آن به جای زعفران است.

کره: ظاهرا یکی از تقلب های احتمالی کره مخلوط کردن آن با روغن های نباتی است که البته تشخیص آن نیاز به تجربه و دقت بیشتری نسبت به سایر تقلب ها دارد و همچنین اضافه کردن آب در آن به منظور افزایش وزن است.

چندی پیش که یکی از آشنایان با چند قالب 100 گرمی کره به سراغم آمد و گفت که این کره ها تقلبی است باورش برایم مشکل بود چون بسته بندی شکیلی داشت و ظاهر کره نیز مناسب بود ولی وقتی از آن می چشیدی بیشتر طعم مارگارین و روغن نباتی می داد تا کره.

از یکی از عمده فروشان این حرفه در این باره می پرسم. می گوید: مقدار آب روغن حیوانی حدود صفر درصد و مقدار آب موجود در کره حدود 20 – 25 درصد است. عده ای از متقلبان برای بالا بردن وزن کره مقداری آب یا آب و یک ماده جاذب رطوبت و نمک به آن اضافه می کنند، بدین ترتیب که آب ولرم را با کره مالش می دهند و یا آب را با کره در دستگاه مخلوط می کنند و بدین ترتیب مقدار آب کره گاهی از 20 تا 40 درصد افزایش می یابد، بدین ترتیب وزن آب و ماده جاذب رطوبت و نمک به وزن کره اضافه می شود و از مقدار چربی آن کاسته می شود.

با این حساب ظاهرا مطمئن ترین راه مصرف محصولات لبنی استفاده از فرآورده های پاستوریزه و استریلیزه آن است. ولی نمونه هایی که مشاهده می کنم در بسیاری موارد محصولات لبنی معروف و پاستوریزه و استریلیزه است.

پنیر: بسته های پنیر 500 گرمی سابق اکنون در مواردی کمتر از 500 گرم پنیر دارند و بیشتر آن آب پنیر است. حتی در مواردی تاریخ پنیرهای تاریخ مصرف گذشته ای را که پوشش آلومینیومی آن باد کرده است عوض می کنند و با سوراخ کردن پوشش آن، تورمش را مخفی می کنند که با بر عکس کردن این گونه پنیرها و ریختن آب پنیر از سوراخ مذکور می توان به انقضای تاریخ مصرف آن پی برد.

خامه عسل: خامه ای را که گزارش را با آن شروع کردم که به خاطر دارید؟ همان دوستی که این تجربه تلخ را داشته برایم یک قوطی شکیل خامه عسل نیز می آورد. این ماده غذایی نیز از جمله محصولات جدیدی است که هر چند ابتدا با کیفیت مناسبی عرضه شد، ولی در ماه های اخیر رنگ جعبه 100 گرمی خامه عسل به رنگ زرد است، در حالی که خامه درون آن به رنگ سفید است و کمتر زردی عسل را با خود دارد. بنابراین مصرف کننده با مشاهده جعبه کوچک و زردرنگ خامه عسل به تصور حجم بالای عسل، به خرید آن راغب می شود، در حالی که محتوای جعبه مقدار نازلی از عسل در خود دارد.

فلفل: می دانستم که در باره فلفل سیاه به دلیل گرانی آن تقلب صورت می گیرد ولی اخیرا این اقدام ناشایست افزایش یافته. یکی از عمده فروشان مواد غذایی و عطاری با نشان دادن بسته های فلفل 100 گرمی تقلبی می گوید: موادی را مانند خاک اره نرم، پودر پوست گردو و فندق، آرد نخودچی، پودر هسته خرما و تفاله زیتون، به عنوان ماده پایه و برای تندی آن به فلفل اضافه می کنند.

انواع شکلات و اسنک: آن گونه که کسبه و مردم می گویند و شما هم حتما دیده اید ونیازی به آوردن مصداق نیست، هر چند در کیفیت انواع شکلات و اسنک تغییر چندانی صورت نگرفته ولی ضمن ثابت بودن قیمت، اندازه آن ها هر روز بیشتر آب می رود. به جرات می توان گفت یکی دیگر از مصادیق کم فروشی در بسته های رنگی و جذاب چیپس و پفک دیده می شود، بسته هایی که محتوای چیپس و پفک کمتر از نصف آن را پر می کند و بقیه توسط هوا پر می شود، به طوری که مصرف کننده هنگام خرید متوجه این کم فروشی نمی شود، چون بسته چیپس و پفک پر شده از محصول به نظر می رسد، در حالی که تجربه ثابت کرده به رغم تبلیغات زیاد صاحبان این کارخانجات و شهرت نشان تجاری آن ها، این کم فروشی تکرار می شود و سازمان حمایت از مصرف کننده در مورد آن واکنشی نشان نمی دهد.

همچنین برخی تولیدکنندگان ترجیح می دهند، کالاهایی مانند شکلات را در جعبه های 300 یا 400 گرمی پلاستیکی عرضه کنند. این بسته بندی هر چند رعایت بهداشت بیشتر در تولید و عرضه کالارا نشان می دهد، اما شکل این جعبه ها سوال برانگیز است. کف این جعبه ها که از دید مصرف کننده پنهان است، از داخل جعبه بالاآمده و حجم زیادی از جعبه را اشغال کرده، بنابراین به رغم جعبه بزرگ میزان شکلات موجود در آن اندک است. چنین کاری کمتر در کالاهای مشابه خارجی مشاهده می شود.

میوه های سلفونی: اگر کمی از مرکز شهر دور و به مناطق مرفه نشین نزدیک شوید، انواع کالاهای خوش رنگ و لعاب را می بینید که به جای عرضه فله ای، به صورت بسته هایی کوچک و براق از پشت سلفون های نازک خودنمایی می کند.

هرچند این مورد را نیز شما هم تجربه کرده اید ولی چند نمونه را که پیش از این مشتریان باز کرده بودند بازرسی می کنم. زیر توت فرنگی های درشت و به اصطلاح سفارشی روی بسته توت فرنگی های ریز و یا حتی کال چیده شده است. در باره گوجه سبز های نوبرانه که کیلویی 10000 تومان فروخته می شود نیز دقیقا همین اتفاق افتاده. حتی بسته های زیبای سیب و نارنگی پاکستانی.

با توجه به سود سرشار این قبیل میوه ها، میوه فروشی ها این روزها و به خصوص ایام عید هر چند از نام و نشان تجاری خاصی تبعیت نمی کردند، اما به بسته بندی سیب، خیار، کیوی، نارنگی و... روی آورده اند. این به خودی خود خوب است ولی مشکل این جاست که اجناس زیر و روی بسته هیچ شباهتی به هم ندارد، ولی استفاده از ظروف یک بار مصرف و چند متر سلفون کافی است تا قیمت این میوه ها به چند برابر افزایش یابد.

پاسخ تولید کنندگان

پس از مشاهده این موارد سعی می کنم با مسئولان واحدهای تولیدی این کالاها تماس بگیرم و از آن ها توضیح بخواهم. مسئول روابط عمومی یکی از کارخانه های لبنی معروف ضمن تکذیب هرگونه کم فروشی و تقلب در محصولاتش می گوید تولیدات ما کاملا زیر نظر بازرسان صورت می گیرد و دستگاه های ما نیز بر یک اساس تنظیم و کار می کنند بنابراین چنین چیزی امکان ندارد.

وقتی می گویم که چند نمونه از کم فروشی در محصولات آن ها از قبیل پنیر و خامه در مقابل من قرار دارد، می گوید: "تکذیب می کنیم. اگر هم به طور استثنا موردی وجود دارد، بیاورند تا تعویض کنیم."

مسئول واحد بازاریابی یکی از کارخانه های بزرگ و معروف تولید اسنک نیز در پاسخ پرسشم مبنی بر کوچک تر شدن هر ماهه نوعی اسنک خاص می گوید: چنین چیزی امکان ندارد. ولی در نهایت می گوید: البته ما چنین کاری نکرده ایم ولی اگر هم بکنیم حق داریم. شما تصور کنید مواد اولیه روز به روز گران تر شود و از آن طرف به شما بگویند حق افزایش قیمت ندارید. حال شما چه می کنید؟ واقعا در چنین شرایطی برای آن که کارخانه ورشکست نشود و صدها کارگر بی کار نشوند چه کاری جز این می توان کرد؟

وقتی با چندین تولید کننده دیگر نیز صحبت می کنم و پاسخ هایی مشابه می شنوم، می فهمم که کم فروشی رایج در برخی کالاها که به بعضی از آن ها اشاره شد، فقط ناشی از نبود نظارت یا تلاش برای کسب سود بیشتر نیست. بلکه به نوعی آخرین راه برای حفظ واحد تولیدی است.

همان طور که "ولی ا... داوودآبادی" دبیر انجمن تولید و صادرکنندگان کنسانتره و آب میوه درباره علت این گونه کم فروشی ها از موضع تولیدکنندگان توضیح می دهد: قیمت کالاتوسط سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان از قبل تعیین می شود، این کار براساس صورت حساب های خرید که تولیدکننده ها ارائه می کنند، انجام می شود، در حالی که قیمت مواد اولیه ثابت نیست و دایم نوسان دارد و تولیدکننده مجبور است، کالارا براساس قیمت تعیین شده عرضه کند.

وی اضافه می کند: از طرفی تعدد کالاهای تولیدی منجر به ایجاد رقابت منفی شده یعنی به جای توجه به کیفیت، چون قیمت را پایین می آورد، از کیفیت کالامی کاهد، تا به سود مورد نظر هم برسد. به گفته وی، در تمام دنیا تولیدکننده را آزاد می گذارند تا طبق کیفیت کالایش به تعیین قیمت بپردازد.
مبارزه با تقلب

بی شک رها کردن بازار در این وضعیت امکان ندارد و علاوه بر ضررهای اقتصادی جبران ناپذیر در کوتاه و بلند مدت، تهدید سلامت روح و جسم شهروندان را در پی دارد.

مهندس "نسرین قاسمیان پور" کارشناس کنترل مواد غذایی و بهداشتی در این باره معتقد است: مبارزه با تقلب از 3 نظر اهمیت دارد؛ اول از نظر بهداشتی به خاطر موادی که به مواد غذایی اضافه شده و برای سلامتی مضر و خطرناک است.

دوم از نظر اقتصادی، زیرا پولی که برای خرید پرداخت می شود، بیش از ارزش ماده خریداری شده است و اگر محصول با رقابت سایر تولید کنندگان مواجه شود از دور رقابت خارج می شود.

و در نهایت از نظر اجتماعی، زیرا اعتماد مصرف کنندگان نسبت به محصول از بین می رود و همچنین اساس اجتماعی را بر تقلب و فساد پایه گذاری می کند.

وی در پاسخ این سئوال که کدام نوع از مواد غذایی بیشتر در معرض تقلب است؟ می گوید: آن دسته از مواد غذایی بیشتر در معرض تقلب است که بسته بندی صنعتی ندارد و در اصل یک فرآورده شناسنامه دار نیست. زیرا در انواع مواد غذایی صنعتی ابتدا فرمول ساخت تهیه می شود و به سازمان های کنترل کننده مثل وزارت بهداشت یا سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ارائه می شود، پس از تایید این فرمولاسیون تولید انجام و سازمان کنترل کننده، محصول را از نظر تطابق با فرمول اولیه، مورد نمونه برداری و آزمایش قرار می دهد. بنابراین در بیشتر موارد امکان تقلب در محصولات صنعتی فاقد شناسنامه و بسته بندی مناسب وجود دارد و تقلب بیشتر مربوط به مواد غذایی وفاقد بسته بندی است، پس تا حد امکان می بایست از مصرف چنین محصولاتی خودداری کرد.

وعده های مسئولان

در این آشفته بازار بد نیست نظری هم بیندازیم به وعده های مسئولان مبنی بر نظارت و کنترل بازار که به طور مشهود حلقه مفقوده این وضعیت است.

در تاریخ 17/03/90 بود که موضوع کم‌فروشی برخی از تولیدکنندگان به بحث داغی در میان فعالان بازار و تولیدکنندگان تبدیل شده بود. با وجود این، مسئولان موسسه‌ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با اشاره به این‌که مردم نباید زیاد نگران باشند، تاکید کردند که در بازار کشور کم‌فروشی وجود ندارد. جالب آن که مستندات آن ها مربوط به بیش از 4 ماه قبل از آن تاریخ بود.

این در حالی است که در آن ماه ها تولیدکنندگان رشته‌های مختلف صنعت غذا مانند نان صنعتی، لبنی، ماکارونی، سس، شیرینی و شکلات و امثال آن به دلایلی همچون رشد قیمت تمام شده محصولات درخواست افزایش قیمت محصولات تولیدی خود را ارائه کرد‌ه‌ بودند. درخواست‌هایی که معمولا توسط متولیان دولتی رد شد.

به گزارش ایسنا در همان زمان مدیرعامل یکی از نشان های معروف تجاری صنعت لبنی که تمایلی به افشای نامش نداشت، در واکنش به این موضوع گفته بود که به طور طبیعی زمانی که با درخواست‌های تولیدکنندگان برای افزایش قیمت مخالفت می‌شود، برخی شرکت‌ها نیز از راه‌های میانبر استفاده می‌کنند.

در تاریخ 6/12/1390 نیز قائم مقام معاونت بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: علاوه بر سازمان حمایت، معاونت بازرسی اصناف، نظارت و کنترل نامحسوس، سازمان تعزیرات حکومتی و مجموعه بازرسان اصناف از طریق گشت های مشترک به رصد تخلفات و برخورد جدی با سودجویان و دلالان خواهند پرداخت.

«حسین مدرس خیابانی» از تشدید بازرسی و کنترل بر روی عرضه کالاها و محصولات خبر داد و گفت: به منظور جلوگیری از کم فروشی و امتناع از فروش کالاها، طرح ویژه بازرسی و نظارت با همکاری دستگاه های مرتبط با جدیت به اجرا در می آید.

همچنین 23 فروردین سال جاری معاون اول رئیس جمهور از تشدید نظارت‌ ها و مدیریت بر وضعیت بازار در سال جدید خبر داد و گفت : در جلسه کارگروه کنترل بازار مقرر شد که از نوسانات احتمالی و بر هم خوردن تعادل قیمت ها جلوگیری شود. "محمد رضا رحیمی" افزود : در این جلسه ضمن بررسی قیمت کالاها در سال جدید ، تمهیداتی برای مدیریت قیمت ها پیش بینی شد.

تنها 5 روز بعد از آن وزیر صنعت، معدن و تجارت از مدیران بازرگانی داخلی و سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان خواست مدیریت، نظارت و کنترل بازار را همچون ایام عید ادامه دهند و مراقبت های لازم را در سطح تامین و عرضه نیز داشته باشند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از واحد مرکزی خبر "مهدی غضنفری" خطاب به مدیران سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان گفت: باید به طور مستمر در سطح بازار حضور داشته باشید و به رصد بپردازید، مبادا افزایش قیمت ها از نظرتان دور بماند.

پنجم اردیبهشت ماه جاری نیز معاون بازرسی سازمان صنعت و معدن و تجارت خراسان رضوی نیز گفت: به منظور کنترل بازار و تشدید نظارت "طرح نظارتی فراگیر بازار" در 3 محور نظارت، بازرسی و رسیدگی به شکایت و گزارش های مردمی تنظیم شده است.

به گزارش مهر "علی غفوری مقدم" در نشستی خبری با اصحاب رسانه در مورد محور نظارت طرح فراگیری بازار بیان کرد: در این محور بخش های مختلف توزیع و تولید و عرضه نظارت شده و قیمت کالا و نوسانات و بررسی وضعیت تولید، تامین و واردات کالاهای اساسی و تراز کالایی اقلام پروتئینی و دامی، فولاد، قند، لوازم خانگی در اولویت بازرسی ها قرار دارد.

وی ادامه داد: نظارت مستمر بر انبارها و مراکز نگهداری و وضعیت ورود و خروج کالا از دیگر اقداماتی است که در محور نظارت انجام می گیرد.

به گمانم گزارش را همین جا با همین حرف ها تمام کنم بهتر است. قضاوت با مردم عزیز!
چکیده گزارش

تا همین چند سال پیش عمدتا در زمینه هایی تقلب می شد که تاثیر مستقیم بر زندگی و بهداشت مردم نمی گذاشت ولی امروزه این پدیده زشت به طور گسترده در جوامع مختلف توسط افراد سودجو به طور حساب شده در بخش گسترده ای از کالاها اعمال می شود که فقط کشورهایی که استاندارد مناسب و قوانین و مقررات سختی برای مبارزه با متخلفان وضع کرده اند و با قدرت، آن ها را اعمال می کنند، از این گرفتاری ها تا حدی در امان هستند. در این بین گاهی ممکن است افراد سودجو و متقلب به فکر استفاده از بازار پرفروش و پر رونق مواد غذایی که همواره مشتری زیاد و کاربرد عمومی دارد، بیفتند و برای کم کردن هزینه های تولید(به ویژه در شرایط دشوار کنونی به منظور حفظ واحد تولیدی) یا به دست آوردن سود بیشتر دست به تقلب در مواد غذایی بزنند که از این راه سلامت مردم را به خطر می اندازند. بیشتر این تقلب ها در بازار خرده فروشی است، اما گاه ممکن است به بازار فروش مواد اولیه هم سرایت کند. در این بین هنوز مسئولان وعده می دهند درحالی که کم فروشی و تقلب رو به افزایش است.